Jan I Olbracht: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Bibliografia: , WP:SKKontrola autorytatywna
m link
Linia 69:
=== Polityka wewnętrzna ===
==== Początki parlamentu polskiego ====
Za pierwszych Jagiellonów coraz większą rolę w zarządzaniu państwem odgrywała [[rada królewska]], powoływana przez króla. Zaś od połowy [[XV wiek]]u znaczną część władzy przejęły ogólnopolskie zjazdy szlachty i dzielnicowe sejmiki. Ostatecznie Rada Królewska za panowania Olbrachta przekształciła się w [[Senat (I Rzeczpospolita)|Senat]], a ogólnopolski zjazd stanu szlacheckiego, złożony z przedstawicieli [[Sejmiki ziemskie|sejmików]], w [[Izba Poselska (I Rzeczpospolita)|izbę poselską]] [[sejmSejm walny I Rzeczypospolitej|Sejmu]]. Poczynając od [[XV wiek]]u Rzeczpospolita stała się szlachecką monarchią parlamentarną. Za pierwsze posiedzenie dwuizbowego [[parlament]]u polskiego uznaje się sejm z roku [[1493]], który miał miejsce w Piotrkowie (18 stycznia). Szlachta, zwłaszcza bogatsza i magnaci, stała się odtąd stanem panującym, skupiając w swych rękach ziemię, przywileje i urzędy. Zgodnie z Sejmem radomskim z [[1504]] roku administrację państwową stanowili [[Marszałek wielki koronny|marszałek koronny]] i [[Marszałek nadworny koronny|nadworny]], [[Podskarbi wielki koronny|podskarbi]], [[Kanclerz wielki koronny|kanclerz]] i [[podkanclerzy]] oraz [[starosta|starostowie]], reprezentujący lokalną szlachtę.
 
==== [[Przywilej|Przywileje szlacheckie]] i polityka wobec Kościoła ====
Linia 189:
== Ciekawostki ==
* Jan Olbracht posiadał najliczniejszy, spośród jagiellońskich, dwór, miał aż 1 600 konnych dworzan.
* Za króla ukształtował się ostatecznie [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|sejm walny]], który odtąd stał się najwyższym organem władzy ustawodawczej.
* Na polecenie króla w [[1498]] roku wzniesiono [[Barbakan w Krakowie]], zwany Rondlem, który miał zabezpieczać miasto przed ewentualnym najazdem tureckim.
* Istnieje powiedzenie: ''„Za króla Olbrachta wyginęła szlachta”'', które odnosi się do klęski wyprawy mołdawskiej.