Edith Wilson: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
merytoryczne
Mix321 (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 3:
|grafika = Edith Wilson cropped 2.jpg
|opis grafiki = Edith Wilson pomiędzy rokiem 1915 a 1921
|data urodzenia = 15 października 1872 r.
|miejsce urodzenia = [[Wytheville (Wirginia)|Wytheville]] ([[hrabstwo Wythe]])
|data śmierci = 28 grudnia 1961 r.
|miejsce śmierci = [[Waszyngton]]
|funkcja = [[Pierwsze damy Stanów Zjednoczonych|Pierwsza dama Stanów Zjednoczonych]]
|partia =
|od = 18 grudnia 1915 r.
|do = 4 marca 1921 r.
|poprzednik = [[Margaret Woodrow Wilson]]
|następca = [[Florence Kling Harding]]
Linia 25:
 
== Życiorys ==
Pochodziła z rodziny byłych właścicieli [[Niewolnictwo w Stanach Zjednoczonych|niewolniczych]] plantacji tytoniu{{r|:1}}, jej dziadek utracił swoją w czasie [[Wojna secesyjna|wojny secesyjnej]]{{r|:3}}. Urodziła się 15 października 1872 r. w Wytheville jako córka Williama Holcombe'a i jego żony Sally White{{r|Pastusiak348}}. Jej ojciec był sędzią{{r|:0}} wywodzącym się z [[Wirginia|wirginijskiej]] arystokracji{{r|:1}}. Była siódmym z jedenaściorga dzieci{{r|:2}} i w dziewiątym pokoleniu potomkiem [[Pocahontas]]{{r|The Genealogy of Edith Bolling|:1}}. Jako że jej rodzina utraciła większość dochodów podczas wojny, młoda Edith wychowywała się w ciasnym mieszkaniu położonym nad sklepem{{r|:0|:1}}. Początkowo nie uczęszczała do żadnej szkoły{{r|:3}}, dopiero w latach 1887–1888 uczyła się w Martha Washington College, ale porzuciła naukę po dwóch semestrach{{r|:0}}. Następnie rok spędziła w domu{{r|:3}}. W kolejnym roku szkolnym (1889–1890) uczęszczała do The [[Richmond Female Seminary]]{{r|:0}}, jednak nie mogła tam kontynuować edukacji, ponieważ szkoła została zamknięta{{r|:3}}.
 
Pierwszym mężem Edith był Norman Galt, którego rodzina prowadziła dobrze prosperujący sklep [[Złotnictwo|jubilerski]] w [[Waszyngton]]ie{{r|:1}}. Poznała go w 1891 roku{{r|:3}}, podczas wizyty w Waszyngtonie u siostry{{r|:2}}, której mąż był jego kuzynem. Wyszła za mąż w pięć lat później. Para miała jedno dziecko (syna), które urodziło się w 1903 roku i zmarło po kilku dniach{{r|:3}}. Norman Galt zmarł w 1908 roku{{r|:0}}, a Edith odziedziczyła rodzinny biznes{{r|:3}}. W czasie trwania małżeństwa Edith przeszła zabieg [[Appendektomia|usunięcia]] [[Wyrostek robaczkowy|wyrostka robaczkowego]], jednak z uwagi na niechęć do szpitali, operacji dokonano w domu{{r|Pastusiak351}}.
Linia 37:
Gdy Edith została pierwszą damą, pomagała prezydentowi w codziennych obowiązkach{{r|Pastusiak355}}. Przeglądała dokumenty państwowe, segregowała pocztę i brała udział w spotkaniach politycznych{{r|Pastusiak355}}. Kiedy w 1917 roku Stany Zjednoczone przystąpiły do [[I wojna światowa|I wojny światowej]], Edith rozszerzyła swoją działalność jako pierwsza dama{{r|Pastusiak356}}. Osobiście szyła mundury dla żołnierzy, dochody z hodowli owiec przy [[Biały Dom|Białym Domu]] przeznaczała na [[Amerykański Czerwony Krzyż|Czerwony Krzyż]], a także uczestniczyła w spotkaniach wojskowych{{r|Pastusiak356}}. Ponadto, w grudniu 1918 roku, pojechała wraz z mężem na [[Konferencja pokojowa w Paryżu (1919)|konferencję pokojową do Paryża]]{{r|Pastusiak356}}. Aby uzyskać poparcie dla ratyfikacji [[Traktat wersalski|traktatu wersalskiego]], Wilson udał się w podróż po kraju{{r|Pastusiak357}}.
 
Gdy prezydent Wilson 2 października 1919 r. prezydent doznał rozległego [[Udar mózgu|wylewu krwi do mózgu]], po którym miał sparaliżowaną lewą stronę ciała, Edith zataiła fakt choroby męża, utrzymując iż jest on tylko przemęczony. W czasie jego choroby i związanej z nią siedmiomiesięcznej nieobecności uczestniczyła w posiedzeniach rządu i przejmowała dokumenty adresowane do prezydenta{{r|Pastusiak358}}, pozwalając członkom [[Gabinet Stanów Zjednoczonych|gabinetu]] na zajmowanie się pozostałymi kwestiami{{r|:0}}. Z tego powodu pojawiły się podejrzenia, że pierwsza dama podejmuje polityczne decyzje i przejmuje kontrolę nad rządem{{r|Pastusiak358}}. Przez przeciwników politycznych Wilsona, była nazywana m.in.: „sekretnym prezydentem”, „panią prezydent”, „Pierwszym Mężem Stanów Zjednoczonych” lub „regentką”{{r|Pastusiak359|:2}}, niemniej jej aktywność i zakres władzy w tym okresie czyni ją jedną z najbardziej kontrowersyjnych pierwszych dam w historii USA{{r|:3}}.
 
Po powrocie do zdrowia, prezydent rozważał kandydowanie na trzecią kadencję, aby jeszcze raz spróbować przekonać [[Senat Stanów Zjednoczonych|Senat]] do ratyfikacji traktatu wersalskiego, jednak Edith sprzeciwiła się temu pomysłowi{{r|Pastusiak359}}. Pierwsza dama jednak stanowczo sprzeciwiała się także przyznaniu nominacji [[William Gibbs McAdoo|Williamowi Gibbsowi McAdoo]], jednak ostatecznie kandydatem [[Partia Demokratyczna (USA)|Partii Demokratycznej]] został [[James M. Cox|James Cox]]{{r|:3}}.
 
Po zakończeniu kadencji Wilsona, para zamieszkała w rezydencji przy S Street w Waszyngtonie{{r|:3}}, a Edith opiekowała się mężem do jego śmierci w 1924 roku. Resztę życia poświęciła na troskę o spuściznę po mężu, decydowała także o udostępnianiu pozostałych po nim dokumentów, jako że wówczas tego typu zbiory nie były jeszcze uważane za własność publiczną{{r|:0}}. W 1939 r. wydała wspomnienia z okresu wspólnego życia z mężem pt. ''My Memoir'' ({{W języku|pl|Mój pamiętnik}}){{r|:3}}. Sprawowała także bezpośredni nadzór nad produkcją filmu ''Wilson'' z 1944 roku{{r|:0}} i ściśle współpracowała z [[Ray Stannard Baker|Rayem Stannardem Bakerem]] przy ośmiotomowej biografii Wilsona. W późniejszych latach przekazała dom przy S Street na cele fundacji dbającej o dziedzictwo narodowe, zabiegała także o przekształcenie w zabytek domu rodzinnego Wilsona{{r|:3}}.