Mahomet: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Okres medyński 622-632: drobne merytoryczne
m drobne merytoryczne to był Ibn Ishak, a nie Iszak, ktoś się zasugerował formą angielską.
Linia 14:
Najbardziej wiarygodnym źródłem na temat osoby Mahometa wydaje się ''[[Koran]]''. Z punktu widzenia historyka ma on jednak ograniczoną wartość, ponieważ jego zadaniem było przekazanie treści objawienia, a nie opowieść o osobie Proroka. Dlatego na podstawie samego ''Koranu'' w żadnym razie nie da się odtworzyć jego pełnej biografii. Należy także zauważyć, iż również datowanie ''Koranu'' jest niepewne i w związku z tym można wysuwać zasadne wątpliwości co do tego, w jakiej części rzeczywiście pochodzi on od Proroka. Najwcześniejsze próby opowiadania o wydarzeniach z życia Mahometa nie były biografiami we współczesnym sensie tego słowa. Zalicza się do nich takie gatunki jak: "[[maghazi]]", dzieła traktujące o kampaniach Proroka, które najwcześniej uległy połączeniu z "[[sira]]", pracami próbującymi zachować opowieści o nim; "[[tafsir]]", komentarze do ''Koranu'', które próbowały przechować jego tradycyjną interpretację oraz "[[hadis]]", mające zachować powiedzenia Mahometa lub dotyczące jego osoby. "Wczesne dzieła wszystkich tych kategorii zawierają coś, co może być klasyfikowane jako ''mutawatir'' (sukcesywnie przekazywane) lub ''maszhur'' (dobrze znane lub szeroko znane) materiały, które były przekazywane w drodze tradycji ustnej przez pokolenia zanim zostały spisane. Żaden z tych rodzajów pism w ich wczesnych formach, włączając w to dzieła zaliczane do ''maghazi'' i ''sira'', nie miał na celu dokumentowania życia Mahometa"<ref name="BuhlWelch361">{{Cytuj książkę | autor r=F. Buhl, A.T. Welch | rozdział=Muḥammad 1. The Prophet's life and career | nazwisko=Bosworth | imię=C.E. | nazwisko2=Van Donzel | imię2=E. | nazwisko3=Heinrichs | imię3=W.P. | nazwisko4=Lecomte | imię4=G. | autor link= | tytuł=The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume VII | data=1993 | wydawca=E.J. Brill | miejsce=Leiden – New York | isbn=90-04-09419-9 | strony=361}}</ref>.
 
Najczęściej używane oprócz ''Koranu'' źródła do biografii Mahometa pochodzą z III lub IV wieku [[Kalendarz muzułmański|ery muzułmańskiej]]. Najbardziej z nich szanowanym jest ''Maghazi'' lub ''Sira'' [[Ibn Ishak|Ibn IszakaIshaka]] (zm. 768), która nie przechowała się w oryginalnej formie, lecz w dwóch redakcjach, jednej, szeroko znanej, [[Ibn Hiszam]]a (zm. 833), i drugiej, pochodzącej od [[Junus Ibn Bukajr|Junusa ibn Bukajra]] (zm. 814/815), która jest pięciokrotnie krótsza. Dysponujemy także obszernymi cytatami z Ibn IszakaIshaka w innych dziełach, włącznie z tymi fragmentami, które zostały pominięte przez Ibn Hiszama lub Junusa ibn Bukajra. Pod tym względem najbardziej wartościowa jest ''[[Historia proroków i królów|Tarich ar-Rusul wa al-Muluk]]'' [[At-Tabari]]ego (zm. 922/923), która zawiera także inne materiały na temat życia Mahometa, w szczególności zaś odwołania do bardzo wczesnego źródła w postaci relacji pochodzących od [[Urwa Ibn az-Zubajr|Urwy ibn az-Zubajra]] (zm. 712/713). Inne często używane źródła to ''Maghazi'' [[Al-Wakidi]]ego (zm. 822/823), który jednak często był krytykowany przez muzułmańskich autorów twierdzących iż jest niewiarygodny, oraz ''Kitab at-Tabakat al-Kabir'' [[Ibn Sa'd]]a (844/845), będącego sekretarzem Al-Wakidiego i cieszącego się znacznie lepszą od niego opinią. Innymi ważnymi źródłami są klasyczne zbiory hadisów – ''[[Al-Dżami as-Sahih|Sahih]]'' [[Al-Buchari]]ego (zm. 870), ''Sahih'' [[Muslim Ibn al-Hadżdżadż|Muslima]] (zm. 875) i ''Musnad'' [[Ahmad Ibn Hanbal|Ibn Hanbala]] (zm. 855)<ref name="BuhlWelch361"/>.
 
Podsumowując, najwcześniejsze źródła do biografii Mahometa pochodzą z okresu co najmniej stulecia po jego śmierci (z wyjątkiem być może części ''Koranu''), a większość jeszcze znacznie późniejszego. Ponadto wszystkie te źródła jako całość są "raczej wehikułem historii zbawienia, niż historii naukowej"<ref name="Sira49">{{Cytuj książkę | odn=tak | imię r=Wim | nazwisko r=Raven | rozdział=Sīra and the Qurʾān | nazwisko=McAuliffe | imię=Jane Dammen | tytuł=Encyclopaedia of the Qurʾan. Volume Five | rok=2006 | wydawca=Brill | miejsce=Leiden – Boston | isbn=90-04-11465-3 | strony=49}}</ref>. Z uwagi na powyższe wielu badaczy islamu sceptycznie podchodzi do możliwości rekonstrukcji autentycznej biografii Mahometa na podstawie tradycyjnych źródeł muzułmańskich. Prawdopodobnie najgłośniejszym wyrazem tego sceptycyzmu w ostatnich latach była książka [[Patricia Crone|Patricii Crone]] i [[Michael Cook|Michaela Cooka]] ''Hagarism. The Making of the Islamic World'' z roku 1978, w której spróbowali oni odtworzyć biografię Mahometa na podstawie wyłącznie współczesnych mu źródeł zewnętrznych – greckich, ormiańskich, syryjskich i innych. Zgodnie z ich interpretacją tychże źródeł Mahomet głosił ideę odkupienia dla Żydów, a być może nawet przedstawiał się jako oczekiwany przez nich [[Pomazaniec|odkupiciel]]. Został przez nich zaakceptowany wraz ze swoimi arabskimi zwolennikami i jako odkupiciel wkroczył do [[Jerozolima|Jerozolimy]], co jednocześnie oznacza, że zmarł dopiero w roku 634, a nie jak to przyjmują tradycyjne źródła arabskie w roku 632. Dopiero w Jerozolimie Mahomet miał zerwać z Żydami i zbliżyć się najpierw do chrześcijan, a potem do [[Samarytanie|Samarytan]]<ref>{{Cytuj książkę | autor r=[[Janusz Danecki]] | rozdział=Literatura o Mahomecie |nazwisko= Rodinson | imię=Maxime | inni=(przeł.) Elżbieta Michalska-Novák| tytuł= Mahomet | data=1994 | wydawca=Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce=Warszawa | isbn=83-06-02382-X | strony=304}}</ref>.