Wojna krymska: Różnice pomiędzy wersjami

== Historia ==

=== Przyczyny ===

 

W 1852 między Rosją i Francją rozpoczął się spór o prawa duchowieństwa [[Prawosławie|prawosławnego]], względnie [[Kościół katolicki|katolickiego]], do opieki nad miejscami świętymi i [[Muzułmanin|niemuzułmańską]] ludnością imperium tureckiego. W spór wmieszała się Wielka Brytania, w mniejszym stopniu również [[Cesarstwo Austrii|Austria]] i [[Królestwo Prus|Prusy]], a przedmiot sporu rozszerzył się o strefy wpływów tych mocarstw w Turcji oraz rewindykacje dotychczasowych jej zobowiązań wobec Rosji. Szczególnie Wielkiej Brytanii zależało na podsycaniu wrogości między Turcją i Rosją, przy czym okręty brytyjskie wpłynęły do [[Dardanele|Cieśniny Dardanelskiej]].

=== Przebieg ===

[[Plik:Crimean-war-1853-56.png|thumb|left|290px|Działania wojenne w rejonie [[Morze Czarne|Morza Czarnego]]]]

 

Wielka Brytania musiała interweniować, by zapobiec ostatecznej klęsce Turcji, a w efekcie odniesieniu korzyści przez Rosję. Rosyjskie zwycięstwo podburzyło [[opinia publiczna|opinię publiczną]] w Anglii i Francji, które pospieszyły z pomocą Turcji, zaś Austria wysłała swe wojska na Wołoszczyznę (chociaż nie wstąpiła do związku przeciw Rosji – odwiodły ją od tego Prusy, by nie wzmacniać państw zachodnich). 21 lutego 1854 Rosja wypowiedziała wojnę Anglii i Francji, a 31 marca wypowiedzieli wojnę Rosji zachodni sojusznicy. Lokalna wojna przekształciła się w wojnę mocarstw europejskich, pierwszą od [[Wojny napoleońskie|wojen napoleońskich]]. Anglia i Francja, wykorzystując swe panowanie na morzach, dokonały szeregu bombardowań i prób desantu w [[Wielkie Księstwo Finlandii|Finlandii]], [[Zatoka Fińska|Zatoce Fińskiej]], na [[Wyspy Alandzkie|Wyspach Alandzkich]] na [[Morze Bałtyckie|Bałtyku]], w [[Pietropawłowsk Kamczacki|Pietropawłowsku]] na [[Kamczatka|Kamczatce]] oraz w [[Odessa|Odessie]] i [[Kercz]]u na Morzu Czarnym. Dzięki wprowadzeniu do marynarki wojennej okrętów [[Maszyna parowa|parowych]] Brytyjczykom i Francuzom stosunkowo łatwo było transportować i zaopatrywać swe wojska. We wrześniu 1854 60 tysięcy żołnierzy wojsk brytyjskich, francuskich i tureckich wylądowało na [[Półwysep Krymski|Półwyspie Krymskim]]. Dołączyły do nich później (w kwietniu 1855) także wojska Sardynii. Sprzymierzeni zajęli półwysep bez większych walk, z wyjątkiem miasta i twierdzy [[Sewastopol]] (gdzie znajdowało się dowództwo rosyjskiej [[Flota Czarnomorska|Floty Czarnomorskiej]]), którego [[Oblężenie Sewastopola (1854–1855)|oblężenie]], połączone z ciężkimi bombardowaniami, trwało przez 11 miesięcy, do września 1855. Być może natychmiastowy po lądowaniu atak na Sewastopol przyniósłby zwycięstwo, jednak Francuzi byli ostrożni i Rosjanie wykorzystali czas na wzmocnienie linii obronnej. Rosjanie bezskutecznie próbowali przebijać się do oblężonego garnizonu. W końcu nadeszła zima 1854/1855, do której Brytyjczycy nie byli przygotowani. Załamał się system zaopatrzenia. Na linii frontu i w szpitalach polowych warunki były tragiczne, o czym informowali brytyjscy korespondenci prasowi. Zdecydowana reakcja opinii publicznej spowodowała reformy i początek modernizacji armii brytyjskiej. Brytyjczycy zostali tak osłabieni, że główny ciężar walki w 1855 spadł na Francuzów i Sardyńczyków<ref name="Historia sztuki wojennej"/>. Do historii przeszła też brytyjska kawaleryjska ''szarża lekkiej brygady'' na stanowiska rosyjskiej artylerii podczas [[Bitwa pod Bałakławą|bitwy pod Bałakławą]]. W trakcie wojny krymskiej zmarł Mikołaj I, a tron po nim przejął jego syn [[Aleksander II Romanow|Aleksander II]] (panujący w latach 1855–1881).