Bronisław Trzaskowski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Lowdown (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Lowdown (dyskusja | edycje)
uzupelnienia
Linia 1:
{{Biogram infobox
'''Bronisław Trzaskowski''' (ur. [[1824]], zm. [[19 października]] [[1906]]) – pedagog, językoznawca, badacz języka polskiego.
|imię i nazwisko = Bronisław Trzaskowski
|imię i nazwisko org =
|pseudonim =
|grafika = Bronisław Trzaskowski.jpg
|opis grafiki =
|data urodzenia = [[21 września]] [[1824]]
|miejsce urodzenia = [[Dobrków]]
|imię przy narodzeniu =
|data śmierci = [[19 października]] [[1906]]
|miejsce śmierci = [[Kraków]]
|przyczyna śmierci =
|miejsce spoczynku = [[Cmentarz Rakowicki|Cmentarz Rakowicki w Krakowie]]
|zawód =
|miejsce zamieszkania =
|narodowość = {{Państwo|POL}}
|tytuł naukowy =
|edukacja =
|Alma Mater =
|uczelnia =
|wydział =
|stanowisko =
|pracodawca =
|majątek =
|wzrost =
|masa =
|partia =
|wyznanie =
|rodzice =
|małżeństwo = Maria
|partner =
|partnerka =
|dzieci = [[Ludzimił Trzaskowski|Ludzimił]], [[Stanisław Trzaskowski|Stanisław]], Wanda, Jadwiga, Maria
|relacja =
|krewni i powinowaci = [[Rafał Trzaskowski|Rafał]] (prawnuk)
|podpis =
|odznaczenia =
|commons =
|wikiźródła =
|wikicytaty =
|www =
}}
'''Bronisław Trzaskowski''' herbu [[Trzaska (herb szlachecki)|Trzaska]] (ur. [[21 września]] [[1824]] w [[Dobrków|Dobrkowie]], zm. [[19 października]] [[1906]] w [[Kraków|Krakowie]]) – polski pedagog, językoznawca, badacz języka polskiego.
 
== Życiorys ==
Urodził się 21 września 1824 w Dobrkowie. Pochodził z rodu legitymującego się herbem [[Trzaska (herb szlachecki)|Trzaska]]. Był wnukiem pochodzącego z ziemi kaliskiej Melchiora, synem Rafała (oficer [[3 Pułk Ułanów (Księstwo Warszawskie)|3 pułku ułanów]], osiadły w Galicji, dzierżawca Dobrkowa) i Balbiny z domu Piaseckiej. Jego brat Antoni zginął w powstaniu styczniowym 1863. Od 1836 do 1841 kształcił się w gimnazjum jezuickim w Nowym Sączu, od 1842 do 1843 w kolegium jezuickim w Tarnopolu. Po ukończeniu studiów filozoficznych we [[Lwów|Lwowie]] w latach 1842–1848 [[Jezuici|jezuita]], po wystąpieniu z zakonu nauczycielzostał nauczycielem i dyrektoruzyskując uprawnienia w 1851. Od 1849 pracował w Gimnazjum w Tarnowie, od gimnazjalny1856 w [[I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie|Gimnazjum św. Anny w Krakowie]]<ref>[[Edward Webersfeld]], ''Wspomnienia z ławy szkolnej. 1859-1863'', "Życie" 1893, nr 1-2; "Dziennik Polski" 1895, nr 100-103, 110. </ref>, iod następnie1858 Gimnazjum Komunalnego w Drohobyczu, od listopada 1861 w Gimnazjum w Rzeszowie, od 1868 w Gimnazjum Akademickim we Lwowie. Od 1871 do 1891 był dyrektorem [[I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie|I C. K. Wyższego Gimnazjum]] w [[Tarnów|Tarnowie]]<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1876 | miejsce = Lwów | data = 1876 | strony = 405 | url = http://www.mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1876/szematyzm1876.pdf}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1879 | miejsce = Lwów | data = 1879 | strony = 360 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=2045}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882 | miejsce = Lwów | data = 1882 | strony = 370 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=2047}}</ref>. W 1868 zainicjował galicyjskie Towarzystwo Pedagogiczne. Był założycielem I Gimnazjum Żeńskiego w Krakowie. W latach 1869–1870 redagował czasopismo "Szkoła". W 1884 wybrany na pierwszego prezesa [[Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Tarnowie|Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Tarnowie]]<ref>{{Cytuj|autor=MałgorzataW Szewczyk|tytuł=Tarnowskieniemieckich gniazdo:dokumentach historiaurzędowych ijako współczesność'''Bronislaus Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Tarnowie|data=2002|isbn=83-88308-75-0}}</ref>Trzaskowski'''. W latach 70Por., 80., 90. był członkiem rady powiatowej w Tarnowie<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = SzematyzmHof- Królestwaund GalicyiStaatshandbuch ider LodomeryiÖsterreichisch-Ungarischen zMonarchie Wielkimfür Księstwemdas KrakowskiemJahr na1891 rok| 1876url = http://alex.onb.ac.at/cgi-content/alex?aid=shb&datum=1891&page=1076&size=45| miejsce = LwówWiedeń | data = 18761891 | strony = 307 | url = http://www.mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1876/szematyzm1876.pdf840}}</ref><ref>{{Cytuj. książkęPo |odejściu tytułze =stanowiska Szematyzmw KrólestwaTarnowie Galicyiosiadł iw LodomeryiKrakowie. zTam Wielkimzostał Księstwemzałożycielem Krakowskiemi nadyrektorem rokprywatnego 1890I |Gimnazjum miejsceŻeńskiego =w LwówKrakowie. | data = 1890 | strony = 280 | url = http://www.mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1890djvu/szematyzm1890.pdf}}</ref>.
 
