MS Batory: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
przypisy
przypisy
Linia 126:
W połowie stycznia 1944 roku powrócił na Morze Śródziemne, gdzie odbył 11 podróży z żołnierzami [[2 Korpus Polski (PSZ)|2. Korpusu Polskiego]] na trasie porty egipskie – [[Tarent]]. Przed wyruszeniem w pierwszą podróż, 19 stycznia jednostkę wizytował generał [[Władysław Anders]]. 19 czerwca dowódcą został kapitan żeglugi wielkiej Edward Pacewicz. 28 lipca wyruszył z Aleksandrii w ostatnią dwunastą podróż z polskimi żołnierzami do Tarentu. 9 sierpnia 1944 roku rozpoczęto załadunek żołnierzy francuskich przeznaczonych do inwazji w południowej Francji, a „Batory” został flagową jednostką głównodowodzącego wojsk francuskich, gen. [[Jean de Lattre de Tassigny|Jeana de Lattre de Tassigny'ego]]{{odn|Drzemczewski|Ślebioda|2005|s=294}} Desant wysadzono 16 sierpnia pod [[Saint-Tropez]], po czym jednostka udała się do Oranu.
 
Od 12 września, przez kolejny miesiąc, statek wykonał trzy podróże z wojskiem (z Oranu lub [[Neapol]]u) do [[Marsylia|Marsylii]]. 15 października wyszedł z Algieru w konwoju do południowej Anglii z transportem 1800 żołnierzy. 22 października w Plymouth zaokrętowano dyplomatów państw alianckich, akredytowanych przy rządzie francuskim. Zeszli oni na ląd następnego dnia, w ujściu rzeki Morlaix. Następnie w Glasgow „Batory” poddany został remontowi, który zakończył się 14 grudnia. W trakcie remontu, 9 listopada, na statek powrócił jego dowódca kpt. ż.w. Zygmunt Deyczakowski. 19 grudnia wyszedł z Glasgow w konwoju do [[Indie|Indii]] z brytyjskimi urzędnikami, których wyokrętowano 11 stycznia 1945 roku w Bombaju. 14 stycznia wyszedł w konwoju z Bombaju do [[Mombasa|Mombasy]], a stamtąd przez Morze Śródziemne powrócił do Gourock, gdzie zawinął 20 lutego 1945 roku{{odn|Twardowski|1999|s=70}}.
 
=== Okres powojenny ===
Następnie do maja poddany został remontowi. W tym czasie znajdował się w dyspozycji ''United Maritime Authority'', przewoził żołnierzy do ich ojczystych krajów: z Islandii, z [[Funchal]] na [[Madera|Maderze]] i Neapolu. 9 lipca w związku z cofnięciem uznania dla rządu londyńskiego, ze statku zeszła większość załogi. 13 lipca podpisano umowę z brytyjskim ''Ministry of War Transport'' dotyczącą dzierżawy „Batorego” na zasadach „[[bare boat charter]]” i dwa dni później opuszczono polską banderę, oddając statek w zarząd brytyjskiemu armatorowi ''Lamport & Holt Line Ltd''. Ponieważ Brytyjczykom zabrakło ludzi do obsadzenia jednostki, zatrudnili oni dotychczasową załogę. 2 sierpnia 1945 roku statek wyszedł z Glasgow do [[Port Said]]u, gdzie 9 sierpnia wyokrętowano pasażerów. Przez następne pół roku woził brytyjskich żołnierzy z [[Bliski Wschód|Bliskiego Wschodu]] do portów południowej Francji{{odn|Drzemczewski|Ślebioda|2005|s=295}}, 28 grudnia powrócił do Glasgow, gdzie poddano go remontowi{{odn|Pertek|1983|s=444}}.
 
