|
== Życiorys ==
=== Okres edukacji ===
Pochodził z warszawskiej rodziny aktorskiej; był synem [[Wincenty Rapacki (1840–1924)|Wincentego Rapackiego]] i Józefiny z domu Hoffman, bratem [[Honorata Leszczyńska|Honoraty Leszczyńskiej]] i [[Wincenty Rapacki (1865–1943)|Wincentego Rapackiego]]. W [[1885]] roku, w wieku 14 lat rozpoczął naukę w klasie rysunkowej [[Wojciech Gerson|Wojciecha Gersona]] w [[Warszawa|Warszawie]] (1885), gdzie zwrócono uwagę na jego talent w zakresie malarstwa pejzażowego. Po ukończeniu dwuletniego kursu u Gersona w 1887 r. przystąpił do studiów malarskich w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie studiował przez kilkanaście miesięcy studiował pod kierunkiem takich artystów jak [[Izydor Jabłoński]], [[Florian Cynk]] oraz [[Feliks Szynalewski]]. W 1888 r. opuścił uczelnię krakowską i powrócił do [[Warszawa|Warszawy]], gdzie po raz drugiponownie podjął naukę u Gersona.
Okres krakowski w twórczości artysty charakteryzuje się silnym wpływem [[pleneryzm]]u, czyli tendencji do malowania widoków z natury na wolnym powietrzu, oraz przyjęciem nowoczesnych postulatów artystycznych [[Stanisław Witkiewicz|Stanisława Witkiewicza]]. W tym czasie Rapacki tworzył przede wszystkim techniką olejną na płótnie, a dominującymi tematami jego prac były wówczas [[weduta|weduty]], [[pejzaż]]e oraz [[malarstwo rodzajowe|sceny rodzajowe]]. Druga praktyka u [[Wojciech Gerson|Wojciecha Gersona]] trwała niespełna rok, gdyż już w 1889 r. Rapacki wyjechał do [[Monachium]]. W tamtejszej Szkole Sztuk Pięknych spędził około dwóch lat pod okiem [[Conrad Fehr|Conrada Fehra]], nie wiadomo jednak wiele o tym okresie jego życia. ▼
▲Okres krakowski w twórczości artysty charakteryzuje się silnym wpływem [[pleneryzm]]u, czyli tendencji do malowania widoków z natury na wolnym powietrzu, oraz przyjęciem nowoczesnych postulatów artystycznych [[Stanisław Witkiewicz|Stanisława Witkiewicza]]. W tym czasie Rapacki tworzył przede wszystkim techniką olejną na płótnie, a dominującymi tematami jego prac były wówczas [[weduta|weduty]], [[pejzaż]]e oraz [[malarstwo rodzajowe|sceny rodzajowe]]. Druga praktyka u [[Wojciech Gerson|Wojciecha Gersona]] trwała niespełna rok, gdyż już w 1889 r. Rapacki wyjechał do [[Monachium]]. W tamtejszej Szkole Sztuk Pięknych spędził około dwóch lat pod okiem [[Conrad Fehr|Conrada Fehra]], nie wiadomo jednak wiele o tym okresie jego życia.
[[Plik: Jozef Rapacki Na lawce-Venice.jpg|thumb| ''NaWidok ławce''z Wenecji (1913)]] ▼W [[Monachium]] zasadniczym nurtem studiów i twórczości artysty pozostało [[malarstwo pejzażowe]]; podczas pobytu przyswoił sobie pewne elementy stylu [[szkoła monachijska|szkoły monachijskiej]].
Wpływy te są wskazywane w niektórych obrazach późniejszych, takich jak ''Zamczysko'' (pierwsza wersja z 1899 r., druga z 1928), przedstawiającym romantyczny widok zamku w mrocznym pejzażu, czy ''Stary młyn'' z (1911 r). Po ukończeniu studiów malarz powrócił do Warszawy; okres ten charakteryzuje się wieloma odbywanymi podróżami, m.in. do Włoch, które po raz pierwszy odwiedził prawdopodobnie w 1898 r. Plonem tych wyjazdów były liczne przedstawienia [[pejzaż]]y włoskich, w tym widoki ogrodów i tamtejszych zabytków.
