Wikipedia

Plac Teatralny we Wrocławiu: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
EmptyBot (dyskusja | edycje)
Boty
615 258 edycji
m →‎Historia: poprawa literówek, replaced: ternie → terenie
WP:SK, lit.
Linia 7:
|jedn1_nazwa = Stare Miasto
|długość = 123 m
|zabytek =
|mapa =
|zdjęcie = Wrocław - fotopolska.eu (94704).jpg
|zdjęcie_podpis = Plac przed przebudową.
|przebieg =
{{Ulica infobox/przebieg|SKDDL|0|[[Plik:Znak A-21.svg|25px]]|[[Ulica Świdnicka we Wrocławiu]]</br />Ulica H. Modrzejewskiej}}
{{Ulica infobox/przebieg|SK|0|[[Plik:Znak A-21.svg|25px]]|Ulica Widok</br />Ulica Teatralna</br />Ulica Bożego Ciała}}
|commons = Category:Teatralny Square, Wrocław
|kod mapy = Wrocław
|stopniN = |minutN= |sekundN =
|stopniE = |minutE= |sekundE =
}}
[[Plik:Teatr lalek od frontu.JPG|thumb|240px|right|Wrocławski Teatr Lalek.]]
Linia 35:
Plac powstawał w miejscu [[Mur obronny|muru obronnego]] zburzonego w 1806 roku. Stanowił rozszerzenie istniejącej ulicy (dziś ulica Teatralna). W 1896 roku miejscu temu nadano odrębną nazwę jako plac: ''Zwingerplatz''{{odn|Harasimowicz|2006|s=904 (Teatralny)}}, co miało odniesienie do jego położenia między [[Średniowiecze|średniowiecznymi]] murami [[Miasto|miasta]] (''Zwinger''), choć sama nazwa odnosiła się do pałacu Zwinger{{odn|Wratislavia.net n-p|2012|s=172 (Zwingerplatz)}}. Nazwa nadana placowi stanowiła również nawiązanie do ulicy, dla której plac stanowił przedłużenie: ''Zwingerstrasse'' (dziś ulica Teatralna){{odn|Harasimowicz|2006|s=904 (Teatralny)}}{{odn|Wratislavia.net n-p|2012|s=172 (Zwingerplatz)}}.
 
Wyżej wspomniany [[pałac]] powstał w miejscu dawnej strzelnicy [[Bractwa kurkowe w Polsce|bractwa kurkowego]] mieszczącej się od [[XVI wiek]]u na terenie nie międzymurza (''Zwinger''). Istniejący tu obiekt został [[rozbudowa]]ny według projektu [[Carl Ferdinand Langhans|Karla Ferdinanda Langhans]]{{odn|Harasimowicz|2006|s=747-748 (Resursa kupiecka)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=87 (Bractwa Kurkowe)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=469-470 (Langhans Karl Ferdinand)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=847-848 (Strzelnice Bractw Kurkowych i zw. strz.)}}. W latach 1767-1770 na [[tern]]ieterenie strzelnicy utworzono siedzibę towarzystwa [[Kupiec (zawód)|kupieckiego]]{{odn|Harasimowicz|2006|s=87 (Bractwa Kurkowe)}}, a w 1820 roku [[budynek]] został kupiony przez [[Korporacja|korporację]] kupiecką i przekształcony w klub kupiecki (''Kaufmännische Ressource''). [[Obiekt budowlany|Obiekt]] został zburzony podczas [[Przebudowa|przebudowy]] placu Teatralnego{{odn|Harasimowicz|2006|s=747-748 (Resursa kupiecka)}} (niektóre źródła podają, że spłonął w 1890 roku{{odn|Wratislavia.net n-p|2012|s=172 (Zwingerplatz)}}).
 