4 stycznia 1946 roku kapitan Deyczakowski zdał dowodzenie kpt. ż.w. Franciszkowi Szudzińskiemu. Remont statku zakończył się w końcu stycznia. 2 lutego jednostka wyruszyła z wojskiem do Port Saidu, gdzie dotarła 10 lutego, następnie skierowała się do Bombaju, gdzie zjawiła się 20 lutego. Tutaj zaokrętowano brytyjskich żołnierzy i „Batory” skierował się do Glasgow, gdzie przybył 16 marca. 2 kwietnia został zwrócony ''GAL''-owi i podniesiono na nim ponownie polską banderę. 15 kwietnia kapitan Szudziński zdał statek kpt. ż.w. [[Jan Ćwikliński|Janowi Ćwiklińskiemu]]. W końcu kwietnia skierowano go do rekonwersji na statek pasażerski. Zadanie to otrzymała stocznia ''Mercantile Marine Engineering & Graving Docks Co. S.A.'' w [[Antwerpia|Antwerpii]], po czterech miesiącach planowano przebudowę zakończyć. W czasie prac stoczniowych, 26 lipca 1946 roku, w radiokabinie statku wybuchł groźny pożar, który mało brakowało, a zniszczyłby „Batorego”{{odn|Pertek|1983|s=422}}. Przebudowę zakończono 1 kwietnia 1947 roku, a statek od razu (tzn. po zakończeniu prób zdawczo-odbiorczych – 5 kwietnia) udał się do Nowego Jorku (zawijając po drodze do [[Southampton]]). 30 kwietnia 1947 roku powrócił (po raz pierwszy po wojnie) do Gdyni{{odn|Drzemczewski|Ślebioda|2005|s=295}}. W 1949 r. nielegalnie wywiózł z [[Stany Zjednoczone|USA]] aresztowanego tam i zwolnionego za kaucją agenta [[Międzynarodówka Komunistyczna|Kominternu]] [[Gerhart Eisler|Gerharta Eislera]]<ref>{{cytuj książkę| |autor=[[Arthur Koestler]] |tytuł=The Invisible Writing |rok=1954 |strony=39-43}}</ref>. Było to jego druga próba ucieczki, pierwsza miała miejsce w 1948 roku<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.polskieradio.pl/39/246/Artykul/169578,| tytuł = Statek Szpiegowski| data dostępu = 2011-szpiegowski11-17| autor = | opublikowany = Polskie Radio| praca = | data = 2008-12-11| język = pl}}</ref>. Na linii północnoamerykańskiej pływał do kwietnia 1951 roku, kiedy w wyniku retorsji ze strony USA linię zawieszono, po odbyciu 46 rejsów. W międzyczasie (od 1 stycznia 1951 roku) stał się własnością ''Polskich Linii Oceanicznych''.
 
Od kwietnia do 18 lipca 1951 roku w brytyjskiej stoczni ''Palmers Shipbuilding & Iron Co., Ltd'' w [[Hebburn|Hebburn-on-Tyne]] poddano go adaptacji do warunków tropikalnych, m.in. polegającej na przemalowaniu kadłuba na kolor biały i w dniu 23 sierpnia zainaugurował rejsy na linii pakistańsko-indyjskiej{{odn|Drzemczewski|Ślebioda|2005|s=296}}, na trasie Gdynia-Southampton-Gibraltar-(czasami [[Valletta|La Valletta]])-Port Said-Suez-[[Aden]]-[[Karaczi]]-Bombaj, na której odbył 25 podróży. W tym okresie wykonywał też rejsy wycieczkowe, m.in. w sierpniu 1952 roku zabrał do [[Helsinki|Helsinek]] grupę polskich olimpijczyków{{odn|Drzemczewski|Ślebioda|2005|s=297}}. 19 czerwca 1953 roku w czasie remontu w brytyjskiej stoczni ''Palmers Shipbuilding & Iron Co., Ltd'' w Hebburn-on-Tyne zszedł ze statku jego dowódca kapitan Jan Ćwikliński (ostrzeżono go, że po powrocie do Polski zostanie aresztowany przez [[Urząd Bezpieczeństwa]] pod zarzutem szpiegostwa), jednostka powróciła do kraju pod dowództwem starszego oficera, a 23 czerwca dowodzenie objął kpt. ż.w. [[Tadeusz Meissner]]{{odn|Drzemczewski|Ślebioda|2005|s=174}}.
Linia 145:
Od 1 lipca 1969 roku „Batory” pełnił funkcję [[Hulk (okręt)|hulku hotelowego]] w Gdyni (jego właścicielem zostało Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku, a zarządzającym ''Miejskie Przedsiębiorstwo Turystyczne „Gdańsk-Tourist”''){{odn|Drzemczewski|Ślebioda|2005|s=302}}. 10 grudnia 1970 roku, wobec nieopłacalności dalszej eksploatacji jako pływający hotel, został zwrócony ''Polskim Liniom Oceanicznym''. Po prawie dwóch latach pobytu na emeryturze, 11 marca 1971 roku, wbrew protestom wielu miłośników morza, sprzedano go na złom stoczni ''Yau Wing Metal Junk'' w Hongkongu{{odn|Drzemczewski|Ślebioda|2005|s=302}}. 30 marca wyszedł w swój ostatni rejs do stoczni złomowej, gdzie zawinął 11 maja. 26 maja nastąpiło osadzenie statku na dnie, a 2 czerwca nastąpiło opuszczenie bandery. W ostatnim rejsie statkiem dowodził kpt. ż.w. Krzysztof Meissner, syn Tadeusza Meissnera, wcześniej starszy oficer „Batorego”{{odn|Drzemczewski|Ślebioda|2005|s=302}}.
 
W swojej morskiej karierze statek odbył 222 rejsy liniowe, przewożąc ponad 270 tysięcy pasażerów, w 59 wojennych podróżach przewiózł dalsze około 120 tysięcy osób jako transportowiec i odbył 75 rejsów wycieczkowych przewożąc około 30 tysięcy pasażerów{{odn|Twardowski|1999|s=74}}.
 
