Django Reinhardt: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mafo (dyskusja | edycje)
m Dodano kategorię "Francuscy muzycy jazzowi" za pomocą HotCat
Linia 26:
|www =
}}
'''Django Reinhardt''', właśc. '''Jean-Baptiste Reinhardt'''<ref name="Britannica-Enciclopedia-Moderna-s2216"/>  &nbsp;(ur. [[23 stycznia]] [[1910]]<ref name="Hodgkinson-Guitar-Man-s24"/> w [[Liberchies]]<ref name="Gelly-Fogg-Reinhardt-s6"/>, zm. [[16 maja]] [[1953]] w [[Fontainebleau]]<ref name="Britannica-Enciclopedia-Moderna-s2216"/>) – urodzony w [[Belgia|Belgii]] [[Francja|francuski]] gitarzysta i kompozytor [[Romowie|cygańskiego]] pochodzenia<ref name="Kater-Different-Drummers-s144"/>.
 
Reinhardt uważany jest za jednego z najwybitniejszych gitarzystów wszech czasów<ref name="Dregni-Gypsy-Jazz-s241"/>. Po tym jak w wieku 18 lat doznał poparzeń w pożarze, Reinhardt podczas gry solowej używał tylko wskazującego i środkowego palca lewej ręki (pozostałe palce zostały sparaliżowane)<ref name="Earls-Guitar-Handbook-s52"/>. Wymyślił on wówczas nowy styl techniki gry na gitarze (czasem zwanym „hot jazz guitar”)<ref name="cmuse.org-Genius"/>, która od tamtego momentu stała się popularna nie tylko w cygańskiej muzyce Francji<ref name="dw.com-france-fetes-jazz-legend-django-reinhardt"/>. Wspólnie ze skrzypkiem [[Stéphane Grappelli|Stéphane’em Grappellim]] stworzył [[Quintette du Hot Club de France]] określony przez krytyka Thoma Jureka jako „jeden z najbardziej oryginalnych zespołów w historii jazzu nagranego”<ref name="allmusic.com-mw0001182662"/>. Najpopularniejsze kompozycje Reinhardta stały się [[Jazzowy standard|standardami jazzowymi]], w tym takie utwory jak „[[Minor Swing]]”, „Daphne”, „Belleville”, „Djangology”, „Swing ’42”, „[[Nuages]]”<ref name="iraf.ro"/> oraz „Blue Drag”.
Linia 37:
 