W latach 1889-1891 [[Budowa|zbudowano]] nowy, [[Architektura neobarokowa|neobarokowy]] budynek, według projektu [[Paul Kieschke|Paula Kieschkego]] i H. Bielenberga. Później był kilkakrotnie przebudowywany, m. in. 1937 i 1945 rok{{odn|Harasimowicz|2006|s=747-748 (Resursa kupiecka)}}. Charakterystyczną jego cechą jest [[Korpus budowli|bryła]]: zwarta od zachodu, natomiast od południa otwierająca się na [[park]] (ówcześnie ''Zwingergarten'') i [[Promenada Staromiejska|Promenadę Staromiejską]]{{odn|Harasimowicz|2006|s=747-748 (Resursa kupiecka)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=719 (Promenada Staromiejska)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=652-653 (Park Mikołaja Kopernika)}}. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] w budynku znalazło swoją siedzibę [[Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej]] i Wrocławski Teatru Lalek, współcześnie tylko [[teatr]]{{odn|Wratislavia.net n-p|2012|s=172 (Zwingerplatz)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=747-748 (Resursa kupiecka)}}. Także po wojnie rozebrano [[odrodzenie]] między parkiem a [[Promenada (budowla)|promenadą]]{{odn|Harasimowicz|2006|s=652-653 (Park Mikołaja Kopernika)}}. Budynek ma charakter monumentalny, a stylem i dekoracjami nawiązuje do [[Architektura|architektury]] drezdeńskiego [[Zwinger]]u{{odn|Harasimowicz|2006|s=747-748 (Resursa kupiecka)}}.
 
W latach 1823-1825 zbudowano Gimnazjum na Międzymurzu{{odn|Harasimowicz|2006|s=904 (Teatralny)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=235 (Gimnazjum na Międzymurzu)}} - Gimnazjum św. Hieronima{{odn|Wratislavia.net n-p|2012|s=83 (Kletkestr.)}} (''Städtisches Realgymnasium Am Zwinger'', założone wcześniej, bo w 1817 roku{{odn|Harasimowicz|2006|s=235 (Gimnazjum na Międzymurzu)}}). Obiekt został rozbudowany w 1909 roku. Obok powstała palarania kawy O. Steiblera, dawniej [[słodownia]] ówczesnego [[Związek Strzelecki|związku strzeleckiego]] z połowy [[XIV wiek]]u, przebudowana w 1899 roku według projektu [[Felix Henry|Felixa Henry]]{{odn|Harasimowicz|2006|s=904 (Teatralny)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=275 (Henry Felix)}}. Zachodnią część północnej [[Pierzeja|pierzei]] placu, na rogu z ulicą Świdnicką, zajął natomiast budynek Domu Handlowego [[Julius Schottländer|Juliusa Schottländera]] (Handelshaus Julius Schottländer), zbudowany w 1913 roku według projektu [[Bracia Ehrlichowie|Braci Ehrlichów]] (Paula i Richarda) z 1911 roku{{odn|Harasimowicz|2006|s=149-150 (Dom Handlowy Juliusa Schottländera)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=176 (Ehrlichowie, Paul Hans i Richard)}}.
Linia 45:
Natomiast na północny zachód od narożnika placu, za ulicą Świdnicką, w miejscu średniowiecznych zabudowań [[klasztor]]nych, powstał dom handlowy "Monopol" (''Kaufhaus "Monopol"'') wybudowany w 1892 roku według projektu [[Karl Grosser|Karla Grossera]]{{odn|Harasimowicz|2006|s=150 (Dom Handlowy "Monopol")}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=252 (Grosser Karl)}}. Obok istnieje budynek Hotelu "Monopol" zbudowany według projektu spółki architektonicznej Brost & Grosser{{odn|Harasimowicz|2006|s=297 (Hotel "Monopol")}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=252 (Grosser Karl)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=95 (Brost & Grosser spółka architektoniczna)}}. Budynek [[Dom handlowy|domu handlowego]] ma neobarokowe [[Elewacja|elewacje]] i uznawany jest za [[zwiastun]] nowej dla miasta, opartej na europejskich wzorcach, architektury handlowej. Od 1899 roku stanowi część Hotelu "Monopol"{{odn|Harasimowicz|2006|s=150 (Dom Handlowy "Monopol")}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=297 (Hotel "Monopol")}}.
 
