Ilja Erenburg: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
lit.
Linia 10:
| Dziedzina sztuki = [[Literatura]], [[publicystyka]]
| Styl =
| Ważne dzieła = ''[[Niezwykłe przygody JulioJulia JurenitoJurenity i jego uczniów]]''<br />''[[Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca]]''<br />''[[Odwilż (powieść)|Odwilż]]''
| Muzeum artysty =
| odznaczenia = [[Plik:Medal Stalin Prize.png|20px|Nagroda Stalinowska (1942)]] [[Plik:Medal Stalin Prize.png|20px|Nagroda Stalinowska (1948)]] [[Plik:Leninpeace.jpg|23px|Międzynarodowa Leninowska Nagroda Pokoju]] <br />{{order|OL (ZSRR)}} {{order|OL (ZSRR)}} [[Plik:Orderredbannerlabor rib.png|30px|Order Czerwonego Sztandaru Pracy]] [[Plik:Order redstar rib.png|30px|Order Czerwonej Gwiazdy (ZSRR)]] [[Plik:Legion Honneur Officier ribbon.svg|40px|Oficer Legii Honorowej (Francja)]]
Linia 25:
Pochodził z kupieckiej zasymilowanej rodziny żydowskiej. W gimnazjum zaprzyjaźnił się z [[Nikołaj Bucharin|Nikołajem Bucharinem]] i w wieku 14 lat wstąpił do partii [[KPZR|bolszewickiej]]. W 1908 aresztowany, spędził w więzieniu osiem miesięcy. Wyjechał do Francji, gdzie wydał pierwsze tomiki wierszy. Do [[rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]] początkowo odniósł się wrogo, ale w 1923 został korespondentem radzieckiej gazety "[[Izwiestija]]" na Zachodzie, stając się częścią establishmentu. W latach 1936–1939 korespondent wojenny w [[Hiszpania|Hiszpanii]]. W latach 1941–1945 korespondent wojenny z walk z III Rzeszą. Jako pisarz i publicysta cieszący się dużym autorytetem na Zachodzie wspierał propagandę państwową, tuszując zbrodnie reżimu. W 1944 wchodził w skład komisji rządowej (tzw. [[Komisja Nikołaja Burdenki|komisja Burdenki]]), która stwierdziła, że [[zbrodnia katyńska|zbrodni katyńskiej]] dokonali Niemcy. Dwukrotny laureat [[Nagroda Stalinowska|Nagrody Stalinowskiej]] - w 1942 za ''Upadek Paryża'' i w 1948 za ''Burzę''.
 
Erenburg najbardziej jest znany obecnie z powieści, będących pamfletami na współczesne czasy i obrazujące tragikomiczne niedostosowanie jednostki do dążącego do uniformizacji świata: ''Niezwykłe przygody JulioJulia JurenitoJurenity i jego uczniów'' (1922), ''Miłość Joanny Ney'' (1924), ''Rwacz'' (1925), ''[[Lejzorek Rojtszwaniec|Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca]]'' (1928), socrealistyczny ''Dzień wtóry'' (1934). Po powrocie z Francji napisał ''Upadek Paryża'' (1941). Tytuł jego krytykującej [[stalinizm]] powieści ''Odwilż'' (1954–1956) stał się nazwą okresu w historii [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], a także [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]]. W ostatnich latach życia napisał sześciotomową autobiografię ''Lata, ludzie, życie'' (siódmy tom nie ukończony).
 
W Niemczech jest do dziś oskarżany o wzywanie do odwetowych masakr cywilów w [[Prusy Wschodnie|Prusach Wschodnich]] w 1944. Według brytyjskiego historyka [[Antony Beevor|Antony'ego Beevora]], pośród żołnierzy 4 Armii Pancernej rozpowszechniany był przedruk jego apelu opublikowanego w 1942 w dzienniku „[[Krasnaja Zwiezda]]”<ref>[[Antony Beevor]], ''Stalingrad'', Znak Horyzont, Kraków 2015, s. 147.</ref>:
Linia 35:
My wiemy wszystko. My pamiętamy wszystko. My zrozumieliśmy: Niemcy to nie ludzie. Odtąd słowo „Niemiec” to dla nas najstraszniejsze przekleństwo. Odtąd słowo „Niemiec” odpala broń. Nie będziemy mówić. Nie będziemy się odgrażać. Będziemy zabijać. Jeśli nie zabiłeś w ciągu dnia choć jednego Niemca, twój dzień jest stracony. Jeśli myślisz, że za ciebie Niemca zabije twój sąsiad, nie pojąłeś grozy. Jeśli nie zabijesz Niemca, Niemiec zabije ciebie. On pojmie twoich bliskich i będzie męczyć ich w swoich nędznych Niemczech. Jeśli nie możesz zabić Niemca kulą, zabij go bagnetem. Jeśli na twoim odcinku jest zastój, jeśli czekasz na bój, zabij Niemca przed bojem. Jeśli zostawisz Niemca żywego, Niemiec powiesi rosyjskiego człowieka i zhańbi rosyjską kobietę. Jeśli zabiłeś jednego Niemca, zabij drugiego — nie ma dla nas niczego weselszego od niemieckich trupów. Nie licz dni. Nie licz wiorst. Licz jedno: zabitych przez ciebie Niemców. Zabij Niemca! — to prosi matka staruszka. Zabij Niemca! — to modlą się do ciebie dzieci. Zabij Niemca! — to krzyczy ojczysta ziemia. Nie spudłuj. Nie przepuść. Zabij!
|2=Ilja Erenburg|3=[[Krasnaja Zwiezda]]'' z 24 lipca 1942 roku}}
W Polsce wielokrotnie drukowany i wznawiany od pierwszego wydania ''Niezwykłych przygód JulioJulia Jurenity...'' w 1924 (powieść poprzedzona została wstępem [[Juliusz Kaden-Bandrowski|Juliusza Kadena-Bandrowskiego]]). Na język polski przełożono praktycznie całą jego twórczość.
[[Plik:Ilya Ehrenburg 1925.jpg|thumb|Erenburg w roku 1925]]
 
Linia 44:
* 1918 ''Modlitwa za Rosję (W godzinę śmierci)''
* 1919 ''Ogień''
* 1922 ''[[Niezwykłe przygody JulioJulia JurenitoJurenity i jego uczniów]]''
* 1922 ''Życie i śmierć Nikołaja Kurbowa''
* 1922 ''Portrety poetów rosyjskich''