=== Wypadek ===
Pod koniec 1928 roku w [[Saint-Ouen (Seine-Saint-Denis)|Saint-Ouen]] &nbsp;– mając osiemnaście lat – Reinhardt doznał oparzeń w pożarze [[Tabor cygański|wozu cygańskiego]]<ref name="des-gens.net-DJANGO">{{Cytuj stronę | url = http://www.des-gens.net/A-LA-MEMOIRE-DE-DJANGO | tytuł = À la mémoire de Django | autor = Eric Smirnoff | data = 13 stycznia 2014 | opublikowany = des-gens.net | język = fr | data dostępu = 2015-09-25}}</ref>, który dzielił ze swoją pierwszą żoną<ref group="uwaga">Inne źródła podają, że była ona wówczas jego konkubiną</ref>, Florine „Bellą” Mayer<ref name="Dregni-Antonietto-Legrand-s198">{{Cytuj książkę | autor = Michael Dregni, Alain Antonietto, Anne Legrand | tytuł = Django Reinhardt and the Illustrated History of Gypsy Jazz | wydawca = Fulcrum Publishing | data = 2006 | strony = 198 | isbn = 9781933108100 | data dostępu = 25 września 2015 | url = https://books.google.pl/books?id=xUT0xe2l_2QC&pg=PA198&lpg=PA198#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref name="Marty-Django">{{Cytuj książkę | autor = Pierre Marty | tytuł = Django ressuscité : contribution à l'étude d'une auto-rééducation fonctionnelle en 1928 | wydawca = Copédit | data = 2005 | isbn = 2906030910}}</ref>. By dorobić, małżonka zajmowała się wykonywaniem sztucznych kwiatów z [[celuloid]]u i papieru<ref name="jazz.com-James-django">{{Cytuj stronę | url = http://www.jazz.com/encyclopedia/reinhardt-django-jean-baptiste | tytuł = Reinhardt, Django (Jean-Baptiste) – Jazz.com / Jazz Music – Jazz Artists – Jazz News | autor = Donald James | opublikowany = jazz.com | język = en | data dostępu = 2015-09-25}}</ref> (które sprzedawała przy cmentarzach)<ref name="npr.org-Reinhardt-100-Years">{{Cytuj stronę | url = http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=122865782 | tytuł = Django Reinhardt: 100 Years Of Hot Jazz : NPR | autor = Tom Cole | data = 22 stycznia 2010 | opublikowany = npr.org | język = en | data dostępu = 2015-10-17}}</ref>. Wracając z wieczornego występu, w drodze do łóżka, Reinhardt prawdopodobnie<ref group="uwaga">Istnieje kilka wersji wydarzenia.</ref> potrącił świecę, po czym natychmiast pojazd zajął się ogniem<ref name="Dregni-Gypsy-Jazz-s49">{{Cytuj książkę | autor = Michael Dregni | tytuł = Gypsy Jazz : In Search of Django Reinhardt and the Soul of Gypsy Swing: In Search of Django Reinhardt and the Soul of Gypsy Swing | wydawca = Oxford University Press | data = 2008 | strony = 49 | isbn = 9780198042624 | data dostępu = 25 września 2015 | url = https://books.google.pl/books?id=smcDVbulh1gC&pg=PA49#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Pomimo szybkiej interwencji rodziny oraz sąsiadów, doznał oparzeń pierwszego oraz drugiego stopnia połowy ciała, a także paraliżu prawej nogi, a dwa palce lewej ręki zostały ciężko poparzone<ref name="swingcaravan.com-Recorder">{{Cytuj stronę | url = http://swingcaravan.com/downloads/Recorder-11-23-06.pdf | tytuł = Recorder-11-23-06.pdf | opublikowany = swingcaravan.com | język = en | data dostępu = 2015-09-25}}</ref>. Lekarze nie dawali mu szansy na powrót do gry na gitarze i zamierzali amputować nogę<ref name="hotclub.co.uk-history">{{Cytuj stronę | url = http://www.hotclub.co.uk/html/history.html | tytuł = Django Reinhardt History | opublikowany = hotclub.co.uk | język = en | data dostępu = 2015-09-25}}</ref>. Reinhardt odmówił lekarzom wykonania operacji, po czym przez osiemnaście miesięcy zostawał przykuty do łóżka w domu opieki. W tamtym czasie muzyk uczył się gry dwoma sprawnymi palcami lewej ręki<ref name="Hodgkinson-s25">{{Cytuj książkę | autor = Will Hodgkinson | tytuł = Guitar Man | wydawca = Bloomsbury Publishing | data = 2014 | strony = 25 | isbn = 9781408855614 | data dostępu = 25 września 2015 | url = https://books.google.pl/books?id=V4odAwAAQBAJ&pg=PT25#v=onepage&q&f=false}}</ref>.
 
Brat Django – Joseph – także utalentowany gitarzysta, kupił mu nową gitarę. Pomimo paraliżu obu palców rehabilitacja oraz trening pomogły mu nauczyć się gry w całkowicie nowy sposób. Wszystkie solówki grał za pomocą tylko dwóch sprawnych palców, używając dwóch innych sparaliżowanych przy akordach<ref name="Delaunay-Reinhardt-s31-35">{{Cytuj książkę | autor = Charles Delaunay | tytuł = Django Reinhardt | wydawca = Da Capo Press | data = 1961 | strony = 31–35 | isbn = 0-306-80171-X}}</ref>.
Linia 44:
 
=== Odkrywanie jazzu ===
Lata 1929 do 1933 były dla Reinhardta latami kształtującymi. Istotnym etapem rozwoju było przejście z banjo na gitarę. W tym czasie po raz pierwszy usłyszał jazz amerykański; znajomy Émile Savitry zagrał mu utwory ze swojej domowej kolekcji – szczególnie był on pod wrażeniem [[Louis Armstrong|Louisa Armstronga]], którego nazywał „swoim bratem”<ref name="Delaunay-Reinhardt-s50">{{Cytuj książkę | autor = Charles Delaunay | tytuł = Django Reinhardt | wydawca = Da Capo Press | data = 1961 | strony = 50 | isbn = 0-306-80171-X}}</ref>. Niedługo potem poznał [[Stéphane Grappelli|Stéphane’a Grappelliego]], skrzypka o bardzo podobnych zainteresowaniach muzycznych<ref name="jazz.com-grappelli">{{Cytuj stronę | url = http://www.jazz.com/encyclopedia/grappelli-stephane | tytuł = Grappelli, Stéphane – Jazz.com / Jazz Music – Jazz Artists – Jazz News | autor = Eric Wendell | opublikowany = jazz.com | język = en | data dostępu = 2015-09-25}}</ref>. &nbsp;Przez brak komercyjnego zainteresowania ich muzyką ta dwójka grała [[Jam session|sesje improwizacyjne]] w gronie różnych muzyków<ref name="Gelly-Fogg-Reinhardt-s33">{{Cytuj książkę | autor = Dave Gelly, Rod Fogg, Django Reinhardt | tytuł = Django Reinhardt: Know the Man, Play the Music | wydawca = Backbeat Books | data = 2005 | strony = 33–36 | isbn = 9781476852935 | data dostępu = 25 września 2015 | url = https://books.google.pl/books?id=sEdMAgAAQBAJ&pg=PA33#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Reinhardt nabył swoją pierwszą [[Gitara Selmer|gitarę Selmer]] w połowie lat 30. Instrument przy swojej głośności nie utracił czystości wydobywanych dźwięków<ref name="Dregni-Antonietto-Legrand-s66">{{Cytuj książkę | autor = Michael Dregni, Alain Antonietto, Anne Legrand | tytuł = Django Reinhardt and the Illustrated History of Gypsy Jazz | wydawca = Fulcrum Publishing | data = 2006 | strony = 66 | isbn = 9781933108100 | data dostępu = 25 września 2015 | url = https://books.google.pl/books?id=xUT0xe2l_2QC&pg=PA66#v=onepage&q&f=false}}</ref>.
 
