|
'''Sejm niemy''' – jednodniowa sesja [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|sejmu]] [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]], która miała miejsce 1 lutego 1717 w [[Warszawa|Warszawie]], za panowania króla [[August II Mocny|Augusta II Mocnego]]. Sejm ten został nazwany „niemym” z powodu niedopuszczenia [[Poseł|posłów]] do głosu, w obawie przed zerwaniem obrad. Miał charakter [[Sejm pacyfikacyjny|sejmu pacyfikacyjnego]] kończącego czas walki [[Król Polski|króla]] ze [[Szlachta w Polsce|szlachtą]].
August II Mocny dążył do ściślejszego powiązania Rzeczypospolitej Obojga Narodów i [[Elektorat Saksonii|Elektoratu Saksonii]], w której był dziedzicznym [[Elektorzy Rzeszy|elektorem]]. Polska była wówczas pod ogromnym wpływem [[Carstwocara Rosyjskie|CarstwaPiotra Rosyjskiego]]I, aktórego wojska stacjonowały na jej terenie. August II dążył do zmniejszenia jego ingerencji w sprawy Rzeczypospolitej. Po wprowadzeniu [[Armia saska|wojsk saskich]] na tereny Polski, częśćw szlachty1710 (wspieranaroku i brutalnemu nakładaniu przez Rosję{{faktnie kontrybucji na zrujnowanych wcześniej podczas [[III wojna północna|data=2013-01}})III Wojny północnej]] majątkach szlacheckich, szlachta zareagowała zawiązaniem w listopadzie 1715 [[konfederacja tarnogrodzka|konfederacji tarnogrodzkiej]], czego skutkiem była dwuletnia [[wojna domowa]].
Król,Szlachta wrazpo zenieudanych szlachtą,rokowaniach wz celu rozwiązania konfliktukrólem, zwróciłzwróciła się o mediację do cara Rosji, [[Piotr I Wielki|Piotra I]]. Skutkiem tego było wkroczenie wojsk rosyjskich na teren [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]] orazbył układ między królem a szlachtą zawarty [[3 listopada]] [[1716]] w Warszawie przy mediacji posła rosyjskiego [[Grzegorz Dołgoruki|Grzegorza Dołgorukiego]], zatwierdzony później na jednodniowym sejmie, zwanym później niemym<ref>[http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=65263, ''Volumina legum'', T. 6], s. 112–204.</ref>. Z powodu obaw przed jego zerwaniem nikomu oprócz przewodniczącego obradom marszałka [[Stanisław Ledóchowski|Stanisława Ledóchowskiego]] oraz odczytujących nowe uchwały posłów nie wolno było się odzywać.
Wbrew powtarzanym w historiografii poglądom, Piotr I nie był gwarantem traktatu warszawskiego, do czego nie dopuścili król i konfederaci<ref>''Historia dyplomacji polskiej, t. II 1572–1795'', Warszawa 1982, s. 369.</ref>. W dodatku zobowiązał się wyprowadzić swoje wojska po uspokojeniu się w Polsce sytuacji wewnętrznej, co uczynił w 1719 roku.
Wbrew powtarzanym w historiografii poglądom, Piotr I nie był gwarantem traktatu warszawskiego, do czego nie dopuścili król i konfederaci<ref>''Historia dyplomacji polskiej, t. II 1572–1795'', Warszawa 1982, s. 369.</ref>. Natomiast [[17 lutego]] [[1720]] car zawarł w [[Poczdam]]ie układ z królem pruskim [[Fryderyk Wilhelm I Pruski|Fryderykiem Wilhelmem I]], przewidujący wzajemną gwarancję dotychczasowego ustroju Rzeczypospolitej, w tym [[liberum veto]] i [[Wolna elekcja|wolnej elekcji]]<ref>[[Władysław Konopczyński]], ''Dzieje Polski nowożytnej'' Warszawa 1996 s. 530. Porozumienie to odnawiano kilkakrotnie, m.in. 11 IV 1764 ([http://archive.org/details/liberumvetostudy00konouoft ''Liberum Veto''] s. 411).</ref>. ''De facto'' Rzeczpospolita stała się [[protektorat]]em carskim<ref>„''Pośrednictwo, rzecz prosta, nie oznaczało gwarancji, niemniej stosunki po sejmie niemym ułożą się tak, iż bez zgody Rosji uchylenie przestarzałych przepisów 1717 r. okaże się niepodobieństwem.''” (''Dzieje Polski...”, s. 526).</ref> (''de iure'' uchwalił to [[Sejm Repninowski]]), co widoczne było zwłaszcza w czasie elekcji [[1733]] kiedy wojska carskie narzuciły [[August III Sas|Augusta III]] oraz [[1764]], gdy w podobnym trybie objął tron [[Stanisław August Poniatowski|Stanisław II August]].
Po Sejmie niemym nastał 15-letni okres pokoju i odbudowy gospodarki.
== Postanowienia sejmu niemego ==
* zmniejszenie władzy [[hetman]]ów (''Opisanie buław'')
* wprowadzenie stałych podatków na zawodową armię<ref>„''Regulamin płacy, oparty przeważnie na pogłównym w Koronie i podymnym na Litwie, zmierzał do tego, aby zdjąć z głowy szlachty i rządu wszelką troskę o byt armii i raz na zawsze zapobiec związkom wojskowym'' [konfederacjom zawiązywanym przez żołnierzy domagających się wypłaty zaległego żołdu]; ''ta część organizmu finansowego Rzeczypospolitej, skonsolidowana, niezależna od decyzji króla, senatu i ministrów, funkcjonować miała automatycznie, dopóki jej nie zreformuje sejm walny. Przetrwa to ustawodawstwo finansowe na przekór krzyczącym wymogom groźnej militarystycznej epoki aż do czasów stanisławskich'' [1764], ''a ostoją jego trwałości będzie podpis mediatora, kniazia Dołhorukiego, położony u spodu.''” Tamże.</ref>
* ograniczenie władzy [[Senat (I Rzeczpospolita)|senatu]]
|
