Habiru: Różnice pomiędzy wersjami

=== Język akadyjski ===

=== Język arabski i staroegipski ===

=== Język hebrajski oraz odwołania w Piśmie Świętym ===

Najstarsza wzmianka o '''Hapiru''' występuje pod postacią [[logogram]]u SA.GAZ w pewnym dokumencie z czasów panowania króla sumeryjskiego [[Szulgi]]. Opisano ich wówczas jako rabusiów mieszkających ze swymi rodzinami w namiotach na pustkowiu, którzy chodzą własnymi drogami, a utrzymują się z hodowli zwierząt oraz pracy na roli <ref>[http://www-etcsl.orient.ox.ac.uk/section3/tr3111.htm Letter to Shulgi about bandits and brigands: translation<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>:

: ''Ci nadzy ludzie, którzy podróżują w martwej ciszy. Co do ich mężczyzn i ich kobiet, ich mężczyźni chodzą tam gdzie im się podoba, ich kobiety noszą wrzeciono i misę przędzalniczą<ref>[http://replay.waybackmachine.org/20060927071422/http://www.egyptstudy.org/Ostracon/HagemanSpring2006.pdf http://www.egyptstudy.org/Ostracon/HagemanSpring2006.pdf] ([[Internet Archive]])</ref>. Ich obozowiska są gdziekolwiek je rozbiją. Dekretów Szulgi, mojego króla, oni nie przestrzegają.''<ref>Burt Alpert, ''Rachmones. A Personal Journey through Jewish Culture in Corporate Society.'' (2004), s. 32 oraz s. 33</ref>.

Starożytne teksty egipskie wspominają o Apiru co najmniej 14 razy<ref>[http://dissertations.ub.rug.nl/FILES/faculties/theology/2002/e.j.van.der.steen/ Eveline Johanna van der Steen] w swojej pracy doktorskiej [http://dissertations.ub.rug.nl/FILES/faculties/theology/2002/e.j.van.der.steen/c1.pdf ''Tribes and Territories in Transition. The central east Jordan Valley and surrounding regions in the Late Bronze and Early Iron Ages: a study of the sources''] z 2002 roku wspomina o 14 starożytnych tekstach egipskich, w których jest mowa o '''Apiru''' (str. 11, powołując się na Bottéro J. 1981. Les Habiru, les Nomades et les Sédentaires. pp. 89-107 in: J.S. Castillo, ed. ''Papers of the 30th International Congress of Orientalists. 30th International Congress of Human Sciences in Asia and North Africa. Seminar: Nomads and Sedentary People.'' Mexico City)</ref>. Za rządów [[Totmes III|Totmesa III]] w [[Teby Zachodnie|tebańskich]] grobowcach Pujemre, Drugiego Proroka [[Amon (bóg egipski)|Amona]] (TT39) oraz Intefa (TT155) ukazano '''Apiru''' pracujących przy produkcji wina<ref>Nicolas Grimal, ''History of Ancient Egypt''; Torgny Säve-Söderbergh, ''The 'prw as Vintagers in Egypt'', Orientalia Suecana 1 (1952), pp. 5-7.</ref>. Z okresu panowania tego samego władcy pochodzi historia zdobycia Joppy ([[Jafa|Jaffy]]) przez Egipcjan, kiedy to generał Tahutia (Thot=Djehuty) przemycił w koszach do miasta swoich 200 żołnierzy, którzy po zmroku otworzyli bramy. W opowieści jest także wzmianka o prośbie egipskiego generała do swojego przeciwnika z [[Jafa|Joppy]], by wprowadzić do miasta konie zaprzęgane do rydwanów, gdyż przechodzący '''Apir''' (Apuro) mógłby je ukraść<ref>Papyrus Harris 500 (BM 10060); [http://www.reshafim.org.il/ad/egypt/texts/the_taking_of_joppa.htm W. M. Flinders Petrie, ''Egyptian Tales, Translated From The Papyri''], zob. też [http://wwwweb.bookragsarchive.comorg/ebooksweb/741320100709110917/1http://www-etcsl.htmlorient.ox.ac.uk:80/section3/tr3111.htm eBook ]; James B. Pritchard, ''Ancient Near Eastern Texts'', p. 22.</ref>.

|''Jednak wojna '''`Apiru''' przeciwko mnie jest sroga. Synów, córek już nie ma, mebli domowych, gdyż zostały one sprzedane w Jarimuta, abyśmy utrzymali się przy życiu.'' <ref>[http://www.kchanson.com/ANCDOCS/meso/amarna75.html Amarna Tablet 75<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.

|''Niech król, mój pan, chroni swoją ziemię od ręki '''`Apiru'''. Jeżeli nie, niech król, mój pan, przyśle rydwany, żeby nas zabrać, aby nasi słudzy nas nie zgładzili.''<ref>James Pritchard ''ANET'', 3rd edition, (1969), p. 486.</ref>.

|''Jak król, mój pan, żyje będę mówić przedstawicielowi króla, mojego pana: "Czemu kochasz '''Hapiru''' a władców (=gubernatorów) nienawidzisz?" [...] Wszyscy władcy są zgubieni; królowi, mojemu panu, nie pozostał ani jeden władca. Niech król zwróci uwagę na łuczników i niech król, mój pan, przyśle oddziały łuczników, król nie ma już ziem. '''Hapiru''' plądrują terytoria króla. Jeżeli będą łucznicy tego roku, wszystkie ziemie króla pozostaną; lecz jeśli nie będzie łuczników, wszystkie terytoria króla, mojego pana, będą zgubione!'' <ref>[http://www.kchanson.com/ANCDOCS/meso/amarna286.html Amarna Tablet 286<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>

|''Ale jest wrogość przeciwko mnie. Stałem się jak '''Habiru'''. [...] Silne ramię króla może podbić Nahrima i Kapsi, lecz teraz '''Habiru''' biorą ziemie króla. Nie ma ani jednego władcy [miasta-państwa] należącego do króla, mojego pana. Wszyscy oni są zgubieni. Spójrz! Turbazu został zabity w bramie miasta Zilu, lecz król [nic nie zrobił]. Spójrz! Zimrida z [[Lakisz]] został zabity przez sługi, którzy współdziałali z '''Habiru'''. Yaptih-Adda został zabity w bramie Sillu...'' <ref>[http://replay.waybackmachine.org/20080509155743/http://pirate.shu.edu/~carterch/bible/amarna.html The Amarna Letters: The Jerusalem Correspondence] ([[Internet Archive]])</ref>

|''Niech król, mój pan, będzie świadomy, że mój młodszy brat zbuntował się przeciwko mnie i wkroczył do Muhhazu, i oddał swoje obie ręce przywódcy '''`Apiru'''.'' <ref>[http://www.kchanson.com/ANCDOCS/meso/amarna298.html Amarna Tablet 298<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>