== Życie zawodowe ==
Po powrocie do [[Warszawa|Warszawy]] Rapacki rozpoczął współpracę z licznymi tamtejszymi gazetami warszawskimi, zainicjowanązapoczątkowaną w 1898 r. zamieszczeniem na łamach „[[Tygodnik Ilustrowany|Tygodnika Ilustrowanego]]” reprodukcji jego pastelowego tryptyku ''Dzień z życia robotnika'', za który otrzymał I nagrodę w konkursie [[Józef Kurjerow|Józefa Kurierowa]]. Z początkiem XX stulecia malarz zagrożony ciężkąpoważną chorobą płuc postanowił przenieść się w 1900 r. do [[Kraków|Krakowa]] dla lepszej możliwości odbywania leczniczych wyjazdów w góry. Nie zamieszkał jednak na stałe w [[Małopolska|Małopolsce]] (przebywał tam tylko okresowo w latach 1901 i 1905-1907, wtedy właśnie odwiedzał między innymim.in. [[Zakopane]] i [[Szczawnica|Szczawnicę]]).
W 1907 roku 1907 wraz z żoną Gabrielą z Popowskich przeprowadził się do podżyrardowskiej [[Olszanka (powiat żyrardowski)|Olszanki]], gdzie zbudował dom. Artysta prowadził bardzo ożywione życie towarzyskie, gdyż mieszkali tam również krewni oraz malarze [[Czesław Tański]] i [[Stefan Popowski]], a w okolicznej [[Wola Pękoszewska|Woli Pękoszewskiej]] także państwo Górscy: [[Jan Górski (agronom)|Jan]], jego żona [[Maria Górska|Maria]], córka [[Pia Górska|Pia]] – malarka oraz synowie [[Jan Górski (syn Jana)|Jan]] i [[Konstanty Górski (pisarz)|Konstanty]] – wybitny krytyk literacki i historyk sztuki. W pobliskich Radziejowicach należących do Krasińskich bywali najważniejsi polscy malarze końca XIX wieku, w tym [[Józef Chełmoński]], a w [[Pałac Sobańskich w Guzowie|pałacu w Guzowie]] rezydowali przedstawiciele rodu Sobańskich.
Rapacki zmarł 31 stycznia 1929 r. w wieku 58 lat na skutek powikłań pogrypowych. Pochowano go na cmentarzu w [[Puszcza Mariańska|Puszczy Mariańskiej]]. Wiele z jego prac zostało rozlosowanych wśród członków [[Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych|Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych]].
