Wilczak (Bydgoszcz): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Okres zaboru
Znacznik: wulgaryzmy lub nieodpowiednie słownictwo (filtr nadużyć)
Masur (dyskusja | edycje)
m Anulowanie wersji 48920637 autora 213.192.80.182 (dyskusja), ale w źródle nie ma nic o wiadukcie, WP:SK
Linia 63:
 
== Nazwa ==
Nazwę osiedla legendy wiążą z [[wilk szary|wilkiwilkiem]]em, a także z panem miejscowych włości zwanym ''Wilczkiem''. Legenda wspomina o dzierżawcy folwarku, który gości witał „Wilkiem”, to znaczy dużym pucharem (zwanym dawniej ''wilkom'' albo ''wilk'') pełnym ognistego napoju<ref name="KR">Kuczma Rajmund: Patroni bydgoskich ulic. Cz. 2, Południowe osiedla miasta. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, Bydgoszcz 1997. {{ISBN|83-90-3231-2-5}}</ref>. Nazwa nawiązuje również do legendy, którą wydał w 1935 roku redaktor Wincenty Sławiński w zbiorze pt. „''Babia Wieś, z legend podmiejskich starej Bydgoszczy''”. W tej pracy zamieścił także legendę: „''Skąd się nazwa Wilczak wzięła''”. Mianowicie mieszkający tu stary rycerz ze swymi synami i gromadą pachołków zatrzymywał wozy kupców krzyżackich sunące z [[Kujawy|Kujaw]] na zachód, a mijające [[Bydgoszcz]]. Zawracał je, aby mieszczanie korzystali z darów tej ziemi. Od imienia zaś wilka jakie przylgnęło do niego i jego pomocników z czasem i jego drewniane grodzisko i okolicę '''Wilczakiem''' nazwano<ref>[http://www.bydgoszcz.pl/miasto/poznaj_miasto/legendy.aspx?page=8 Oficjalny Serwis Bydgoszczy – Legendy i przypowieści dotyczące miasta Bydgoszcz]</ref>.
 
== Charakterystyka ==
Linia 95:
Po budowie [[Kanał Bydgoski|Kanału Bydgoskiego]] w 1774 r. odcięta została północna część majątku Wilczak Wielki, która z czasem przekształciła się w odrębną jednostkę: [[Okole (osiedle w Bydgoszczy)|Okole]] (niem. ''Schleusenau''). Mimo tego na początku [[XIX wiek]]u folwark Wilczak Wielki obejmował kilkaset hektarów ziemi ornej, łąk i pastwisk. W obrębie majątku w 1819 r. znajdowały się m.in. dom mieszkalny z oficyną, stodoła, owczarnia, obora i stajnia ze spichlerzem. W 1839 roku Wilczak był największym folwarkiem miejskim o powierzchni 225 ha i obejmował tereny położone między [[Kanał Bydgoski|Kanałem Bydgoskim]] i ulicą [[Ulica Szubińska w Bydgoszczy|Szubińską]] oraz ulicami Miedza, Różana i dawnym folwarkiem [[Miedzyń (osiedle w Bydgoszczy)|Miedzyń]]<ref name="GW">Gordon Wincenty: Bydgoskie dzielnice: Wilczak (Wielki). [w:] [[Kalendarz Bydgoski]] 1971</ref>. Zabudowania folwarczne znajdowały się przy dzisiejszej ulicy Czerwonego Krzyża przy pierwszym zakręcie w prawo idąc od ul. Nakielskiej. Początkowo ulica ta nie miała nazwy, stanowiąc dojazd do folwarku. Później nazwano ją ''Steilerweg'', a po wybudowaniu cegielni ''Ziegelstrasse''. W 1920 r. przemianowano ją na ul. ''Jary''<ref name="GW"/>.
 
