Arktyka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 195.150.224.125 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Neonek12. |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
||
Linia 32:
Krąg polarny ([[koło podbiegunowe|koło podbiegunowe północne]]) niemal dokładnie wyznacza granicę występowania [[Dzień polarny|dnia polarnego]] i [[Noc polarna|nocy polarnej]], podczas których Słońce nie zachodzi lub nie wschodzi przez co najmniej 24 godziny.
▲Arktyka leży na [[Tarcza kontynentalna|tarczach krystalicznych]]: [[Tarcza Kanadyjska|kanadyjskiej]], [[Tarcza fennoskandzka|bałtyckiej]], [[tarcza angarska|angarskiej]] i [[tarcza ałdańska|ałdańskiej]]. Podlegała [[orogeneza|orogenezie]] [[orogeneza kaledońska|kaledońsko]]-[[orogeneza hercyńska|hercyńskiej]] (góry [[Grenlandia|Grenlandii]], [[Svalbard]]u, [[Ural]]u i [[Tajmyr (półwysep)|Tajmyru]]) oraz [[orogeneza alpejska|alpejskiej]] (wypiętrzenie gór [[Syberia|Syberii]] i [[Alaska|Alaski]]). [[Polarna czapa lodowa|Pokrywa lodowa]] Arktyki zaczęła się tworzyć w [[neogen]]ie. W [[czwartorzęd]]zie lód pokrywał już znaczną powierzchnię Arktyki. W tym okresie wielokrotnie dochodziło też do formowania (i cofania) [[lądolód|lądolodu]].
Ocean Arktyczny zajmuje przestrzeń około 14,4 mln km², ma zatem mniej więcej podobną wielkość, jak kontynent [[Antarktyda|Antarktydy]]. Jego morza są w znacznym stopniu [[ingresja morza|ingresyjne]], a więc powstałe przez zalanie zapadniętych obszarów lądu stałego, podobnie jak w obrębie [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]]. Na dnie oceanu znajduje się [[grzbiet śródoceaniczny]], [[Grzbiet Gakkela]], będący strefą bardzo powolnego [[Ekspansja dna oceanicznego|rozrostu dna oceanu]]. Ocean Arktyczny łączy się wyraźnie z [[Ocean Atlantycki|Oceanem Atlantyckim]] przez szerokie [[Morze Grenlandzkie]], a także węższe cieśniny w Arktyce Kanadyjskiej oraz z [[Ocean Spokojny|Pacyfikiem]] przez [[Cieśnina Beringa|Cieśninę Beringa]]. Dzieli się na ocean głębszy i płytszy (zalany [[szelf kontynentalny]]). Największa dotychczas znana głębokość wynosi 4850 m. U wybrzeży [[Europa|Europy]] i [[Azja|Azji]] leżą mniejsze wyspy i archipelagi, podczas gdy bliżej Ameryki wielkie wyspy, które razem z Grenlandią, największą wyspą na Ziemi, obejmują przestrzeń 3 300 000 km².
| |||