Andrew Carnegie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
przeniesiono do przypisów
drobne techniczne
Linia 4:
 
== Młodość ==
Miał 12 lat, gdy rodzice zdecydowali się emigrować do [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]]. Osiedli w [[Allegheny (Pittsburgh)|Allegheny City]] (dzisiaj przedmieście [[Pittsburgh]]a) w [[Pensylwania|Pensylwanii]]. Młody Carnegie zaczął od pracy w przędzalni bawełny, a następnie został roznosicielem telegramów. Gdy miał 17 lat wykształcił się na operatora-telegrafistę, a w [[1853]] r. został urzędnikiem telegrafu linii kolejowej Pennsylvania Railroad. Po jakimś czasie został sekretarzem jednego z dyrektorów linii, Thomasa Scotta, dzięki któremu szybko awansował dochodząc do stanowiska kierownika wydziału. W okresie [[Wojna secesyjna|wojny secesyjnej]] pomagał organizować łączność telegraficzną oraz dostawy szyn kolejowych dla armii Unii.
 
== Droga do bogactwa ==
Pracując dla kompanii kolejowej Carnegie zaczął skupować akcje firm stalowniczych (przede wszystkim Keystone Bridge Company budującej mosty kolejowe), naftowych i fabryk wagonów (głównie Woodruff Sleeping Car Company). Znakomite wyniki tych firm na giełdach pozwoliły mu (w roku [[1865]]) odejść z Pennsylvania Railroad i uruchomić własny interes. Przewidywał, że zapotrzebowanie na stal będzie w następnych dziesięcioleciach wzrastać, w czym upewnił się podczas podróży do Europy w roku [[1873]].
 
W latach 80. XIX wieku stalownie Carnegiego (w tym zakupiona przezeń w [[1883]] r. Homestead Works, jedna z największych w [[Stany Zjednoczone|USAStanach Zjednoczonych]]) przyniosły miliony [[dolar]]ów dochodu. Wkrótce wykupił większość akcji firmy zajmującej się sprowadzaniem do USA [[koks]]u (węgla), założoną przez Henry'egoHenry’ego C. Fricka. Biznesmeni zostali partnerami, a gdy w [[1892]] r. Carnegie połączył trzy swoje największe stalownie w koncern pn. Carnegie Steel Company, Frick został jego dyrektorem, odpowiedzialnym za produkcję bieżącą. Sam Carnegie zajmował się inwestycjami i planowaniem długofalowym.
 
Rozbudowie przemysłu towarzyszyła też rozbudowa transportu, w którym to celu Carnegie zlokalizował swe zakłady w pobliżu [[Wielkie Jeziora Północnoamerykańskie|Wielkich Jezior]] i zbudował całą flotyllę [[jeziorowiec|jeziorowców]] do przewozu zarówno surowców jak i gotowych wyrobów do [[Nowy Jork|Nowego Jorku]], [[Detroit]] i [[Chicago]].
Linia 16:
 
== Strajk w Homestead Works ==
W roku [[1892]] w największej stalowni koncernu wybuchł strajk spowodowany obniżeniem stawek pracowniczych. Frick zareagował gwałtownie: odmówił jakichkolwiek rozmów ze [[związek zawodowy|związkami zawodowymi]], sprowadził łamistrajków, a dla ich ochrony uzbrojonych strażników z agencji detektywistycznej Pinkertona. Doszło do zamieszek, padły strzały, zginęło 9 osób ponad 100 zostało rannych. Do akcji wkroczyła [[milicja]] stanowa, która przywróciła porządek. Robotnicy, którzy w większości wystąpili ze związków zawodowych, wrócili do pracy na nowych, gorszych warunkach.
 
Carnegie przebywał w tym czasie na wakacjach w Szkocji i zbył całą sprawę milczeniem. Krytykowano go za to, bowiem wcześniej niejednokrotnie deklarował swe poparcie dla związków zawodowych, mieniąc się obrońcą praw pracowniczych.
Linia 23:
Gdy w roku [[1901]] Carnegie zdecydował się przejść na emeryturę uważany był powszechnie za największego bogacza na świecie. Jego majątek obliczano na ponad 500 milionów dolarów (sprzedał Carnegie Steel Corporation przemysłowcowi [[John Pierpont Morgan|J. Pierpoint Morganowi]] za 480 milionów).
 
Po odejściu Carnegiego Morgan i inni stalownicy utworzyli istniejący do dziś ogromny koncern [[U.S. Steel|United States Steel Corporation]], oddając ogromne usługi krajowi podczas II wojny światowej. Tymczasem Carnegie zajął się pisarstwem. W wydanym w roku [[1889]] eseju zat.zatytułowanym "Wealth"„Wealth” przedstawił swój zamysł użycia nadwyżek fortuny na cele społeczne. Napisał także kilka książek jak ''Triumphant Democracy (1886), ''The Empire of Business'' (1902), ''Problems of Today'' (1908) i ''Autobiography of Andrew Carnegie'' (1920 - wydana pośmiertnie).''
 
== Społecznik ==
[[Plik:Carnegie Library(2), Brentford, 20050123.jpg|thumb|250px|Jedna z bibliotek ufundowanych przez Carnegie]]
Carnegie uważał, że praca uszlachetnia. Twierdził nadto, że ludzie bogaci powinni oddawać nadwyżki swych fortun na cele społeczne. Mawiał, że "człowiek, który umiera bogaty, umiera zhańbiony”.<ref>{{cytuj stronę | url = http://ze-swiata.pl/jak-zostac-miliarderem-fenomen-wielkich-fortun-i-american-dream | tytuł = Jak zostać miliarderem? Fenomen wielkich fortun i American Dream | opublikowany = ze-swiata.pl |język = pl | data dostępu=2013-01-16}}</ref> Był przeciwnikiem dobroczynności; uznawał, że pomóc innym można tylko poprzez ułatwianie zdobywania wiedzy. W rezultacie, na różne cele, wydał ponad 350 milionów dolarów. M.in. pieniądze te zostały spożytkowane na założenie około 2 5002500 bibliotek publicznych na całym świecie [[Carnegie libraries]]. Sfinansował również budowę słynnej dzisiaj sali koncertowej w Nowym Jorku - [[Carnegie Hall]]. Istniejący obecnie [[Carnegie Mellon University]] w Pittsburghu powstał na bazie kompleksu szkół technicznych założonych przez niego. Instytut Carnegiego w Waszyngtonie powstał za jego pieniądze w celu poszerzania wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych i fizyki.
 
Komisja Carnegie Hero Fund przyznaje nagrody za męstwo; fundacja jego imienia zapewnia dodatki emerytalne nauczycielom akademickim; organizacja Endowment for International Peace walczy o pokój na całym świecie, a Carnegie Corporation of New York zapewnia fundusze na badania z zakresu pedagogiki w tym mieście.
 
W miniserialu polsko-francuskim z 1990 r. "Maria„Maria Curie"Curie” rolę Andrew Carnegie grał [[Mieczysław Voit]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?osoba=111051 | tytuł = Mieczysław Voit | nazwiskoopublikowany = | imię = | autor = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | praca = | opublikowany =filmpolski.pl | oznaczenie = | strony = | język =pl | archiwum = | zarchiwizowano = | id = | cytat = | data dostępu = 2016-08-22}}</ref>.
 
== Zobacz też ==