Magdeburg: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m zamieniam magiczny ISBN na szablon
Red.
Linia 3:
|nazwa = Magdeburg
|nazwa oryginalna =
|zdjęcie = Vista Magdeburg.jpg
|opis zdjęcia =
|herb = Wappen Magdeburg.svg
|flaga =
|dopełniacz nazwy = Magdeburga
|państwo = DE-ST
|1. jednostka administracyjna =
|powierzchnia = 200,97201
|wysokość = 55
|rok = 31.12.20132015
|liczba ludności = 231.021235 723
|gęstość zaludnienia = 1 147173
|numer kierunkowy = 0391, 03928
|kod pocztowy = 39104–39130
|tablice rejestracyjne = MD
|współrzędne = 52°08'N 11°37'E
Linia 22:
|www = http://www.magdeburg.de
}}
'''Magdeburg''' ([[język dolnoniemiecki|dolnoniem.]] ''Meideborg''; [[język polski|pol.]] hist. ''Dziewin''<ref>W. Dzwonkowski, 1918. ''Prahistorja ziem polskich. Słowiańszczyzna pierwotna. Początki polskiej kultury i organizacji''. Warszawa; [http://web.archive.org/web/20110817153644/http://halat.pl/slowianszczyzna_zachodnia_i_germania.pdf mapa]</ref>) – [[Miasta na prawach powiatu w Niemczech|miasto na prawach [[powiatpowiatu]]u w [[Niemcy|Niemczech]], stolica [[kraje związkowe Niemiec|kraju związkowego]] [[Saksonia-Anhalt]]. Licząc 235 723 mieszkańców (stan na dzień 31.12.2015) jest [[Lista większych miast w Niemczech|32. pod względem liczby ludności miastem Niemiec]]. Siedziba zarówno [[Diecezja|biskupstwa]] ewangelickiego, jak i katolickiego. Działają tu dwie uczelnie: [[Uniwersytet Ottona von Guerickego w Magdeburgu|Uniwersytet Ottona von Guerickego]] ''(Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg)'' i [[Wyższa Szkoła Magdeburg-Stendal]] ''(Hochschule Magdeburg-Stendal)''. W roku 2005 Magdeburg obchodził 1200 lat-lecie swego istnienia.
 
== Położenie ==
Magdeburg leżyjest położony nad [[Łaba|Łabą]], w północno środkowej części-środkowych [[Niemcy|NiemiecNiemczech]], we wschodniej części [[Równina lessowa (Magdeburg)|równiny lessowej]] ''Magdeburger Börde''. Do [[Berlin]]a jest około 130 kilometrów, do [[Brunszwik]]u około 75 kilometrów, a do [[Halle (Saale)]] około 80 kilometrów.
 
== Demografia ==
Linia 200:
W 1871 miasto wraz z Prusami znalazło się w granicach [[Cesarstwo Niemieckie|zjednoczonych Niemiec]]. W latach 1884-1885 w magdeburskiej twierdzy odbywał wyrok [[Józef Ignacy Kraszewski]], skazany za szpiegostwo na rzecz [[III Republika Francuska|Francji]]. W 1900 Magdeburg był jedenastym najludniejszym miastem Niemiec. W 1912 rozebrano starą twierdzę. Od sierpnia 1917 do listopada 1918 w budynkach znajdujących się na terenie byłej twierdzy internowani byli [[Józef Piłsudski]]<ref>Rafał Kuzak, [http://ciekawostkihistoryczne.pl/2015/04/06/chcesz-zostac-glowa-panstwa-nic-nie-robiac-wez-przyklad-z-pilsudskiego/ ''Chcesz zostać głową państwa nic nie robiąc? Weź przykład z Piłsudskiego''], „Ciekawostki historyczne”, 6 kwietnia 2015.</ref> i [[Kazimierz Sosnkowski]]. W 1918 w Magdeburgu więziony był także późniejszy senator [[II Rzeczpospolita|II RP]] [[Romuald Jarmułowicz]].
[[Plik:MagdeburgCenter.jpg|thumb|left|Socrealistyczna zabudowa centrum miasta]]
Na początku [[II wojna światowa|II wojny światowej]] w Magdeburgu był przetrzymywany przez Niemców [[Gustaw Holoubek]]. W dobie [[III Rzesza|III Rzeszy]] miasto stało się stolicą [[Prowincja Magdeburg|Prowincji Magdeburg]] utworzonej w 1941. Liczył ok.ponad 340&nbsp;000 mieszkańców. Działania wojenne nie oszczędziły Magdeburga, który stał się celem alianckich nalotów dywanowych w 1943 oraz 16 stycznia 1945. 80% zabudowy uległo zniszczeniu, głównie na terenie historycznego centrum. Po zdobyciu miasta przez wojska amerykańskie i radzieckie zarząd miasta został przyznany [[Radziecka strefa okupacyjna w Niemczech|Sowietom]]. OdW 1949 znalazłoMagdeburg znalazł się w granicach [[Niemiecka Republika Demokratyczna|Niemieckiej Republiki Demokratycznej]]., Magdeburgbędąc piątym pod byłwzględem szóstymliczby największymludności miastem tegożtego państwa.
 
Podczas odbudowy miasta większość historycznego centrum otrzymało zabudowę w duchu [[socrealizm]]u. Wyburzono przy tym wiele zabytków, których zniszczenia nie były wielkie, np. kościół Św. Ulryka ''(Sankt-Ulrich-und-Levin-Kirche)'', liczne kamienice, natomiast pieczołowicie odbudowano [[Katedra w Magdeburgu|katedrę]], wraz z najbliższym otoczeniem, niektóre kościoły oraz częściowo rynek. W 1990 po [[Zjednoczenie Niemiec|Zjednoczeniu Niemiec]] Magdeburg stał się stolicą kraju związkowego [[Saksonia-Anhalt]]. W 1994 miała miejsce reaktywacja katolickiego biskupstwa podporządkowanego [[Archidiecezja Paderborn|arcybiskupstwu Paderborn]]. Siedzibą został kościół Św. Sebastiana ''(Sankt-Sebastian)''. Dokonano licznych inwestycji, które nadały miastu nowoczesny charakter. W czerwcu 2013 miasto zostało dotknięte powodzią.
Linia 260:
 
== Osoby ==
=== urodzoneUrodzone w Magdeburgu ===
[[Plik:Otto von Guericke.jpg|thumb|upright|Pomnik Otto von Guerickego]]
* [[Jens Ackermann]] – polityk [[Wolna Partia Demokratyczna|FDP]]
Linia 281:
* [[Erich Weinert]] – pisarz
 
=== związaneZwiązane z miastem ===
* [[Martin Agricola]] – kompozytor
* [[Martin Hoffmann]] – piłkarz