== Twórczość ==
[[Plik:Józef Rapacki - W kawiarniJ. - ZiemiańskaOzimina.jpg|thumb|250px|''W kawiarni - ZiemiańskaOzimina'', pastel z 1926 roku]]
Lata pobytu w Olszance były bardzo płodne w twórczości Rapackiego; najważniejsze są w nim dwa cykle pejzażowe: ''[[Z mazowieckiej ziemi]]'' i ''[[Dookoła mej siedziby]]''. W Olszance powstawały najczęściej kojarzone z artystą widoki rozległych łąk, rozlewisk i zarośli, często zanurzone we mgle i przesycone promieniami słońca położonego nisko nad horyzontem (o wschodzie lub zachodzie). Czasami malarz wkomponowywał w kompozycje przedstawiające łąki pojedyncze drzewa, najczęściej o secesyjnym rysunku, pełniące jakby rolę [[soliter (botanika)|solitera]] w ogrodzie krajobrazowym. Pod [[Żyrardów|Żyrardowem]] powstały także niektóre pejzaże z dalszych obszarów Mazowsza, jak np. ''Wisła pod [[Bielany (Warszawa)|Bielanami]]'' z (1903 r). Szczególnie dużo uwagi poświęcił w tym okresie okupacji niemieckiej podczas pierwszej wojny światowej (cykl ''[[Pro memoria. Prusak w Polsce]]''); liczne rysunki nawiązujące do wydarzeń lat 1915-1918 były publikowanepublikowano w prasie warszawskiej prasie. W większości swoich prac malarz odwoływał sięsięgał do repertuaru środków realistycznych. ▼▲[[Plik:Jozef Rapacki Na lawce.jpg|thumb|''Na ławce'']]
▲Lata pobytu w Olszance były bardzo płodne w twórczości Rapackiego; najważniejsze są w nim dwa cykle pejzażowe: ''[[Z mazowieckiej ziemi]]'' i ''[[Dookoła mej siedziby]]''. W Olszance powstawały najczęściej kojarzone z artystą widoki rozległych łąk, rozlewisk i zarośli, często zanurzone we mgle i przesycone promieniami słońca położonego nisko nad horyzontem (o wschodzie lub zachodzie). Czasami malarz wkomponowywał w kompozycje przedstawiające łąki pojedyncze drzewa, najczęściej o secesyjnym rysunku, pełniące jakby rolę [[soliter (botanika)|solitera]] w ogrodzie krajobrazowym. Pod [[Żyrardów|Żyrardowem]] powstały także niektóre pejzaże z dalszych obszarów Mazowsza, jak np. ''Wisła pod [[Bielany (Warszawa)|Bielanami]]'' z 1903 r. Szczególnie dużo uwagi poświęcił w tym okresie okupacji niemieckiej podczas pierwszej wojny światowej (cykl ''[[Pro memoria. Prusak w Polsce]]''); liczne rysunki nawiązujące do wydarzeń lat 1915-1918 były publikowane w warszawskiej prasie. W większości swoich prac malarz odwoływał się do repertuaru środków realistycznych.
Początkowo twórczość Rapackiego pozostawała pod wpływem [[Wojciech Gerson|Wojciecha Gersona]], potem także szkoły monachijskiej; już w okresie studiów w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1887-1888 był pod silnym wpływem nowoczesnych prądów artystycznych, w tym prądunurtu młodopolskiego oraz [[pleneryzm]]u i [[impresjonizm]]u (za pośrednictwem [[Józef Pankiewicz|Józefa Pankiewicza]] i jego ''Targu na kwiaty przed kościołem la Madeleine''). ''Targ...'' został wystawiony w „Zachęcie” w 1890; po tej wystawie Rapacki wykonał kilka płócien {{fakt|„nie tyle z impulsu wewnętrznego powstałych, ile raczej gwoli dogodzenia doktrynie. Miały te obrazy swe zalety artystyczne, były bardzo żywe w barwach, zwłaszcza Ogród Frascati, o bogatym motywie przepychu kwiatów w słońcu...”|data=2017-05}}. Wpływy impresjonistyczne widoczne są np. w obrazach ''Autoportret w ogrodzie'' (1924) czy ''Malarz Kazimierz Lasocki na tle jesiennego pejzażu'' (1914).
Najwięcej jednak prac Rapackiego to pejzaże dokumentujące głównie pejzaż mazowiecki, utrzymane w charakterystycznej konwencji opartej na przedstawianiu iluzjonistycznej, rozległej przestrzeni, czasem urozmaiconej pojedynczym akcentem (''Pejzaż zimowy'', 1908);. częstoCzęsto przedstawiał mgłę, powierzchnię zbiorników wodnych, zarośla, światło słoneczne rozświetlające chmury.