=== Zespół ===
Linia 73:
Po powrocie do Francji Reinhardt występował w i poza Paryżem, zanim wiosną 1947 roku rozpoczął koncertowanie w Belgii. W tamtym czasie gitarzysta zaczął czuć się rozbity, co ostatecznie doprowadziło do rozłamu Quintette du Hot Club de France. Założyciele zespołu – Charles Delaunay i Hugues Panassié – zasadniczo nie zgadzali się co do roli [[bebop]]u w przyszłości muzyki jazzowej. Delaunay skłaniał się ku twierdzeniu, że bebop miał być kluczowym elementem rozwoju jazzu, natomiast Panassié uważał bebop za sprzeczny z esencją jazzu, nie uznając jednocześnie tego stylu za estetyczny. W sytuacji gdy Reinhardt jako jedyny reprezentował francuskie stanowisko w narracji historii jazzu w tamtym czasie, obaj twórcy formacji walczyli by przekonać Reinhardta do ich racji. Reinhardt do końca życia kontynuował grę, która kroczyła przez granice tradycji i nowoczesności. Muzyk nadal zgłębiał właściwości bebopu, jednak wyraźnie czuł zobowiązanie do pozostania wiernym tradycyjnym dźwiękom<ref name="jazz.com-James-django"/>.
 
Reinhardt spędził resztę życia pogrążając się ponownie w cygańskim życiu, nie mogąc dostosować się do powojennej rzeczywistości. Czasami pojawiał się na swoich koncertach bez wzmacniacza lub błąkał się po parkach i plażach, a czasem &nbsp;nawet odmawiał wstania z łóżka. Przez swoich fanów, managerów i zespół uważany był za skrajnie niesolidnego. Zdarzało mu się pójść „na spacer po plaży” lub „poczuć bryzę” zamiast na wyprzedany koncert<ref name="Delaunay-Reinhardt-s145-160">{{Cytuj książkę | autor = Charles Delaunay | tytuł = Django Reinhardt | wydawca = Da Capo Press | data = 1961 | strony = 145–160 | isbn = 0-306-80171-X}}</ref>. W tamtym czasie muzyk kontynuował udział w występach w salonie artystycznym R-26 w [[Montmartre]], improwizując ze swoim oddanym współpracownikiem Stephane’em Grappellim<ref name="Tranchant-Grande-Roue-s116">{{Cytuj książkę | autor = Jean Tranchant | tytuł = La Grande Roue | wydawca = Éditions de la Table Ronde | miejsce = Paryż | data = 1969 | strony = 116}}</ref>.
 
W 1949 roku gitarzysta wyruszył wspólnie z Grappellim w krótką trasę koncertową po Włoszech. Na początku tamtego roku Reinhardt – wraz ze swoim towarzyszem – trafił do studia nagraniowego w [[Rzym]]ie. Podczas sesji wspomagała ich [[sekcja rytmiczna]] (bas: Carlo Pecori , fortepian: Gianni Safred, perkusja: Aurelio de Carolis). Nagrany wówczas materiał pierwotnie nie został wydany. Był to ostatni wspólny studyjny projekt obu muzyków. Dopiero w 1961 roku nagrania (12 utworów z tamtej sesji) zostały wydane na amerykańskim rynku (wytwórnia [[RCA Records|RCA Victor]]), które trafiły na album ''[[Djangology]]''<ref name="allmusic.com-djangology-mw0000804313">{{Cytuj stronę | url = http://www.allmusic.com/album/djangology-mw0000804313 | tytuł = Djangology – Django Reinhardt / Songs, Reviews, Credits / AllMusic | autor = Mark Deming | opublikowany = allmusic.com | język = en | data dostępu = 2015-10-06}}</ref>.
Linia 99:
[[Plik:Angélo Debarre pendant le Paris Jazz Roots Festival à la Belleviloise.jpg|thumb|170px|Grający w stylu Reinhardta Angelo Debarre]]
 
