Listy amarneńskie: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Moyen Orient Amarna 1.png|thumb|400px|mapa [[starożytny Bliski Wschód|starożytnego Bliskiego Wschodu]] w 1 połowie XIV w. p.n.e. (początek korespondencji z Tell el-Amarna).]]

 

Archiwum odkryte zostało w 1887 roku w [[Amarna|Tell el-Amarna]] w Egipcie, stanowisku kryjącym pozostałości Achetaton, krótkotrwałej nowej stolicy założonej przez faraona Echnatona. Obecnie na kolekcję dokumentów należących do tego archiwum składają się 382 teksty, w tym 350 listów<ref name=amarna>[http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/amarna/cuneiform2.html ''Amarna: the cuneiform tablets, background information'' na stronie „Digital Egypt for Universities”]</ref>. W literaturze naukowej występują one pod oznaczeniem EA (skrót od el-Amarna) i przypisanym numerem (np. EA 1, EA 2, EA 3 itd.)<ref name=Dassow />.

 

Wszystkie teksty z Tell el-Amarna zapisane są [[pismo klinowe|pismem klinowym]] na glinianych tabliczkach<ref name=Dassow />. Językiem, w którym je napisano, jest niemal zawsze [[język akadyjski]]. Język ten był oficjalnym językiem korespondencji i dyplomacji na terenie [[starożytny Bliski Wschód|starożytnego Bliskiego Wschodu]] w II tys. p.n.e.<ref name=Dassow /> Do nielicznych wyjątków należą: list [[list z Mitanni|EA 24]] (zapisany w [[język hurycki|języku huryckim]]) oraz listy EA 31 i EA 32 (zapisane w [[język hetycki|języku hetyckim]])<ref name=amarna />.

 

== Lista tekstów z Tell el-Amarna ==

W 1907 roku J.A. Knudtzon opublikował edycję 358 znanych wówczas tabliczek z Tell el-Amarna, wliczając w to tabliczki nie będące listami<ref>J.A. Knudtzon, ''Die El-Amarna Tafeln'', t. I, Leipzig 1907.</ref>. Wprowadzona przez Knudtzona numeracja tabliczek szybko stała się standardem<ref>E. von Dassow, K. Greenwood, ''Correspondence...'', s. 210.</ref>. W przypadku listów jego numeracja powstała w oparciu o ich geograficzne pochodzenie i przypuszczalną kolejność chronologiczną. Już po publikacji Knudtzona pojawiły się kolejne 24 tabliczki z Tell el-Amarna. Większość z nich opublikował w 1978 roku A.F. Rainey<ref>A.F. Rainey, ''El Amarna Tablets 359-379'', Neukirchen 1978.</ref>. W kolekcji 382 znanych obecnie tabliczek znajduje się 350 listów i 32 teksty innego rodzaju (teksty administracyjne, literackie, leksykalne i szkolne)<ref name=amarna />.

 

Ogólny podział listów z Tell el-Amarna ze względu na ich pochodzenie geograficzne:

* korespondencja z [[Hetyci|państwem hetyckim]] - listy EA 41 - EA 44

* korespondencja z miastami-państwami [[Syropalestyna|Syro-Palestyny]] - listy EA 45 - EA 339; EA 362 - EA 371; EA 378; EA 381 - EA 382

 

Ważniejsze teksty literackie:

* tekst EA 357 - mit „Nergal i Ereszkigal”

* tekst EA 359 - epos „Król walki” ([[język akadyjski|akad]]. ''šar tamhari'') - opowieść o wyprawie [[Sargon Wielki|Sargona Wielkiego]] do [[Puruszhanda|Puruszhandy]]

 

Lista szczegółowa wszystkich tekstów z Tell el-Amarna<ref>na podstawie listy tekstów korpusu amarneńskiego na stronie [http://oracc.museum.upenn.edu/amarna/corpus Oracc – Open Richly Annotated Cuneiform Corpus]</ref>:

|[[EA 16]] || list || [[Asyria|asyryjski]] król [[Aszur-uballit I]] do egipskiego faraona ||

|-

|-

|[[EA 18]] || list || imion nadawcy i odbiorcy listu brakuje ||

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|[[EA 31]] || list || faraon [[Amenhotep III]] do króla Tarhundaradu z [[Arzawa|Arzawy]] || list w [[Język hetycki|języku hetyckim]]

|}

</div>

 

Obecne miejsca przechowywania tabliczek<ref name=amarna />:

* [[Muzeum Egipskie w Kairze]] - 49/50 tabliczek

* [[Muzeum Brytyjskie]] w [[Londyn]]ie - 95 tabliczek

[[Kategoria:Literatura starożytnego Egiptu]]

[[Kategoria:Okres amarneński]]