=== Portrety ===
[[Plik:Portret damy - Józef Rapacki.jpg|thumb|150px|Portret kobiecy]]
Portret w twórczości Rapackiego odgrywał drugorzędną rolę. Większość portretowanych osób portretowanych to rodzina malarza, ojciec i siostry. Artysta wykonał między innymim.in. portret zbliżonynawiązujący do konwencji portretu sarmackiego, przedstawiając ojca jako Karola Radziwiłła „Panie Kochanku”. Co najmniej kilkakrotnie malował portrety swojej siostry [[Honorata Leszczyńska|Honoraty Leszczyńskiej]], poza tym wśród portretowanych bywały też postacie z artystycznej elity Warszawy, m.in. śpiewaczka [[Lucyna Messal]]. Kilkakrotnie Rapacki portretował samego siebie; za specyficzną formę realizacji dzieła portretowego można uznać obraz ''Wizja artysty'', powstały zapewne pod wpływem Jacka Malczewskiego, a przypominający takie dzieła jak ''[[Melancholia (obraz Malczewskiego)|Melancholia]]''. Malarz przedstawiony na obrazie zasłania dłonią twarz, jednakże Rapackiego można rozpoznać w nim m.in. dzięki fryzurze.
Parokrotnie portretował samego siebie; za specyficzną formę realizacji dzieła portretowego można uznać obraz ''Wizja artysty'', powstały zapewne pod wpływem Jacka Malczewskiego, a przypominający takie dzieła jak ''[[Melancholia (obraz Malczewskiego)|Melancholia]]''. Przedstawiony na obrazie malarz zasłania twarz dłonią, jednakże można rozpoznać w nim Rapackiego m.in. dzięki fryzurze.
Rysunki wykonywał artysta na ogół na żywo, notując skrzętnie setki szczegółów krajobrazu, które często pojawiają się także na płótnach; ta szczegółowość spowodowałata wywoływała nawet zarzuty o przesadny naturalizm.
=== Wystawy ===
JózefJako wystawca Rapacki był bardzoniezwykle aktywnym wystawcą;aktywny: uczestniczył w co najmniej 15 wystawach;ekspozycjach. pierwszePierwsze wystawy jego prac miały miejsce ok. 1888, rtj., czyli w roku opuszczenia krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych i powrotu do pracowni [[Wojciech Gerson|Wojciecha Gersona]]. Początkowo wystawiałprezentował obrazy na Salonie [[Aleksander Krzywult|Aleksandra Krzywulta]] oraz w [[Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych|Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych]]. Od 1922 r. wystawiał razem z grupą ''Pro arte'', do której należał. WystawiałEksponował swe prace także w Krakowie (w [[Towarzystwo Sztuk Pięknych w Krakowie|Towarzystwie Sztuk Pięknych w Krakowie]]), [[Berlin]]ie (Wystawa powszechna w 1893 r.), we [[Lwów|Lwowie]] (na wystawie sztuki powszechnej zdobył srebrny medal za obraz ''Pierwszy śnieg''), w [[Paryż]]u (w 1900 zdobył tam odznaczenie ''mention honourable'', w [[Kielce|Kielcach]] (wystawa indywidualna w 1925 r.). W 1927 r. otrzymał w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych dyplom honorowy za całą działalność artystyczną, a w 1930 r. tamże urządzono poświęconą mu tam wystawę pośmiertną.
== Zbiory muzealne ==
=== Muzeum Mazowsza Zachodniego ===
DużaStosunkowo kolekcjaduży dziełzbiór Józefadzieł Rapackiegoartysty jeststanowi własnościąwłasność [[Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie]], w którym znajdują się:
* ''Autoportret'', olej na płótnie, owal 43 na 30 cm, wł. [[Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie]], nr inw. MŻ/S/8 (obraz nabyty do zbiorów muzeum od J.B. Słojewskiej w 1972 r., sygn.V/VI 1922 JR)
== Linki zewnętrzne ==
* [http://polskidomaukcyjny.com.pl/blogs/publikacje/16993328-salon-1925-towarzystwo-zachety-sztuk-pieknych-warszawa Józef Rapacki -– Salon 1925 r.]
{{SORTUJ:Rapacki, Jozef}}
| 