Anschluss: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:AnchlussmedalAnschluss frontMedal.JPGPNG|thumb|[[Medal Pamiątkowy 13 marca 1938]]]]

'''Anschluss'''<ref name="Osmańczyk1982">{{cytujCytuj książkę | autor = Edmund J. Osmańczyk | tytuł = Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych | wydawca = Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna” | miejsce = Warszawa | rok = 1982 | strony = 37 | isbn = 83-214-0092-2}}</ref><ref>{{cytujCytuj książkę | autor = Henry Kissinger | tytuł = Dyplomacja | wydawca = Philip Wilson | miejsce = Warszawa | rok = 1996 | strony = 305, 335, 414 | isbn = 83-85840-75-3}}</ref><ref>{{cytujCytuj książkę | autor = Norman Davies | tytuł = Europa: rozprawa historyka z historią | wydawca = Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” | miejsce = Kraków | rok = 1998 | strony = 1048 | isbn = 83-7006-226-1}}</ref> ([[Język niemiecki|niem.]] ''Anschluß'' ’przyłączenie’), także '''anszlus'''<ref group="uwaga">Forma anszlus podawana jest jako zalecana przez Wielki słownik ortograficzny PWN pod red.redakcją E.Edwarda Polańskiego.</ref> – [[aneksja]] terytorium państwowego [[Federalne Państwo Austriackie|Federalnego Państwa Austriackiego]] przez [[III Rzesza|Rzeszę Niemiecką]] (III Rzeszę) dokonana w 1938 z pogwałceniem [[traktat wersalski|traktatu wersalskiego]] (1919)<ref name="Osmańczyk1982"/>.

Do połączenia obu krajów dążyły różne siły polityczne po obu stronach granicy już po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]], jednak zwycięskie mocarstwa, obawiając się wzmocnienia [[Republika Weimarska|Niemiec]], zakazały tego w narzuconych obu państwom traktatach pokojowych ([[traktat wersalski]]<ref>Traktat Wersalskiwersalski w art.artykule 27 potwierdzał dotychczasową granicę niemieckąniemiecko-austrickąaustriacką, w art.artykule 80 nakazywał Rzeszy  ''uznawać i przestrzegać ściśle udzielności Austrii w granicach ustalonych przez Traktat zawarty między tym Państwem i Głównymi Mocarstwami sprzymierzonymi i stowarzyszonymi. Niemcy uznają, że ta udzielność może być zmieniona jedynie tylko za zgodą Rady [[Liga Narodów|Ligi Narodów]].''</ref>, [[Traktat pokojowy z Austrią 1919|traktat pokojowy z Austrią]]<ref>Art.Artykuł 88 Traktatu zakazywał Austrii rezygnować z niepodległości bez zezwolenia Rady Ligi Narodów, zobowiązując to państwo do powstrzymania się od wszelkich działań, które mogłyby bezpośrednio lub pośrednio za pomocą jakichkolwiek środków zagrozić jego niepodległości.</ref>).

W marcu 1931 próbowano połączyć oba państwa [[Unia celna|unią celną]], co nie udało się wskutek sprzeciwu mocarstw zachodnich i Czechosłowacji<ref>[[Piotr M. Majewski]]: "Niemcy„Niemcy sudeccy 1848-1948. Historia pewnego nacjonalizmu"nacjonalizmu”, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007, s. 317.</ref>.

W początku 1938 rząd i prezydent Austrii stawili opór przejęciu władzy przez miejscowych [[Narodowy socjalizm w Austrii|hitlerowców]]. Kanclerz [[Kurt Schuschnigg]] [[9 marca]] 1938 ogłosił rozpisanie na 13 marca referendum, w którym Austriacy mieliby się wypowiedzieć na temat przyszłości swego kraju. W tej sytuacji na polecenie Hitlera 12 marca 1938 [[Wehrmacht]] wkroczył do Austrii (plan „Otto”). Tego też dnia do [[Wiedeń|Wiednia]] przybył sam Adolf Hitler. Urząd kanclerza objął [[Arthur Seyss-Inquart]], któremu następnego dnia prezydent [[Wilhelm Miklas]] przekazał także swoje obowiązki. 13 marca niczym nieskrępowani naziści austriaccy ogłosili zatwierdzoną następnie przez Hitlera ustawę, która włączała Austrię do Wielkiej Rzeszy jako Marchię Wschodnią (''[[Ostmark]]'').