== Pełna charakterystyka ==
Linia 177:
* Liczba miejsc pasażerskich do marca 1940 r.: 760 (kl. turystyczna – 355 i kl. III – 405); od marca 1940 r.: 1650 żołnierzy; od lutego 1941 r.: 2200 żołnierzy; od kwietnia 1947 r.: 832 (kl. I – 412, kl. turystyczna – 420); od maja 1957 r.: 816 (kl. I – 76, kl. turystyczna – 740); od lipca 1969 r.: 600 miejsc hotelowych
* Liczba członków załogi: do grudnia 1939 r.: 313 osób; od grudnia 1939 r.: brak danych; od kwietnia 1947 r.: 343 osoby
* Uzbrojenie od grudnia 1939 r.: 1 działo 102 mm, 2 karabiny maszynowe 7,7 mm (2&nbsp;x&nbsp;I); od lutego 1941 r.: 1 działo 102 mm, 12 karabinów maszynowych 7,7 mm (3&nbsp;x&nbsp;IV); od sierpnia 1942 r.: 1 działo 152 mm, 2 działa przeciwlotnicze 76 mm (1&nbsp;x&nbsp;II), 2 działa przeciwlotnicze 40 mm (1&nbsp;x&nbsp;II), 6 dział przeciwlotniczych 20 mm (6&nbsp;x&nbsp;I), 4 wyrzutnie niekierowanych przeciwlotniczych pocisków rakietowych (po 12 rakiet), 12 kutrów desantowych typu LCP(R), 12 szturmowych barek desantowych typu LCP(S), 1 kuter desantowy typu LCM(3), 4 bomby głębinowe; od 1943 r.(?): 1 działo 152 mm, 2 działa przeciwlotnicze 76 mm (1&nbsp;x&nbsp;II), 2 działa przeciwlotnicze 40 mm (1&nbsp;x&nbsp;II), 14 dział przeciwlotniczych 20 mm (6&nbsp;x&nbsp;II, 2&nbsp;x&nbsp;I), 4 wyrzutnie niekierowanych przeciwlotniczych pocisków rakietowych (po 12 rakiet), 12 kutrów desantowych typu LCP(R), 12 szturmowych kutrów desantowych typu LCP(S), 1 kuter desantowy typu LCM(3), 4 bomby głębinowe{{odn|Twardowski|1999|s=70}}
* Armator: do 15 lipca 1945 r.: Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe S.A., Gdynia; od 15 lipca 1945 r.: Lamport & Holt Line Ltd, London (operator); od 2 kwietnia 1946 r.: Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe S.A., Gdynia; od 1 stycznia 1951 r.: Polskie Linie Oceaniczne, Gdynia; od 1 lipca 1969 r.: Miejski Ośrodek Sportu, Turystyki i Wypoczynku, Gdańsk (dzierżawca); od 10 grudnia 1970 r.: Polskie Linie Oceaniczne, Gdynia
* Bandera: do 15 lipca 1945 r.: polska; od 15 lipca 1945 r.: brytyjska; od 2 kwietnia 1946 r.: polska
Linia 186:
 
== Ciekawostki ==
* Ceny biletów w 1936 r. – z Polski do Stanów Zjednoczonych w jedną stronę 94,5 dolara, w obie strony 169 dolarów (wobec stałego kursu dolara, cena w polskich złotych wynosiła 845)<ref>{{cytuj stronę | url = http://new-york.miasta.org/ms-batory/| tytuł = MS Batory| data dostępu = 2014-06-13| autor = | opublikowany = Nowy Jork MS B| praca = | język = pl}}</ref>. Dodatkowe opłaty za przewiezienie psa 20 dolarów, a kota – 5 dolarów.
* „Batorego” nazywano ''lucky ship'', jako że statek wsławił się przewiezieniem do [[Kanada|Kanady]] [[Rezerwa|rezerw]] [[Bank Anglii|Banku Anglii]], skarbów [[wawel]]skich i 480 angielskich dzieci do [[Australia|Australii]]<ref>„Rzeczpospolita”, 23.01.2009 r., str. 2.</ref>.
 
Linia 200:
* {{cytuj książkę |odn=tak|imię=Jerzy |nazwisko=Pertek |tytuł=Druga mała flota |wydawca=Wydawnictwo Poznańskie|Poznań |rok=1983|isbn = 83-21-00371-0}}
* {{cytuj książkę |imię=Jan |nazwisko=Piwowoński |autor link = Jan Piwowoński |tytuł=Flota spod biało-czerwonej |wydawca=Nasza Księgarnia|Warszawa |rok=1989|isbn = 83-10-08902-3}}
* {{Cytuj pismo |odn=tak|nazwisko= Twardowski|imię= Marek|autor link=|tytuł=Polska wizytówka Batory |czasopismo=[[Morza Statki i Okręty|MSiO]] |oznaczenie= marzec-kwiecień 1999|wolumin= nr 2|strony = 65-75}}
* {{cytuj książkę |tytuł=Sprawa MS Batory |rok=1951}}
* {{cytuj książkę |tytuł=Szczęśliwy Statek – Eryk Kulm |wydawca=Wyd. Morskie Gdańsk 1977 r. wyd. pierwsze}}