Był współzałożycielem Towarzystwa Pedagogicznego w Galicji w 1868, został redaktorem organu prasowego „Szkoła” (1869-1971). W 1884 wybrany na pierwszego prezesa [[Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Tarnowie|Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Tarnowie]]<ref>{{Cytuj|autor=Małgorzata Szewczyk|tytuł=Tarnowskie gniazdo: historia i współczesność Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Tarnowie|data=2002|isbn=83-88308-75-0}}</ref>. W latach 70., 80., 90. był członkiem rady powiatowej w Tarnowie<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1876 | miejsce = Lwów | data = 1876 | strony = 307 | url = http://www.mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1876/szematyzm1876.pdf}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1890 | miejsce = Lwów | data = 1890 | strony = 280 | url = http://www.mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1890djvu/szematyzm1890.pdf}}</ref>. Był prezesem Tarnowskiego Koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.
Został pochowany na [[Cmentarz Rakowicki|Cmentarzu Rakowickim w Krakowie]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://cmentarium.sowa.website.pl/Cmentarze/spisRakow.html | tytuł = Spis osób pochowanych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (osoby pochowane do 1939 r.) | opublikowany = cmentarium.sowa.website.pl/ | data dostępu = 2017-03-04}}</ref>.
 
Otrzymał tytuł honorowego obywatela Tarnowa. Zmarł 19 października 1906 w Krakowie<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = † Bronisław Trzaskowski | czasopismo = [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowo Polskie]] | strony = 3 | data = Nr 476 z 20 października 1906 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=196293}}</ref>. Został pochowany na [[Cmentarz Rakowicki|Cmentarzu Rakowickim w Krakowie]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://cmentarium.sowa.website.pl/Cmentarze/spisRakow.html | tytuł = Spis osób pochowanych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (osoby pochowane do 1939 r.) | opublikowany = cmentarium.sowa.website.pl/ | data dostępu = 2017-03-04}}</ref>.
 
12 czerwca 1909 w [[westybul]]u gmachu gimnazjum tarnowskiego odsłonięto tablicę upamiętniającą Bronisława Trzaskowskiego<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Kronika. Odsłonięcie tablicy pamiątkowej | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 4 | data = Nr 135 z 17 czerwca 1909 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=24150}}</ref>.
 
