Stołp: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Przykłady w Polsce: drobne redakcyjne
Linia 2:
[[Plik:Castle tower Kazimierz Dolny.jpg|thumb|Stołp w Kazimierzu Dolnym]]
 
'''Stołp''' (''wieża ostatecznej obrony'' lub ''bergfried'', ''bergfrit'') – [[średniowiecze|średniowieczna]] [[wieża obronna]] na planie koła, owalu, prostokąta lub wieloboku o znacznej wysokości (30–50 m) i dużej grubości murów (3–5 m). Charakterystyczne było to, że wieża ta nie była zamieszkiwana podczas pokoju. Początkowo wieże typu stołp były wolnostojące i przeznaczone do obrony pasywnej, z czasem zaczęto je włączać w obwód obronny zamku i zaopatrywać w elementy zwiększające możliwości aktywnej obrony. Stanowiła ostateczny punkt obrony. Dolna część wnętrza wieży była sklepiona, przeznaczona zazwyczaj na więzienie, dostępna była tylko od góry. Zasadą było umieszczanie wejścia do stołpu tylko w wyższej kondygnacji, poprzez ganek prowadzący z murów lub połączenie z domem pana feudalnego. Po przesuwaniu stołpów coraz bardziej na zewnątrz linii murów, wraz z ewolucją sztuki fortyfikacyjnej, zostały wyparte przez baszty i basteje, a w nowożytnej sztuce fortyfikacyjnej rolę ich przejął tzw. [[śródszaniec]].
 
Stołpy są często mylone z [[donżon]]ami – wcześniejszymi typologicznie wieżami łączącymi w sobie główne funkcje mieszkalne i obronne [[zamek|zamku]]. Istnieje także sporo form pośrednich między donżonami a typowymi stołpami, przy czym zazwyczaj dominują cechy jednego z tych obiektów.
Linia 22:
 
== Przykłady w Polsce ==
Przykłady stołpów w Polsce znajdują się w [[Będzin]]ie, [[Zamek w Kazimierzu Dolnym|Kazimierzu Dolnym]] (wieża okrągła), Wąbrzeźnie, Radzyniu Chełmińskim, [[Czchów|Czchowie]], [[Rytro|Rytrze]], [[Zamek w Olsztynie (województwo śląskie)|Olsztynie koło Częstochowy]], [[Zamek w Smoleniu|Smoleniu]], [[Zamek joannitów w Łagowie (powiat świebodziński)|Łagowie]], [[Iłża|Iłży]], [[Wleń|Wleniu]], [[Kruszwica|Kruszwicy]] ([[Mysia Wieża]]), [[Zamek w Kole|Kole]], [[Prudnik|Prudniku]]u (Wieża Woka), na [[Zamek Chojnik|zamku Chojnik]] i w [[Opole|Opolu]] ([[Wieża Piastowska w Opolu|Wieża Piastowska]]). Dawniej stołp znajdował się także na zamku w Siewierzu, zamku w Rabsztynie i zamku w [[Grudziądz]]u.
 
<gallery mode="packed" heights="180px">
Linia 28:
Plik:Mause Tower 1.JPG|[[Mysia Wieża]] na [[Zamek w Kruszwicy|zamku w Kruszwicy]]
Plik:Iłża.Zamek 03.jpg|Stołp w Iłży
Plik:Opole - Wieża Piastowska 01.jpg|[[Wieża Piastowska w Opolu|Wieża Piastowska]] w Opolu
Plik:Tour Jeanne D'Arc10.jpg|''Wieża Joanny d'Arc'' w [[Rouen]]
Plik:Olsztyn - zamek,,.jpg|Stołp na zamku w Olsztynie