|
|inne =
}}
'''Axé''' – styl [[muzyka brazylijska|muzyki brazylijskiej]], zapoczątkowany w [[Salvador|Salvador da Bahia]] na północnym wschodzie [[Brazylia|Brazylii]]. Narodził się w latach 80-tych. XX wieku dzięki połączeniu takich gatunków jak: ijexá, [[Samba (muzyka)|samba]], [[Samba reggae|samba-reggae]], [[frevo]], [[reggae]], [[merengue]], [[forró]], [[rock]], rytmów [[candomblé]] oraz innych rytmów afrobrazylijskich i afrolatynoskich. Początkowo muzykę axé grano podczas karnawału w Salvadorze<ref>{{Cytuj |tytuł = Bahia » Música |data dostępu = 2017-04-14 |opublikowany = www.bahia.com.br |url = http://www.bahia.com.br/viverbahia/cultura/musica/|język=pt-BR}}</ref>.
Słowo axé pochodzi z języka [[Jorubowie|joruba]] i jest rytualnym pozdrowieniem w lokalnych [[religia]]ch ''[[candomblé]]'' i ''[[umbanda]]. O''znacza. Oznacza „[[axé|pozytywną energię]]”<ref>{{Cytuj |autor = O Livro Essencial de Umbanda |tytuł = Ademir Barbosa}}</ref>.
Kiedy [[Daniela Mercury]], wydawszy album „Canto da Cidade” w [[1992]] roku stała się znana w całej Brazylii, przyjęła się nazwa ''axé'' jako ogólne określenie muzyki Salvadoru, co jest błędne, ponieważ istnieje tu wiele innych gatunków muzyki, na przykład samba-reggae, samba de roda, pagode baiano i inne<ref>{{Cytuj |tytuł = G1 > Música – NOTÍCIAS – G1 lista 15 músicas para entender o axé e o carnaval baiano |data dostępu = 2017-04-14 |opublikowany = g1.globo.com |url = http://g1.globo.com/Noticias/Musica/0,,MUL1485868-7085,00-G+LISTA+MUSICAS+PARA+ENTENDER+O+AXE+E+O+CARNAVAL+BAIANO.html |język=pt-BR}}</ref>.
[[Przemysł muzyczny]] wydawał w [[Lata 90. XX wieku|latach 90. XX wieku]] liczne utwory z tego nurtu. „Fala axé” przetoczyła się przez Brazylię z punktem kulminacyjnym w [[1998]] roku i spopularyzowała zespoły grające ten gatunek w całym kraju.
Muzyka axé jest wykonywana przez następujących artystów: [[Daniela Mercury]], Márcia Freire, [[Ivete Sangalo]], [[Claudia Leitte]], [[Margareth Menezes]], Asa de Águia, Chiclete com Banana i innych.
== Historia ==
Początków muzyki axé należy szukać w latach 50-tych. XX wieku, kiedy to podczas karnawału w Salvadorze, Dodô i Osmar wystąpili na platformie Forda 1929, grając [[frevo]] na [[Gitara elektryczna|gitarach elektrycznych]] (nazywanych gitarami z Bahia). W ten sposób narodził sie jeden z symboli muzyki axé oraz karnawału, czyli ''trios elétricos'' (ciężarówki z głośnikami i platformami, na których występują artyści). W 1968 r. [[Caetano Veloso]] rozpowszechnił tę formę karnawałowego wyrazu w swojej piosence ''Atrás do Trio Elétrico''. Następnym krokiem było dodanie tekstu do muzyki instrumentalnej, wykonywanej podczas karnawału i ten krok uczynił w latach 70-tych. Moraes Moreira z grupy Novos Baianos<ref>{{Cytuj |tytuł = Cliquemusic: Gênero: Axé-music|data dostępu = 2017-04-14 |opublikowany = cliquemusic.uol.com.br |url = http://cliquemusic.uol.com.br/generos/ver/axemusic|język = pt}}</ref>. [[Plik:IveteSangalo.jpg|thumb|225x225px|Ivete Sangalo – piosenkarka śpiewająca w stylu axé]]
Równocześnie z rozwojem trios elétricos, powstawały i rozwijały się w Salvadorze bloki afro: Badauê, Ilê Ayê, Muzenza, [[Ara Ketu]], [[Olodum]] oraz założony wcześniej blok afoxé Filhos de Gandhi (ich członkiem był [[Gilberto Gil]]). Bloki te grały muzykę afrykańską (ijexá), brazylijską (samba i maracatu) oraz karaibską (merengue). Olodum rozwinął także inny gatunek muzyczny o nazwie samba-reggae.
W 1974 r. w Salvadorze utworzono grupę Ilê Aiyê, która w swoich karnawałowych występach odwoływała się do afrobrazylijskiej religii candomblé. Ilê Aiyê zyskała ogromną popularność oraz licznych naśladowców<ref>{{Cytuj |autor = Contributing Reporter |tytuł = The Story of Axé Music in Brazil {{!}} The Rio Times {{!}} Brazil News |czasopismo = The Rio Times|data = 2012-03-06 |data dostępu = 2017-04-14 |url = http://riotimesonline.com/brazil-news/rio-entertainment/the-story-of-axe-music-in-brazil/ |język = en}}</ref>. Afrykańskie wpływy, stroje i symbole stały się widoczne podczas występów takich bloków jak Timbalada oraz wymienionych wcześniej Olodum i Filhos de Gandhi.
Muzyka axé w obecnym kształcie powstała w latach 80-tych. XX wieku podczas karnawału w Salvadorze. Same imprezy karnawałowe z udziałem trios elétricos były już wówczas rozpowszechnione i podczas zabawy dominowała muzyka forró, reggae, maracatu i frevo. Z połączenia tych rytmów narodziło się axé.<ref>{{Cytuj |tytuł = Você sabe como surgiu o axé music? Conheça a história deste ritmo baiano! {{!}} Shopping Bela Vista |data dostępu = 2017-04-14 |url = http://belavistashopping.com.br/2014/08/11/voce-sabe-como-surgiu-o-axe-music-conheca-a-historia-deste-ritmo-baiano/}}</ref>
Za pierwszą piosenkę nowego nurtu jest uznawana ''Fricote (Nega do cabelo duro)'', skomponowana przez Paulinho Camafeu i wykonywana przez Luiza Caldasa. Z chwilą powstania tej piosenki w 1985 r. został oficjalnie zapoczątkowany gatunek axé. W 1987 r. dziennikarz Hagamenon Brito zdefiniował wszystkie rodzaje muzyki wykonywanej z udziałem trios elétricos jako axé.<ref>{{Cytuj |tytuł = A origem do axé music, gênero musical brasileiro – Estudo Prático|czasopismo = Estudo Prático|data = 2016-07-13 |data dostępu = 2017-04-14 |url = http://www.estudopratico.com.br/a-origem-do-axe-music-genero-musical-brasileiro/ |język = pt-BR}}</ref>
Do wachlarza muzyki axé dołączył również [[Muzyka pop|pop]]. W 1992 roku zespół Ara Ketu nagrał płytę, na której słychać nie tylko afrykańskie bębny, ale też [[Muzyka elektroniczna|muzykę elektroniczną]]. W tym samym roku Daniela Mercury wydała album ''O Canto da Cidade'', który był wielkim sukcesem w Brazylii i rozsławił muzykę axé w całym kraju. Do nowego nurtu przyłączały się kolejne zespoły i artyści.
== Zespoły grające axé ==
| 