|
== Historia ==
Gramatyczne spekulacje dotyczące języków sztucznych wywodzą się z [[Starożytność|antyku]]. Pojawiają się na przykład u [[Platon]]a w [[CratylusKratylos (dialog)|dialogu ''Kratylos'']]ie. Należy zaznaczyć, że mechanizmy gramatyczne sugerowane przez antycznych filozofów były projektowane w celu wyjaśnienia istniejących języków ([[łacina]], [[język grecki|greka]], [[sanskryt]]), w przeciwieństwie do konstrukcji nowych gramatyk. W przybliżeniu współczesny Platonowi [[Panini (gramatyk)|Pāṇini]] w swoich opisach gramatyk sanskrytu skonstruował zbiór własnych reguł dla wyjaśnienia języka, a więc stworzone przez niego reguły gramatyczne można rozważać jako mieszankę naturalnego i sztucznego języka.
[[Plik:Pieter Bruegel the Elder - The Tower of Babel (Vienna) - Google Art Project - edited.jpg|thumb|250px|''Wieża Babel'' ([[1563]]) [[Pieter Bruegel (starszy)]]]]
Najwcześniejsze nienaturalne języki nie były rozważane jako „sztuczne”, ale bardziej jako supernaturalne, a nawet mistyczne. Przykładem takiego języka jest [[Lingua Ignota]], jest przykładem języka zapisanegoopisany w XII wieku przez św. [[Hildegarda z Bingen|Hildegardę z Bingen]]. Ma on widocznawidoczną formę prywatnego mistycznego żargonu. Ważnym przykładem z kultur środkowo-wschodnich jest [[Balaibalan]], stworzony w XVI wieku<ref name="higley2007"/>. Gramatyczne rozważania oparte na [[Kabała|Kabale]] były ukierunkowane na odtworzenie oryginalnego języka, którym posługiwali się [[Adam i Ewa (postacie biblijne)|Adam i Ewa]] w [[Eden (raj)|raju]], a który został zatracony w konflikcie wieży [[Wieża Babel|Babel]]. Pierwszy [[chrześcijaństwo|chrześcijański]] projekt idealnego języka został naszkicowany przez [[Dante Alighieri|Dantego Alighieri]] w [[De vulgari eloquentia]], w której skupił się na poszukiwaniach idealnego literackiego języka włoskiego. [[Rajmund Llull|Ramon Llull]] w [[Ars generalis ultima|Ars Magna]] stworzył projekt perfekcyjnego języka, za pomocą którego niewierzący mieli być przekonywani do wiary chrześcijańskiej. Bazował on na stosowaniu metod kombinatorycznych na danym zbiorze pojęć. Podczas [[renesans]]u idee zaczerpnięte z Llulliego i kabały znalazły zastosowania w [[Kryptologia|kryptografii]]. Przykładem tego może być [[Manuskrypt Voynicha|manuskrypt Wojnicza]]. W okresie renesansu panowało zainteresowanie starożytnym Egiptem, szczególnie przez odkrycie hieroglifów z Horapolo oraz pojawiają się pierwsze próbki pisma chińskiego, co ukierunkowało wysiłki ludzkie ku ulepszeniu jakości języka pisanego, ze względu na niemożliwość zrozumienia pism pochodzących ze starożytnych Chin czy też Egiptu. [[Johannes Trithemius]], w swojejswoich pracy:pracach „Steganographia''Steganographia'' andi Polygraphia”''Polygraphia'' usiłuje pokazać, jak wszystkie języki mogą być zredukowane do jednego. W XVII wieku zainteresowanie „językami magicznymi” było kontynuowane przez różokrzyżowców i alchemików (np. [[John Dee]]). [[Jakub Böhme]] w 1623 roku mówił o naturalnym języku zmysłów (Natursprache).
[[Plik:Sol-resol.png|thumb|100px]]
Języki muzyczne były od renesansu powiązane z mistycyzmem magią i alchemią, czasem także odnosiły się do języka ptaków. Projekt [[Solresol]] z [[1817]] roku wskrzesił te koncepcje w bardziej pragmatycznym podejściu.
* [[John Wilkins]]: ''Essay towards a Real Character, and a Philosophical Language'' (1668)
Ta wczesna systematyzacja języków sztucznych tworzyłastworzyła systemy hierarchiczniehierarchicznej zklasyfikowaneklasyfikacji przeznaczone dla wyrażeń pisanych i mówionych. [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibniz]] miał podobnepodobny koncepcjezamiar w swojej pracy nad ''lingua generalis''. Tworząc słownik nad alfabetem znaków na których użytkownik mógł wykonywać obliczenia, system miał wykazywać automatycznie prawdziwe twierdzenia. Jako efekt uboczny rozwinął system binarny. Te projekty nie tylko zajmowały się redukcją lub modelowaniem gramatyk, ale również ułożeniem całej ludzkiej wiedzy w „hasła” lub hierarchie. Idea ta w oświeceniu ostatecznie przyczyniła się do powstania encyklopedii[[Encyclopédie|Wielkiej Encyklopedii Francuskiej]].
Wiele z języków sztucznych powstałych w wiekach XVII i XVIII byłopowstawało „pasigraphies”jako pasygrafia (pismo, gdzie każdy symbol reprezentuje bardziej koncept, niż słowo mówione) języki te często były bez form mówionych, a jeśli takie formy posiadały, to często nawiązywały do natywnych języków czytelnika<ref name="einstein1884">[[Leopold Einstein]], „Al la historio de la Provoj de Lingvoj Tutmondaj de Leibnitz ĝis la Nuna Tempo”, 1884. Reprinted in ''Fundamenta Krestomatio'', UEA 1992 [1903].</ref>.
