Aleksander Węgierko: Różnice pomiędzy wersjami

Urodził się w rodzinie [[Żydzi|żydowskiej]], jako syn [[Mieczysław Węgierko|Mieczysława]], ogrodnika [[Cmentarz żydowski w Warszawie (Wola)|cmentarza żydowskiego]] przy [[Ulica Okopowa w Warszawie|ulicy Okopowej]] i Justyny z domu Ostblaum. Jego bratem był [[Jakub Węgierko|Jakub]], internista i diabetolog. Od 15 stycznia 1915 r. był żonaty z [[malarz|malarką]] i [[scenograf]]ką Zofią Węgierkową z domu Billauer (1893–1975), siostrą aktora i reżysera [[Karol Borowski|Karola Billauera]] (1886–1968)<ref>[http://www.e-teatr.pl/pl/osoby/15553.html Teatr w Polsce – polski wortal teatralny<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref><ref>http://www.e-teatr.pl/pl/osoby/15489.html</ref>.

Zadebiutował w 1912 r. w [[Wilno|wileńskim]] teatrze. Od przełomu lat 1913/1914 występował w [[Teatry w Warszawie|Warszawie]], głównie w [[Teatr Polski w Warszawie|Teatrze Polskim]]. Był również związany z wieloma innymi teatrami, m.in.: [[Teatr Narodowy w Warszawie|Teatrem Narodowym w Warszawie]], [[Teatr Bagatela|Teatrem Bagatela w Krakowie]], [[Teatr Nowy w Poznaniu|Teatrem Nowym im. Heleny Modrzejewskiej w Poznaniu]], oraz warszawskimi teatrami [[Teatr Narodowy w Warszawie|Narodowym]], [[Teatr Mały w Warszawie (1906–1939)|Teatrem Małym w Warszawie]], [[Ulica Chłodna w Warszawie|Teatrem na Chłodnej w Warszawie]] oraz [[Teatr Nowy w Warszawie (1928-1939)|Teatrem Nowym w Warszawie]]<ref>[http://www.e-teatr.pl/pl/osoby/18612,karierateatr.html#start Teatr w Polsce – polski wortal teatralny<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>. Występował w spektaklach takich reżyserów jak [[Aleksander Zelwerowicz]], [[Józef Konstanty Sosnowski|Józef Sosnowski]], [[Juliusz Osterwa]], [[Arnold Szyfman]], [[Leonard Bończa-Stępiński]], [[Karol Borowski]].

W latach 1921-19231921–1923 pełnił funkcję dyrektora artystycznego [[Kraków|krakowskiego]] [[Teatr Bagatela|Teatru Bagatela]], natomiast w latach 1926-19281926–1928 warszawskiego [[Teatr Mały w Warszawie (1906–1939)|Teatru Małego]]. Był współzałożycielem (1939 r.) i kierownikiem artystycznym Państwowego Teatru Polskiego Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w [[Grodno|Grodnie]] (obecnie Teatr Dramatyczny w Grodnie).

W lipcu 1940 r. Węgierko przyjechał do [[Białystok|Białegostoku]]. CieszącJako nowy dyrektor teatru, ciesząc się sporym autorytetem w środowisku artystycznym oraz u władz radzieckich, zdobył fundusze i rozbudował gmach teatru<ref name=":0">{{Cytuj|autor=Maciej Chołodowski|tytuł=PiS: Precz z Węgierką, tym komunistą! Białostocki teatr znów straci patrona?|data=2017-03-29|data dostępu=2017-04-01|opublikowany=bialystok.wyborcza.pl|url=http://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,21564995,pis-precz-w-wegierka-tym-komunista-bialostocki-teatr-znow.html}}</ref>. Wystawił między innymi: „[[Intryga i miłość|Intrygę i miłość]]” Schillera, „[[Dożywocie (komedia)|Dożywocie]]” Fredry, „[[Pigmalion. Romans w pięciu aktach|Pigmaliona]]” Shawa, „[[Panna Maliczewska|Pannę Maliczewską]]” Zapolskiej, i „[[Wesele Figara (Beaumarchais)|Wesele Figara]]” [[Pierre Beaumarchais|Beaumarchais'go]]. Po [[Atak Niemiec na ZSRR|agresji hitlerowskiejhitlerowskich Niemiec]] na [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związek Radziecki]] [[Moskiewski Akademicki Teatr Artystyczny|(MChAT) Moskiewski Akademicki Teatr Artystyczny]] apelował do Węgierki, by ewakuował się w głąb Rosji oraz zaczął grać i reżyserować na jego deskach. Węgierko odmówił, nie chciał opuszczać zespołu., Wktóry w połowie maja 1941 r. teatr wyjechał na występy do [[Mińsk]]a. W czasie bombardowania miasta spłonęły wszystkie dekoracje i kostiumy, po wkroczeniu Niemców rozproszył się także zespół.

Zginął w niewyjaśnionych okolicznościach<ref name=":0" />. Według żony [[Leon Schiller|Leona Schillera]], Ireny Schillerowej (pseud. Maria Korzyniewska), Węgierko zginął [[24 czerwca]] [[1941]] roku w czasie bombardowania [[Mińsk]]a<ref>http://www.encyklopediateatru.pl/osoby/18612/aleksander-wegierko</ref>. Jedna z wersji mówi, iż ukrywał się przez jakiś czas jako organista u proboszcza we wsi pod Białymstokiem. Kiedy robiło się coraz niebezpieczniej, proboszcz chcąc go ratować, postanowił wysłać Węgierkę furmanką gdzie indziej. Furmankę zatrzymało [[gestapo]]. Indagowany Węgierko załamał się i przyznał się, że jest [[Żydzi|Żydem]]. Gestapowcy natychmiast go aresztowali i wysłali do [[obóz koncentracyjny|obozu koncentracyjnego]], gdzie zginął rok później. Inna wersja mówi, że zginął w ruinach białostockiego teatru.

[[1 grudnia]] [[1949]] roku [[Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku|Teatr Dramatyczny w Białymstoku]] otrzymał jego imię<ref>http://www.encyklopediateatru.pl/teatry-i-zespoly/22/teatr-im-aleksandra-wegierki</ref>. W maju 2007 r. komisarz samorządu województwa podlaskiego Jarosław Schabieński podjął decyzję o zmianie patrona białostockiego teatru dramatycznego na wniosek Związku Piłsudczyków, w którego ocenie Węgierko nie nadawał się na patrona ze względu na współpracę z okupantem sowieckim. Po powtórnych wyborach samorządowych w listopadzie 2007 roku radni klubów PO oraz Lewica i Demokraci przegłosowali przywrócenie teatrowi patronatu Węgierki<ref name=":0" />.