Zapora wodna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
ilustracja
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m WP:ZdB Sprzątanie wywołań {{cytuj stronę}}
Linia 23:
Pierwsze antyczne zapory wodne powstały w [[Mezopotamia|Mezopotamii]] i na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]]. Używano ich tam do kontrolowania poziomów wód [[Tygrys (rzeka)|Tygrysu]] i [[Eufrat]]u, które podczas obfitych opadów deszczu stawały się nieprzewidywalne.
 
Najstarsza znana zapora wodna znajduje się w Jawie w [[Jordania|Jordanii]], 100&nbsp;km na północny wschód od [[Amman]]u. Konstrukcja typu grawitacyjnego była kamiennym murem wysokim na 9 m i szerokim na 1 m. Wspierał ją wał ziemny o szerokości 50 m. Zaporę tę datuje się na 3000 rok p.n.e.<ref>Günther Garbrecht, ''Wasserspeicher (Talsperren) in der Antike'', ''Antike Welt'', 2nd special edition: ''Antiker Wasserbau'' (1986), s. 51–64 (52).</ref><ref>S.W. Helms, ''Jawa Excavations 1975. Third Preliminary Report'', Levant 1977.</ref> Innym antycznym przykładem jest Sadd Al-Kafara at Wadi Al-Garawi, 25 km na południe od [[Kair]]u. 102-metrowa w najdłuższym miejscu i szeroka na 87 metrów konstrukcja została wzniesiona około roku 2800<ref name="Günther Garbrecht 52f.">Günther Garbrecht, ''Wasserspeicher (Talsperren) in der Antike'', ''Antike Welt'', 2nd special edition: ''Antiker Wasserbau'' (1986), s. 51–64 (52f.).</ref> lub 2600 p.n.e.<ref name=Bazzasowr>{{cytuj stronę| url =http://www.fao.org/world/Regional/RNE/morelinks/Publications/English/HYSTORY-OF-WATER-RESOURCES.pdf|format=PDF | tytuł =Overview of the history of water resources and irrigation management in the near east region | data dostępu = 2009-06-04| autor =Mohamed Bazza | opublikowany =Food and Agriculture Organization of the United Nations | data =30 października 2006 | język =en|archiwum=http://web.archive.org/web/20090901214458/http://www.fao.org:80/world/Regional/RNE/morelinks/Publications/English/HYSTORY-OF-WATER-RESOURCES.pdf|zarchiwizowano=2009-09-01}}</ref> jako zapora różnicująca<ref>Tłumaczenie z angielskiego terminu ''diversion dam''.</ref>, by kontrolować wylewy rzeki. Została zniszczona przez silne opady deszczu tuż przed lub tuż po ukończeniu budowy<ref name="Günther Garbrecht 52f." /><ref name=Bazzasowr />. Przykładami zapór wzniesionych przez [[Starożytny Rzym|Rzymian]] mogą być trzy budowle w [[Subiaco]] na rzece [[Anio]] we [[Włochy|Włoszech]] lub zapory w [[Mérida (Hiszpania)|Méridzie]] w [[Hiszpania|Hiszpanii]].
 
Za najstarszą istniejącą po dziś dzień zaporę wodną uważa się zaporę Quatinah we współczesnej [[Syria|Syrii]]. Jej powstanie datuje się na czasy panowania egipskiego faraona [[Sethi]] (1319–1304 r. p.n.e.). W późniejszym okresie została powiększona przez Rzymian oraz współcześnie w latach 1934–1938. Zapora wciąż zaopatruje w wodę syryjskie miasto [[Hims]].