Leibniz i [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibnizencyklopedyści]] i ludzie zajmujący się encyklopedią zdali sobie sprawę, że jest niemożliwością usystematyzowanie wiedzy ludzkiej w drzewiastą formę diagramu i w konsekwencji stworzenie apriorycznego języka bazującego na klasyfikacji konceptualnej.
Po encyklopedii,Wielkiej Encyklopedii projekty związane z językami apriorycznymi przenosiły się coraz bardziej w stronę fanatyzmu, obłąkania. Niektórzy autorzy nieświadomi historii idei kontynuowali zamiar systematyzacji filozoficznych języków do wczesnych lat XX wieku, ale większość inżynierów językowych miało bardziej nowoczesne cele. Część z języków sztucznych została sprecyzowana dla konkretnych dziedzin, takich jak formalizm matematyczny, [[język programowania|języki programowania]], czy też usuwanie syntaktycznej niejednoznaczności (np. [[loglan]] i [[lojban]]) Część języków sztucznych była tworzona w celu maksymalnej zwięzłości. (np. [[ithkuil]], [[arahau]]).
Artystyczne języki, konstruowane dla potrzeb literackich, lub estetycznych, zaczęły się pojawiać we wczesnej nowoczesnej literaturze (w Pantagruel''[[Gargantua i wPantagruel]]'', Utopii''[[Utopia]]''). Wydaje się, że byłyale one tworzone tylkodopiero w celuXX zyskaniawieku rozgłosuuzyskały jakorozgłos poważnebądź projektystały XXsię wiekupoważnymi projektami. A''[[Księżniczka Princess of MarsMarsa]]'' napisana przez EdgarEdgara Rice-'a BurroughsBurroughsa w XX wieku była prawdopodobnie pierwszą powieścią science-fiction wykorzystującą język sztuczny. [[John Ronald Reuel Tolkien|J.R.R. Tolkien]] byłopracował pierwszym, który rozwinąłcałą rodzinę języków sztucznych związanych z beletrystyką i był pierwszym, który rozpoczął publiczną dyskusję nad językami artystycznymi, nawiązującczego dowyrazem Abył Secretwykład Vice''Tajony nałóg'', pokazanymopublikowany napóźniej konferencjiw esperantatomie [[Potwory i krytycy i inne eseje]].
DoW czasuciągu XXIXX wieku, stałow sięutworach popularne dla[[Fantastyka|fantastycznych]] (science-fiction i fantasy) stosowanie języków sztucznych, albo częściejprzynajmniej mocnookrojonego okrojonychsłownictwa, alesugerującego posiadającychistnienie pewientakich słownikjęzyków, stało się wyrazówpowszechne. Języki sztuczne są regularnąregularnym częściąelementem stylugatunku pojawiającegoi pojawiają się w seriiksiążkach, filmówfilmach, iserialach gieroraz grach komputerowych, takich jak: [[Gwiezdne wojny]], [[Star Trek]], [[Władca Pierścieni]], [[Gwiezdne wrota]], [[Gra o tron]], [[Atlantyda. Zaginiony ląd|Atlantyda – Zaginiony ląd]], [[MystDiuna]]. {{fakt|Najbardziej popularny|data=2014-08}} jest, [[język klingońskiMyst]], który ma rozbudowane słownictwo i pełen zbiór reguł gramatycznych.
Wiele różnych publikacji związanych z językami sztucznymi pojawiało się w latach 1970-1990 takich jak: Glossopoeic Quarterly, Taboo Jadoo, and The Journal of Planned Languages. CONLANG Mailing List<ref>[http://listserv.brown.edu/archives/conlang.html Conlang Mailing List<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref> został stworzony w 1991 i następnie został rozdzielony od języków pomocniczych. W latach 90. kilka języków sztucznych zostało opublikowanych za pomocą maila, bądź strony internetowej, np. Vortpunoj. The CONLANG mailing list rozwinął komunikację pomiędzy ludźmi tworzącymi języki sztuczne. Sahar Higley przeprowadziła ankietę wśród ludzi tworzących języki sztuczne. Z ankiety tej wynika, że większość ludzi tworzących języki sztuczne to mężczyźni z Ameryki północnej i Europy wschodniej. Mniejsza liczba pochodzi z Oceanii, Azji, bliskiego wschodu i Ameryki południowej. Wiek badanych wahał się pomiędzy 13 a 60 rokiem życia. Liczba kobiet tworzących języki sztuczne jest znacznie mniejsza od liczby mężczyzn, ale stale rośnie. Niedawno założone fora internetowe takie jak: the Zompist Bulletin Board (ZBB; od 2001) i Conlanger Bulletin Bard, pozwalają na dyskusję między członkami tych forów, prezentację języków sztucznych, czy też dyskusje na tematy związane z językami sztucznymi np. Jak wykorzystać języki naturalne przy tworzeniu języków sztucznych. Inna ankieta przeprowadzona w 2001 przez Patricka Jarretta pokazała, że średnia wieku ludzi tworzących języki sztuczne wynosi 30,65, a średni czas poświęcony na stworzenie języka sztucznego oscyluje wokół 11,83 lat.<ref name="jarrett2001">[http://archives.conlang.info/bhe/gherque/chivirchein.html „Update mailing list statistics—FINAL”], CONLANG list posting by Patrick Jarrett, 13 September 2001.</ref> Ludzie tworzący języki sztuczne spędzają coraz mniej czasu na tworzeniu tychże języków, przenosząc się z jednego projektu na inny<ref name="avg_age">[http://archives.conlang.info/wu/seifi/phirqondal.html „Average life of a conlang”] thread on CONLANG mailing list, 27 August 2008 (should be archived more persistently than the ZBB thread).</ref>.
|
