Biblioteka Ordynacji Krasińskich w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
uzupełnienie, drobne redakcyjne |
m {{Fakt|data=2016-11}} |
||
Linia 34:
W pierwszej dekadzie XX wieku do rozwoju Biblioteki przyczynił się znacznie [[Adam Krasiński (ordynat)|Adam Krasiński]], porządkując sprawy finansowe, zatrudniając fachowy personel (w tym [[Franciszek Jan Pułaski|Franciszka Pułaskiego]], początkowo jako bibliotekarza, później jako [[kustosz]]a biblioteki) i wzbogacając zbiory m.in. o pamiątki po [[Zygmunt Krasiński|Zygmuncie Krasińskim]], archiwum [[Małachowscy|Małachowskich]] do XVIII wieku, archiwum [[Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego|Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego (1814–1831)]] i kolekcje po [[Władysław Pobóg-Górski|Władysławie Pobóg-Górskim]], [[Józef Wolff (historyk)|Józefie Wolffie]] i [[Felicjan Faleński|Felicjanie Faleńskim]]<ref>bn.org [http://www.bn.org.pl/download/document/1236004197.pdf]</ref>. Kolejny okres świetności zapewnił bibliotece [[Edward Krasiński (ordynat)|Edward Krasiński]], ostatni ordynat opinogórski, pod którego opieką instytucja przetrwała [[I wojna światowa|I wojnę światową]] i pozostawała do roku 1940, gdy w kwietniu 1940 został aresztowany przez [[Gestapo]] i zmarł z wycieńczenia w [[Obozy niemieckie 1933–1945|niemieckim obozie]] [[obóz koncentracyjny|koncentracyjnym]] [[Dachau (KL)|KL Dachau]].
Do zespołu bibliotekarzy Krasińskich należeli w różnym okresie: [[Władysław Chomętowski]], Ignacy Janicki, [[Aleksander Rembowski]], Zygmunt Wolski, [[Józef Kallenbach]], [[Stanisław Kętrzyński]], Franciszek Pułaski, [[Ignacy Tadeusz Baranowski]], Helena Drège, [[Jan Muszkowski]], [[Witold Kamieniecki]], [[August Zaleski]]{{Fakt|data=2016-11}}.
Siedziba Biblioteki mieściła się do roku 1913 w [[Pałac Czapskich w Warszawie|pałacu Krasińskich/ Czapskich]] przy [[Ulica Krakowskie Przedmieście w Warszawie|Krakowskim Przedmieściu]], w bocznym skrzydle od ul. Berga (obecnie Traugutta){{Fakt|data=2016-11}}. Nowy, [[eklektyzm (architektura)|eklektyczny]] gmach dla zbiorów bibliotecznych i muzealnych [[Ordynacja Opinogórska Krasińskich|Ordynacji Opinogórskiej Krasińskich]] przy [[Ulica Okólnik w Warszawie|ul. Okólnik]] 9, ufundowany przez [[Edward Krasiński (ordynat)|Edwarda Krasińskiego]], ostatniego ordynata opinogórskiego, powstał w latach 1912–1914 według projektu [[Julian Nagórski|Juliana Nagórskiego]]. Jesienią 1913 roku przeniesiono tam zbiory i od stycznia 1914 udostępniano je w tymczasowej czytelni. Uroczyście przekazano do użytku całkowicie wykończony gmach Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich w grudniu 1930{{Fakt|data=2016-11}}.
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] biblioteka poniosła pierwsze straty (zburzenie części wystawowej gmachu i czytelni) już we wrześniu 1939 roku, podczas [[Obrona Warszawy (1939)|obrony Warszawy]]. W maju 1941 niemieckie władze okupacyjne włączyły ją do ''[[Staatsbibliothek Warschau]]'', przeznaczając gmach na Okólniku na pomieszczenie zbiorów specjalnych trzech stołecznych bibliotek: [[Biblioteka Narodowa (Warszawa)|Biblioteki Narodowej]], [[Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie|Biblioteki Uniwersyteckiej]] i Biblioteki Ordynacji Krasińskich. Pozostałą część ordynackich zbiorów przemieszczono do gmachów BUW, [[Szkoła Główna Handlowa w Warszawie|SGH]] i do [[Muzeum Narodowe w Warszawie|Muzeum Narodowego]].
Linia 44:
Ogółem w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Biblioteka utraciła 62% swoich zbiorów (155 tys. z 250 tys. jednostek)<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Majewski | imię = Piotr | tytuł = Wojna i kultura. Instytucje kultury polskiej w okupacyjnych realiach Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945 | wydawca = Wydawnictwo TRI | miejsce = Warszawa | data = 2005 | strony = 271 | isbn = 83-7436-003-8}}</ref>.
Po wojnie ocalałe zbiory przeniesiono do [[Biblioteka Narodowa (Warszawa)|Biblioteki Narodowej]]. Najliczniejsze z nich były materiały epoki [[Napoleon Bonaparte|napoleońskiej]] i [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]]. Obecnie gmach stoi pusty, wrota wejściowe noszą napis "''Przebywanie w budynku zabronione. Budynek grozi zawaleniem"''. Na jego [[fasada|fasadzie]] znajdują się słowa: ''Amor Patriae Nostra Lex'' oznaczające: ''Miłość Ojczyzny naszym prawem'', [[dewiza]] rodowa Krasińskich, oraz dwukrotnie rodowy herb [[Ślepowron (herb szlachecki)|Ślepowron]] (w wersji szlacheckiej i hrabiowskiej) i [[sztukateria|sztukaterie]] przedstawiające wznoszące się do lotu białe orły{{Fakt|data=2016-11}}.
W dwóch aneksach budowli (płd. i płn.), niegdyś także bogato ozdobionych sztukateriami w postaci orłów i girland (zachowała się tylko część girland na aneksie płn.) znajdowały się przed r. 1944 nowoczesne apartamenty, wynajmowane osobom ze sfer rządowych i dyplomatycznych, z których czynsz przeznaczony był na utrzymanie biblioteki. Mieszkał tam do 1939 m.in. minister komunikacji, płk dypl. [[Juliusz Ulrych]]{{Fakt|data=2016-11}}.
{{Przypisy}}
| |||