Spis miejscowości [[Rejencja bydgoska (1815-1920)|rejencji bydgoskiej]] z [[1833]] r. podaje, że w '''Wilczaku Wielkim''' (niem. ''Gross Wilczak'') mieszkało 525 osób (208 ewangelików, 317 katolików) w 66 domach. Natomiast we wsi '''Wilczak Mały''' (niem. ''Klein Wilczak'' - rejon wiaduktu kolejowego) mieszkało 26 osób (wszyscy ewangelicy) w 5 domach<ref name="RB33">[http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=67330&from=&dirids=1&ver_id=&lp=3&QI= Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks mit einer geographisch-statistischen Uebersicht. Bromberg 1833]</ref>. W Wilczaku Wielkim istniał młyn wodny, który służył do wyrobu [[papier]]u. Według opisu [[Jan Nepomucen Bobrowicz|Jana Nepomucena Bobrowicza]] z [[1846]] r. wsie Wilczak Wielki i Mały należały do majątku ziemskiego należącego do miasta [[Bydgoszcz]]y<ref name="XP46">{{Cytuj książkę | nazwisko = [[Jan Nepomucen Bobrowicz]] | tytuł = Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego | wydawca = Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) | miejsce = [[Lipsk]] | data = [[1846]] | strony = 423 | url = http://books.google.pl/books/about/Opisanie_historyczno_statystyczne_Wielki.html?id=1r4aAAAAYAAJ}}</ref>. Kolejny spis z [[1860]] r. rozróżnia Wilczak Wielki, gdzie mieszkało 802 osób (376 ewangelików, 424 katolików, 2 Żydów) w 65 domach, Wilczak Mały, który liczył 71 osób (67 ewangelików, 4 katolików) w 10 domach oraz Wilczak kolonię, gdzie mieszkało 407 osób (292 ewangelików, 106 katolików, 9 Żydów) w 31 domach. Dzieci ewangelickie z Wilczaka uczęszczały do szkoły w [[Górzyskowo (osiedle w Bydgoszczy)|Goryczkowie]], a dzieci katolickie miały szkołę na miejscu w Wilczaku Wielkim. Miejscowość należała do parafii katolickiej i ewangelickiej w [[Bydgoszcz]]y<ref name="RB60">[http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=67312&from=&dirids=1&ver_id=&lp=5&QI= Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg. Bromberg 1860]</ref>.
 
W XIX wieku kolejni właściciele majątku oddawali tereny dzierżawcom, którzy stawiali na nich zabudowania. W 1871 r. z ogólnego areału odłączono już około 100 działek o powierzchni ok. 80 ha. Do właścicieli folwarku Wilczak Wielki należeli m.in. rajca miejski Koelb (do 1832 r.), Louis Engelhardt, Christian Hempel (będący też dzierżawcą folwarku Grodztwo), lekarz Hugo Bille (1899), Franz Ebner (1902), Richard Stahr (1907), August Neumann (1912)<ref name="GW"/>.
Linia 112:
W [[1901]] roku na Wilczaku pojawiły się pierwsze [[Tramwaje w Bydgoszczy|tramwaje bydgoskie]], kiedy oddano do użytku linię „białą” od ul. [[Ulica Jagiellońska w Bydgoszczy|Jagiellońskiej]] przez [[Plac Teatralny w Bydgoszczy|plac Teatralny]], ul. [[Ulica Ferdynanda Focha w Bydgoszczy|Focha]], [[Most Władysława IV w Bydgoszczy|most Władysława IV]], Kordeckiego, Św. Trójcy do ul. [[Ulica Nakielska w Bydgoszczy|Nakielskiej]] w rejonie [[Śluza V Czarna Droga|V śluzy Czarna Droga]]<ref name="BTR">Sitarek Stanisław, Walczak Dariusz: Bydgoskie tramwaje w latach 1888-2012. Eurosprinter 2012</ref>.
 
Spis z 1910 r. wykazał, że na Wilczaku (zajmującym wówczas obszar 273,33 ha) było 277 budynków i 6004 mieszkańców, w tym 1195 posługiwało się językiem [[Język polski|polskim]], 4741 – [[Język niemiecki|niemieckim]], a 68 – [[Język hebrajski|hebrajskim]]<ref name="ZDOM"/>. Z kolei w 1915 r. Wilczak liczył już 6193 mieszkańców i był jednym z lepiej rozwiniętych przedmieść Bydgoszczy, o charakterze przemysłowo-rzemieślniczym<ref name="GW"/>.
 
=== Okres międzywojenny ===