Na południe od terenu dzisiejszego placu położony był Szpital Bożego Ciała (Świętej Trójcy, ''Trinitas-Hospital''), ufundowany około 1318 roku, obok [[Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu|Kościoła Bożego Ciała]]{{u|u-kbc}} (''Corpus Christi''). Położony był przed drugą Bramą Świdnicką. Od lat 60. [[XV wiek]]u powstał tu odrębny od kościoła Bożego Ciała, Kościół Św. Trójcy, wybudowany w 1869 roku. Także szpital od tego momentu nosił imię Szpitala Świętej Trójcy. Od 1775 roku funkcjonował tu także Przytułek Fundacji Selenkiego, w 3 kondygnacyjnym gmachu poświęconym w 1777 roku.{{odn|Harasimowicz|2006|s=904 (Teatralny)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=869 (Szpital Bożego Ciała)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=730 (Przytułek Fundacji Selenkego)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=409 (Kościół Bożego Ciała)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=432 (Kościół Trójcy Świętej)}}. Po [[Rozbiórka|rozbiórce]] istniejącej tu zabudowy około 1869 roku i przeniesieniu funkcjonujących instytucji do innych, nowych [[Siedziba (prawo)|siedzib]], jej miejsce zajął zespół reprezentacyjnych [[Kamienica (architektura)|kamienic]], stanowiących południową pierzeję placu{{odn|Harasimowicz|2006|s=904 (Teatralny)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=432 (Kościół Trójcy Świętej)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=337 (Kamienica Sachsów)}}. Pierwszą z nich była budowana w latach 1870-1873 według projektu Karla Schmidt, tzw. Kamienica Sachsów, pierwotnie dla kupca [[Żydzi|żydowskiego]] pochodzenia Moritza Sachsa. Budynek łączył kilka funkcji. Mieściły się tu między innymi [[Mieszkanie|mieszkania]] czynszowe i [[apartament]]y, w tym apartament dla samego [[Własność|właściciela]] kamienicy, a także [[sklep]]y, siedziby [[Firma|firm]], oraz [[kawiarnia]] artystyczna ''Café Fahrig''. W 1933 roku budynek odebrano tej rodzinie żydowskiej. Sam budynek ma styl [[neorenesans]]owy. Łączący funkcje monumentalnej [[Rezydencja|rezydencji]] miejskiej z kamienicą czynszową w typie wiedeńskim{{odn|Harasimowicz|2006|s=904 (Teatralny)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=790-791 (Schmidt Karl)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=337 (Kamienica Sachsów)}}{{odn|Kodzis|2011}}. Kolejna kamienica w tej pierzei zbudowana została w 1879 roku. W 1921 wykonano przebudowę obiektów według projektu biura Simon & Halfpaap{{odn|Harasimowicz|2006|s=904 (Teatralny)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=790-791 (Schmidt Karl)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=806 (Simon & Halfpaap)}}.
 
W północno-wschodniej części placu za ulicą Widok i Teatralną istniejąca przedwojenna zabudowa uległa zniszczeniu podczas [[Oblężenie Wrocławia (1945)|oblężenia Wrocławia w 1945 roku]]. W rejonie tym po 1956 roku nastąpiło ożywienie [[Budownictwo|budownictwa]] i powstały tu 4 piętrowe [[Blok mieszkalny|bloki mieszkalne]]{{odn|Harasimowicz|2006|s=283-290 (Historia Wrocławia)}}.
Linia 56:
 
== Ulice ==
Do placu przypisana jest [[Droga gminna|droga gminna]] o długości 123 m biegnąca od ulicy Świdnickiej do ulicy Teatralnej/Widok{{odn|ZDiUM|2016|loc=poz. 4477 (Teatralny plac)}}.
 
Ulice łączące się z placem:
Linia 88:
Ochronie polegają również osie widokowe:
* wzdłuż ulicy Świdnickiej{{odn|Uchwała MPZP pl. Wolności|2010|loc=§11 ust. 2 pkt 1}}
* wzdłuż ulicy Teatralnej{{odn|Uchwała MPZP pl. K. Wielkiego|2010|loc=§7 ust. 1 pkt 2 i 3}}, m. in. z widokiem na operę{{odn|Uchwała MPZP pl. K. Wielkiego|2010|loc=§7 ust. 2 pkt 3}}{{odn|Uchwała MPZP pl. K. Wielkiego|2010|loc=§7 ust. 1 pkt 4}}{{odn|Uchwała MPZP pl. K. Wielkiego|2010|loc=§7 ust. 2 pkt 4}}
* wzdłuż ulicy Widok w kierunku Teatru Lalek{{odn|Uchwała MPZP pl. Wolności|2010|loc=§11 ust. 2 pkt 5}}
* z parku (w wyznaczonym obszarze) w kierunku Teatru Lalek{{odn|Uchwała MPZP pl. K. Wielkiego|2010|loc=§7 ust. 1 pkt 5}}{{odn|Uchwała MPZP pl. K. Wielkiego|2010|loc=§7 ust. 2 pkt 5}}{{odn|Uchwała MPZP pl. K. Wielkiego|2010|loc=§30 ust. 3 pkt 2}}.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Plac_Teatralny_we_Wrocławiu”