Jego żoną była Maria, a ich dziećmi [[Ludzimił Trzaskowski|Ludzimił]] (c.k. urzędnik samorządowy), [[Stanisław Trzaskowski|Stanisław]] (c.k. urzędnik sądowy), Wanda (po mężu Janiszewska), Jadwiga (po mężu Gostwicka), Maria (po mężu Józefczyk)<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Franciszek Habura]] | tytuł = Bronisław Trzaskowski – jego żywot i dzieła. Karta z historyi szkół w Galicyi | wydawca = [[Muzeum (czasopismo)|Muzeum]] | miejsce = Lwów | data = Lwów | strony = 31 | url = http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=38924}}</ref>. Jego prawnukiem jest [[Rafał Trzaskowski]].
Jego krewnym był starosta [[Ludzimił Trzaskowski]], prawnukiem jest [[Rafał Trzaskowski]].
 
== Wybrane publikacje ==
* ''GłoskowniaGramatyka języka polskiego na podstawie fizyjologicznej, porównawczej i historycznej. Cz. 1, Głoskownia'' (18621861)
* ''Nauka o źródłosłowach i pierwiastkach języka polskiego'' (1865)
* ''Pisownia polska'' (1862)
* ''Głoskownia języka polskiego'' (1862)
* ''Stanowisko filologji słowiańskiej w dziedzinie badań językowych'' (1864)
* ''Nauka o pierwiastkach i źródłosłowach języka polskiego ze stanowiska porównawczej gramatyki'' (1865)
* ''Rys dziejów gimnazyum Tarnowskiego'' (1878)
* ''W sprawie pisowni polskiej'' (1881)
* ''Organisations-Entwurf der österreichischen Einheitsmittelschulen. Auf Grundlage und unter Text-benützung des Entwurfs der Organisation der Gymnasien vom Jahre 1849'' (1893, współautorzy: [[Karol Kunz]], [[Jan Pawlica]])
* ''Szkice pedagogiczne'' (1895)
* ''170 pytań pedagogicznych w sprawie szkoły polskiej'' (1907)
 
{{Przypisy}}
Linia 21 ⟶ 70:
== Bibliografia ==
* {{Cytuj pismo | tytuł = Kronika. Odsłonięcie tablicy pamiątkowej | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 4 | data = Nr 135 z 17 czerwca 1909 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=24150}}
* {{Cytuj pismo | autor = [[Ryszard Ergetowski]] | tytuł = Bronisław Trzaskowski – kandydat do objęcia katedry slawistycznej na Uniwersytecie Wrocławskim | czasopismo = [[Kwartalnik Historii Nauki i Techniki]] | wolumin = 41 | strony = 43-68 | data = 1996 | url = http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki-r1996-t41-n2/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki-r1996-t41-n2-s43-68/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki-r1996-t41-n2-s43-68.pdf}}
* {{Cytuj książkę | autor = [[Franciszek Habura]] | tytuł = Bronisław Trzaskowski – jego żywot i dzieła. Karta z historyi szkół w Galicyi | wydawca = [[Muzeum (czasopismo)|Muzeum]] | miejsce = Lwów | data = Lwów | strony = 1-36 | url = http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=38924}}
* ''Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna'', tom XVII, Wydawnictwo "Gutenberg", Kraków 1928–1934.
* [http://alpha.bnworldcat.org.pl/search~S4*polidentities/a?viaf-162312675/ Bronisław Trzaskowski+Bronis{u0142}aw Data– publikacje śmierciw tobazie 1906WorldCat]
 
{{SORTUJ:Trzaskowski, Bronisław}}
[[Kategoria:Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (zabór austriacki)]]
[[Kategoria:Galicyjscy nauczyciele]]
[[Kategoria:Honorowi obywatele Tarnowa (zabór austriacki)]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Krakowem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Tarnowem]]
[[Kategoria:Na podstawie starych encyklopedii]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie]]
Linia 34 ⟶ 85:
[[Kategoria:Polscy językoznawcy]]
[[Kategoria:Polscy nauczyciele]]
[[Kategoria:Trzaskowscy herbu Trzaska|Bronisław]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1824]]
[[Kategoria:Zmarli w 1906]]