W 1973 roku Stéphane Grappelli sformował udany kwartet z brytyjskim gitarzystą [[Diz Disley|Dizem Disleyem]] oraz [[Denny Wright|Dennym Wrightem]]<ref name="Carr-Fairweather-Priestley-s308">{{Cytuj książkę | autor = Ian Carr, Digby Fairweather, Brian Priestley | tytuł = The Rough Guide to Jazz | wydawca = Rough Guides | data = 2004 | strony = 308 | isbn = 9781843532569 | data dostępu = 17 października 2015 | url = https://books.google.pl/books?id=I5wrGL-a-Q8C&pg=RA1-PR60#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Grappelli uczestniczył w tworzeniu wielu muzycznych projektów, wspólnie z takimi muzykami jak [[John Etheridge]]<ref name="johnetheridge.com-biog">{{Cytuj stronę | url = http://www.johnetheridge.com/biog.htm | tytuł = John Etheridge - biography | autor = Bill Starling | opublikowany = johnetheridge.com | język = en | data dostępu = 2015-10-17}}</ref>, [[Nigel Kennedy]]<ref name="theguardian.com-jazz.urban">{{Cytuj stronę | url = http://www.theguardian.com/music/2007/dec/19/jazz.urban | tytuł = Nigel Kennedy on his friendship with Stéphane Grappelli {{!}} Music {{!}} The Guardian | autor = John Lewis / Nigel Kennedy | data = 19 grudnia 2007 | opublikowany = theguardian.com | język = en | data dostępu = 2015-10-17}}</ref> oraz [[David Grisman]]<ref name="articles.latimes.com-mn-59818">{{Cytuj stronę | url = http://articles.latimes.com/1997/dec/02/news/mn-59818 | tytuł = Stephane Grappelli; France's Pioneering Jazz Violinist | autor = Don Heckman | data = 2 grudnia 1997 | opublikowany = articles.latimes.com | język = en | data dostępu = 2015-10-17}}</ref>. &nbsp;
 
W Holandii zaczęli pojawiać się muzycy nowego pokolenia grający w stylu Reinhardta, m.in. [[Jimmy Rosenberg|Jimmy]]<ref name="allmusic.com-mw0000015062">{{Cytuj stronę | url = http://www.allmusic.com/album/the-django-reinhardt-ny-festival-live-at-birdland-mw0000015062 | tytuł = The Django Reinhardt NY Festival: Live at Birdland – Various Artists {{!}} Songs, Reviews, Credits {{!}} AllMusic {{!}} autor = Ken Dryden | opublikowany = allmusic.com | język = en | data dostępu = 2015-10-19}}</ref> i [[Stochelo Rosenberg]]<ref name="adelaidefestivalcentre.com.au-stochelo-rosenberg-trio-adelaide-guitar-festival">{{Cytuj stronę | url = http://www.adelaidefestivalcentre.com.au/media/2315/stochelo-rosenberg-trio-and-adelaide-guitar-festival-orchestra.pdf | tytuł = Stochelo Rosenberg Trio and Adelaide Guitar Festival Orchestra | data = 20 lipca 2014 | opublikowany = adelaidefestivalcentre.com.au | język = en | data dostępu = 2015-10-19}}</ref> oraz [[Paulus Schäfer]]<ref name="nunomarinhomusic.wordpress.com-paulus-shafers-interview">{{Cytuj stronę | url = https://nunomarinhomusic.wordpress.com/2015/10/10/gypsy-jazz-master-paulus-shafers-interview/ | tytuł = Gypsy Jazz Master Paulus Schafer’s Interview | Maximizing Performance: The Mindful Practice Process | autor = Nuno Marinho | data = 10 października 2015 | opublikowany = nunomarinhomusic.wordpress.com | język = en | data dostępu = 2015-10-19}}</ref>.
Linia 211:
[[Kategoria:Romowie (biografie)]]
[[Kategoria:Belgijscy gitarzyści]]
[[Kategoria:Francuscy muzycy jazzowi]]