|
=== Upadek ===
Za panowania As-Saliha Ajjuba państwo Ajjubidów zasadniczo zmieniło swój charakter. W uproszczeniu, przestało ono być rodzinną kofederacją, a stało się unitarnym państwem rządzonym przez funkcjonariuszy wyznaczonych przez jego władcę, a nie przez jego krewnych. Gdy bowiem w roku 1245 As-Salih Ajjub zdobył Damaszek przestał być on autonomiczną dziedziną ajjubidzkiego księcia, a został stolicą prowincji zarządzanej przez mianowanego przez niego gubernatora. W nastepnychnastępnych latach zniesiono autonomię także innych ajjubidzkich państewek w południowej Syrii i "cały region objęto scentralizowaną strukturą administracyjną podlegającą Egiptowi"{{odn|Holt|1993|s=95}}. Podobną politykę w środkowej i północnej Syrii zaczął także prowadzić panujący w Aleppo [[An-Nasir Jusuf]] (1236 - 1260), jedyny Ajjubida, który nie zrezygnował z ambicji utrzymania niezależności od As-Saliha Ajjuba. Jednocześnie ten ostatni zaczął rozbudowywać oddziały podlegających mu bezpośrednio [[Mamelucy|mameluków]], rekrutujących się głównie spośród [[Połowcy|Kipczaków]], których nazywano Bahrytami. Pełne znaczenie reform As-Saliha Ajjuba objawiło się po jego śmierci. Początkowo faktyczną władzę przejęła wdowa po nim, [[Szadżar ad-Durr]] (1250), działająca w porozumieniu z Bahrytami, którzy pokonali krzyżowców i zmusili ich do odwrotu z Egiptu w maju 1250 roku. W międzyczasie sukcesor As-Saliha Ajjuba, [[Al-Mu'azzam Turan Szah]] (1250), zdążył przybyć z Al-Dżaziry do Egiptu i przejąć władzę, jednak wkrótce został zabity przez niezadowolonych z utraty wpływów Bahrytów. Szadżar ad-Durr zawarła małżeństwo z emirem Bahrytów [[Ajbak]]iem (1250 - 1257) i chociaż szybko nominalnym sułtanem obwołano małoletniego Ajjubidę [[Al-Aszraf Musia Ibn Jusuf|Al-Aszrafa Musę]] (1250 - 1254), to faktycznie oznaczało to koniec rządów tej dynastii w Egipcie. Ajbak, uważany za założyciela nowej [[Egipt mameluków (średniowieczny)|dynastii Mameluków]], w roku 1251 odparł atak syryjskich Ajjubidów pod wodzą An-Nasira i obie strony w obliczu zagrożenia [[Imperium Mongolskie|mongolskiego]] zawarły pokój w roku 1253. W roku 1254 Ajbak złożył z tronu Al-Aszrafa i formalnie objął sułtanat. Pozostali panujący w Syrii Ajjubidzi zostali teraz podbici przez Mongołów, którzy w roku 1260 zdobyli Aleppo i Damaszek. An-Nasir zginął w mongolskiej niewoli i po tym jak Mongołowie zostali wyparci z Syrii po bitwach [[Bitwa pod Ajn Dżalut|pod Ajn Dżalut]] i [[I bitwa pod Hims|Himsem]] w rękach Ajjubidów pozostały tylko [[Hims]], [[Hama]] i [[Al-Karak]]. Linia z Himsu wygasła w roku 1262, zaś Al-Karak został zajęty przez [[Bajbars]]a (1260 - 1277) w roku 1263. Dłużej przetrwało jedynie państewko Ajjubidów w [[Hama|Hamie]], które istniało aż do roku 1342, a jest znane przede wszystkim z literackiej działalności [[Abu al-Fida|Abu al-Fidy]] (1312 - 1331). Inna gałąź rodu, sprowadzona do roli lokalnych [[Senior (feudalizm)|seniorów]] w regionie Hisn Kajfy (dzis. [[Hasankeyf]]), trwała aż do XV wieku, kiedy została ostatecznie wyzuta ze swych ziem przez [[Ak Kojunlu]]{{odn|Holt|1993|s=83, 95, 101 - 108, 114}}{{odn|Cahen|1986|s=804}}{{odn|Elisséeff|1986|s=399}}<ref name="Iranica"/>.
== Kultura, religia, gospodarka ==
|