Niemcy zaangażowali do akcji zajęcia Austrii około 105 tys. żołnierzy Wehrmachtu, 35–40 tys. [[Schutzstaffel|SS-manów]] oraz policjantów i jednostki lotnicze (łącznie 180–200 tys. ludzi)<ref>[[Bogusław Wołoszański]]: ''Tajna wojna Stalina'', wyd. 1999, str. 38.</ref>.

Aby ostatecznie przypieczętować „zjednoczenie” Austrii z Rzeszą, Hitler wyznaczył na [[10 kwietnia]] 1938 [[Plebiscyt terytorialny|plebiscyt]] ([[referendum]]). Ludność Niemiec i Austrii odpowiadała w nim na pytania: „Czy zgadzasz się z połączeniem Rzeszy Niemieckiej z Austrią?” i „Czy zgadzasz się z listą przedstawioną przez naszego führera Adolfa Hitlera?”. Według oficjalnego komunikatu ogłoszonego [[11 kwietnia]] 1938 na „tak” oddano w Niemczech 99% głosów, zaś w Austrii – 99,7%. [[Wielkie Niemcy]] zostały uznane m.in. przez [[Wielka Brytania|Wielką Brytanię]] i [[III Republika Francuska|Francję]].

W wyniku Anschlussu Austrii Niemcy uzyskali granice z jej dotychczasowymi sąsiadami: [[Węgry|Węgrami]], [[Jugosławia|Jugosławią]], [[Włochy|Włochami]] i [[Liechtenstein]]em. [[Czechosłowacja]] znalazła się praktycznie w niemieckich kleszczach, co znacząco pogorszyło jej sytuację strategiczną i ułatwiło aneksję [[Sudetenland]]u w X 1938. Przedłużeniu uległa również granica Niemiec ze [[Szwajcaria|Szwajcarią]]. <br />W rękach Rzeszy Niemieckiej znalazły się znaczące jakościowo austriackie firmy (np. [[Steyr-Daimler-Puch|Steyr Puch AG]]) i uzbrojenie warte ok.około 500 mln [[Reichsmark|RMreichsmarek]], a z żołnierzy armii austriackiej (''[[Bundesheer|Österreichisches Bundesheer]]'') stworzyli dwie dywizje piechoty ([[44 Dywizja Piechoty (III Rzesza)|44.]] i [[45 Dywizja Piechoty (III Rzesza)|45.]]), [[4 Dywizja Lekka (III Rzesza)|4. Dywizję Lekką]] i dwie dywizje górskie ([[2 Dywizja Strzelców Górskich (III Rzesza)|2.]] i [[3 Dywizja Górska (III Rzesza)|3.]]).

[[Deklaracja Moskiewskamoskiewska]] podpisana 30 października 1943 podczas [[konferencja moskiewska (1943)|konferencji moskiewskiej]] przez cztery sprzymierzone mocarstwa: [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związek Radziecki]], [[Stany Zjednoczone]], [[Wielka Brytania|Wielką Brytanię]] i [[Historia Chin#Republika Chińska (1911-1949)|Republikę Chińską]] zawierała m.in. punkt mówiący o tym, że przyłączenie Austrii było nielegalne, a Austria zostanie przywrócona jako niepodległe państwo, co ostatecznie miało miejsce w [[Austriacki traktat państwowy|austriackim traktacie państwowym]] z 15 maja 1955.

* [[Marian Zgórniak]]: ''Przygotowania wojenne hitlerowskich Niemiec w dobie „Anschlussu” Austrii (XI 1937 – III 1938)'', w: „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” (nr) 140: Prace Historyczne z. 17, 1966, s. 183-204.

* [[Henryk Batowski]],: ''Austria i Sudety 1919-1938, zabór Austrii i przygotowania agresji na Czechosłowację'' Poznań, 1968.