Protestantyzm: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Bibliografia: uzupełnienia |
m zamieniam magiczny ISBN na szablon |
||
Linia 115:
Dyskusje wśród teologów protestanckich dotyczyły m.in. znaczenia sakramentu eucharystii (realnego czy symbolicznego), predestynacji bądź udziału woli w zbawieniu ([[arminianizm]] czy kalwinizm), charakteru sakramentu [[chrzest|chrztu]] (chrzest wiernych czy chrzest niemowląt), ustroju kościoła (episkopalizm, prezbiterianizm i kongregacjonizm). Spory te doprowadziły do wykrystalizowania się szeregu nurtów i różnorodności w łonie protestantyzmu.
[[Luteranizm]] oparty na nauczaniu Marcina Lutra objął głównie środkowe, wschodnie i północne [[Niemcy]], [[Dania|Danię]], [[Szwecja|Szwecję]], [[Norwegia|Norwegię]] i [[Islandia|Islandię]], również [[Finlandia|Finlandię]], [[Łotwa|Łotwę]] i [[Estonia|Estonię]], a także północne i zachodnie rejony [[Czechy|Czech]] i południowo-wschodnią [[Austria|Austrię]]. Nauka Jana Kalwina (kalwinizm) opanowała większość obszaru [[Szwajcaria|Szwajcarii]], [[Holandia|Holandii]] i wschodnie [[Węgry]] oraz przyczyniła się do uformowania się doktryny [[Anglia|angielskich]] [[Purytanizm|purytanów]], [[Szkocja|szkockich]] [[Prezbiterianizm|prezbiterian]] oraz [[Francja|francuskich]] [[hugenoci|hugenotów]]. Trzecim nurtem reformacji był [[anabaptyzm]] łączący zasadę chrztu świadomych wyznawców z awangardowymi poglądami społecznymi. Dzielił się na dwa zasadnicze nurty: radykalny, walczący o swoje prawa z użyciem przemocy, mający udział w tzw. [[wojna chłopska w Niemczech|wojnie chłopskiej w Niemczech]] i reprezentowany przez [[komunizm|komunistyczną]] wspólnotę w [[Münster]] oraz pacyfistycznej, reprezentowanej głównie przez [[mennonici|mennonitów]], huterytów i [[amisze|amiszów]]<ref name="Anabaptyści, 2001">''Anabaptyści'', [w:] ''Religia. Encyklopedia PWN tom 1'', red. Tadeusz Gadacz, Bogusław Milerski, Warszawa 2001, s. 199 {{ISBN
Kształt reformacji angielskiej nadał król [[Henryk VIII Tudor|Henryk VIII]], który zachował episkopalny ustrój Kościoła i wiele zasad katolickich. Tożsamość anglikańska opiera się w większym stopniu na wspólnej liturgii przy dużej wstrzemięźliwości w rozstrzyganiu problemów teologicznych. Połowiczność reformacji angielskiej i jej odgórny charakter spowodował, że w Anglii powstawały ciągle nowe społeczności pogłębiające reformację – purytanie, baptyści, [[metodyzm|metodyści]], [[Religijne Towarzystwo Przyjaciół|kwakrzy]], [[bracia plymuccy|darbyści]]. Władcy Anglii chętnie pozbywali się dysydentów z Kościoła Anglii ułatwiając ich przesiedlanie się do kolonii amerykańskich, co stało się przyczyną pluralistycznego i (z konieczności) tolerancyjnego charakteru protestantyzmu w USA.
| |||