Zenon Klemensiewicz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Usunięto kategorię "Ludzie związani z Tarnowem"; Dodano kategorię "Ludzie urodzeni w Tarnowie" za pomocą HotCat
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Linia 3:
 
== Życiorys ==
Był synem Ignacego (urzędnika) i Kamili z Rożanowiczów. W latach 1901–1909 uczęszczał do gimnazjum w [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], następnie (do 1914) studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim językoznawstwo i historię literatury, m.in. u [[Ignacy Chrzanowski|Ignacego Chrzanowskiego]], [[Józef Kallenbach|Józefa Kallenbacha]], [[Jan Łoś|Jana Łosia]], [[Jan Michał Rozwadowski|Jana Michała Rozwadowskiego]]; w późniejszym czasie uzupełniał studia na uniwersytetach we [[Fryburg Bryzgowijski|Fryburgu]] i [[Paryż]]u (1926–1927). W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] służył w armii austriackiej na frontach rosyjskim i włoskim. W latach 1918–1921 był oficerem [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]]. W 1919 rozpoczął pracę jako profesor języka polskiego w [[II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie|Gimnazjum im. Sobieskiego]] w [[Kraków|Krakowie]] (do 1939). Od 1923 współpracował z Uniwersytetem Jagiellońskim, prowadząc wykłady z dydaktyki języka polskiego; na podstawie pracy ''Orzecznik przy formach osobowych słowa "być"'' doktoryzował się na tej uczelni w 1925. Analogiczne wykłady prowadził również w Państwowym Pedagogium w Krakowie (1928–1931) i Instytucie Pedagogicznym w [[Katowice|Katowicach]] (1928–1932). W 1930 uzyskał na UJ habilitację z języka polskiego (po przedstawieniu rozprawy ''Liczebnik główny w polszczyźnie literackiej. Historia formy i składni''), a w 1933 habilitację z dydaktyki języka polskiego. W 1939 został najpierw profesorem tytularnym, a wkrótce profesorem zwyczajnym UJ (w Katedrze Języka Polskiego).
 
Jako oficer rezerwy brał udział w [[kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]], później uczestniczył w [[Tajne nauczanie|tajnym nauczaniu]] uniwersyteckim. W 1945 powrócił do pracy na UJ, w latach 1947–1952 kierował Katedrą Języka Polskiego, w roku akademickim 1947/1948 był dziekanem Wydziału Humanistycznego; przeszedł na emeryturę w 1961. Był związany także z innymi jednostkami naukowymi – Pracownią Słownika Polskiego XVI Wieku Instytutu Badań Literackich PAN (1953–1961), Pracownią Słownika Staropolskiego PAN (1956–1958 kierownik), Zakładem Językoznawstwa PAN w Krakowie (1958–1961 kierownik, 1958–1960 kierownik Pracowni Historii Języka Polskiego, 1960–1961 kierownik Pracowni Składni Historycznej), Ośrodkiem Badań Prasoznawczych w Krakowie (od 1961 kierownik Pracowni Językoznawczej, od 1965 przewodniczący Rady Naukowej). W latach 1945–1948 przewodniczył Sekcji Szkół Wyższych i Instytutów Naukowych [[Związek Nauczycielstwa Polskiego|Związku Nauczycielstwa Polskiego]].
 
W 1946 został powołany na członka-korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1954 był członkiem-korespondentem, a od 1961 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, w latach 1965–1968 zasiadał w Prezydium PAN, był członkiem władz Oddziału PAN w Krakowie (1957–1965 wiceprzewodniczący, od 1965 przewodniczący) oraz wiceprzewodniczącym Komitetu Językoznawstwa PAN (od 1961). Należał ponadto m.in. do [[Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego|Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego]] (1923–1949 sekretarz, od 1959 prezes) i Polskiego Towarzystwa Językoznawczego (1925 członek-założyciel, 1938–1949 sekretarz, 1950–1956 prezes); w latach 1958-1969 był redaktorem naczelnym czasopisma ''[[Język Polski]]''<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.jezyk-polski.pl/historia.html|tytuł=Historia czasopisma|opublikowany=jezyk-polski.pl|data dostępu=16 maja 2014}}</ref>, był wiceprezesem Związku Nauczycielstwa Polskiego. Wspólnie z [[Julian Aleksandrowicz|Julianem Aleksandrowiczem]], [[Walery Goetel|Walerym Goetlem]], [[Roman Ingarden|Romanem Ingardenem]] i [[Antoni Kępiński|Antonim Kępińskim]] zakładał pod koniec [[lata 50. XX wieku|lat 50.]] Krakowskie Towarzystwo Higieny Psychicznej. Został odznaczony m.in. [[Order Odrodzenia Polski|Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski]] (1954)<ref>{{Monitor Polski|rok=1954|numer=112|pozycja=1588}}</ref>, bułgarskim [[Order Cyryla i Metodego|Orderem Cyryla i Metodego]], tytułem [[Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”|Zasłużonego Nauczyciela PRL]].
 
Zginął w [[Katastrofa lotnicza na Policy|katastrofie lotniczej pod Policą]], spoczywa na [[Cmentarz Rakowicki|Cmentarzu Rakowickim]] w Krakowie, (kwatera M, rząd płn, miejsce 15).
Linia 14:
Jego zainteresowania naukowe obejmowały [[gramatyka|gramatykę]] historyczną, gramatykę [[język polski|języka polskiego]], dydaktykę języka polskiego. W 3-tomowej publikacji ''Historia języka polskiego'' (1961–1972) przedstawił szerokie opracowanie dziejów języka polskiego od czasów prasłowiańskich do 1939 roku. Prowadził badania porównawcze nad językiem poetyckim polskiego [[romantyzm]]u, [[Młoda Polska|modernizmu]], [[pozytywizm]]u i [[Literatura polska – okres międzywojenny|dwudziestolecia międzywojennego]]. Dokonał nowego ujęcia wszystkich typów związków [[Syntaktyka (językoznawstwo)|składniowych]] w języku polskim (''Składnia opisowa współczesnej polszczyzny kulturalnej'', 1937). Opracował wiele podręczników dla szkół powszechnych i średnich, współpracował z redakcjami "Języka Polskiego", ''Słownika staropolskiego'', ''Słownika języka A. Mickiewicza''. Jako gimnazjalista, członek kółka literacko-artystycznego, przełożył na [[esperanto]] jedną z nowel [[Henryk Sienkiewicz|Sienkiewicza]] (1908). W [[lata 30. XX wieku|latach 30.]] był członkiem Komitetu Ortograficznego, zajmującego się reformą pisowni polskiej. Krótko przed śmiercią zainicjował telewizyjny cykl audycji poświęconych językowi polskiemu. Do grona jego uczniów należeli m.in. [[Walery Pisarek|Walery]] i [[Krystyna Pisarkowa|Krystyna]] Pisarkowie.
 
Dzieło naukowca kontynuowała jego córka, także językoznawca, profesor doktor habilitowany, członek Rady Języka Polskiego i Rady Naukowej Instytutu Języka Polskiego PAN, [[Irena Bajerowa]].
 
== Dzieła ==
Linia 66:
[[Kategoria:Urodzeni w 1891]]
[[Kategoria:Zmarli w 1969]]
[[Kategoria:Ludzie związani ze szkołą im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie]]