Hetmanat: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne
Linia 5:
|p1 = Rzeczpospolita Obojga Narodów
|p1_flaga = Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodow.svg
|p2 =
|p2_flaga =
|p3 =
|p3_flaga =
|p4 =
|p4_flaga =
|p5 =
|p5_flaga =
|lata_istnienia = 1649–1764
|n1 = Imperium Rosyjskie
|n1_flaga = Flag of Russia.svg
|n2 =
|n2_flaga =
|n3 =
|n3_flaga =
|n4 =
|n4_flaga =
|n5 =
|n5_flaga =
|flaga_obraz = Flag of the Cossack Hetmanat.svg
|godło_obraz = Herb Viyska Zaporozkogo (Alex K).svg
|nazwa_dopełniacz = Hetmanatu
|dewiza =
|dewiza_język =
|dewiza_polski =
|lokalizacja_obraz = Location_of_Cossack_Hetmanate.png
|konstytucja =
|państwo =
|język_urzędowy =
|język_używany = [[język ruski|ruski]], [[Językjęzyk polski|polski]]
|stolica = [[Czehryń]]
|ustrój_polityczny = [[demokracja wojenna]]
|typ_państwa =
|głowa_państwa =
|głowa_państwa_opis =
|status_terytorium =
|zależne_od =
|głowa_terytorium =
|głowa_terytorium_opis =
|w_imieniu_tekst =
|w_imieniu_urząd =
|w_imieniu =
|szef_rządu =
|szef_rządu_opis =
|w_imieniu_tekst2 =
|w_imieniu_urząd2 =
|w_imieniu2 =
|powierzchnia =
|powierzchnia_wód =
|powierzchnia_miejsce =
|ludność = 1, 027, 928
|gęstość =
|gęstość_miejsce =
|ludność_rok = 1762
|narodowości =
|ludność_miejsce =
|utworzenie_sposób =
|od_kogo =
|utworzenie_data =
|likwidacja_sposób =
|przez_kogo =
|likwidacja_data =
|religia_dominująca =
|waluta_nazwa =
|waluta_symbol =
|UTC =
|hymn =
|hymn_nazwa_polska =
|kod_ISO =
|domena =
|kod_samochodowy =
|numer_kierunkowy =
|terytoria_zależne =
|terytoria_autonomiczne =
|mapa_obraz =
|uwagi =
|commons = Category:Cossack Hetmanate
}}
Linia 86:
{{Kozacy}}
{{Historia Ukrainy}}
'''Hetmanat'''<ref>Np. [[Natalia Jakowenko]],''Historia Ukrainy do 1795 roku'', Warszawa 2011, [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], {{ISBN|978-83-01-16763-9}}, rozdział ''Podział administracyjny i społeczeństwo hetmanatu'' s. 496-499 i passim.</ref>, '''Hetmańszczyzna''', ([[1649]]-[[1764]]1649–1764), zwane także ''[[Kozacy zaporoscy|Wojskiem Zaporoskim]]'' – w okresie [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] system [[autonomia|autonomicznych]] rządów terytorialnych na [[Ukraina (Naddnieprze)|Ukrainie Naddnieprzańskiej]], oparty na systemie [[demokracja wojenna|demokracji wojennej]] [[Kozacy zaporoscy|Kozaków Zaporoskich]], powstały w wyniku zawartej w roku 1649 [[ugoda zborowska|ugody zborowskiej]] wojska zaporoskiego z królem i Rzecząpospolitą, potwierdzony w roku [[1654]] w [[ugoda perejasławska|ugodzie perejasławskiej]] pomiędzy wojskiem zaporoskim a [[Władcy Rosji|carem rosyjskim]] [[Aleksy I Romanow|Aleksym I]] i ponownie (w rozszerzonej formie) w [[Unia hadziacka|unii hadziackiej]] (króla i Rzeczypospolitej z Kozaczyzną zaporoską, [[1658]]).
 
Po przejęciu [[Ukraina Lewobrzeżna|Ukrainy Lewobrzeżnej]] przez Rosję w konsekwencji [[Pokój Grzymułtowskiego|traktatu Grzymułtowskiego]] ([[1686]]) system autonomii hetmańskiej został utrzymany na Ukrainie Lewobrzeżnej (podległej carowi) i od czasów hetmana [[Iwan Mazepa|Iwana Mazepy]] systematycznie ograniczany, aż do całkowitej likwidacji w [[1764]]<ref>Na [[Ukraina Prawobrzeżna|Ukrainie Prawobrzeżnej]] został faktycznie zlikwidowany w trakcie najazdu tureckiego na Rzeczpospolitą i wojen turecko-polskich z lat [[Wojna polsko-turecka 1672-1676|wojny turecko-polskiej1672–1672]] ([[1672]]-i [[Wojna polsko-turecka 1683-1699|16991683–1699]]).</ref>. Po roku 1764 zostały w ramach [[Imperium Rosyjskie]]go utrzymane jednak specyficzne przywileje Ukrainy Lewobrzeżnej (dotyczące statusu języka ruskiego i pozycji szlachty kozackiej).
 
== Ustrój Hetmanatu ==
Linia 102:
Mieszkańcy miast rządzili się [[prawo magdeburskie|prawem magdeburskim]] (tzw. ''Sakson'') przyniesionym z Polski<ref>[[Natalia Jakowenko]], ''Historia Ukrainy do 1795 roku'', Warszawa 2011, [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], {{ISBN|978-83-01-16763-9}}, s. 403,499.</ref>, natomiast prawo cywilne, karne i procesowe Hetmanatu regulował [[statuty litewskie|Statut Litewski]]<ref>[[Natalia Jakowenko]], ''Historia Ukrainy do 1795 roku'', Warszawa 2011, [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], {{ISBN|978-83-01-16763-9}} s.403.</ref>.
 
Do [[Bitwa pod Połtawą|bitwy pod Połtawą]] (1709)]] społeczeństwo Hetmanatu nie było obciążone podatkami na rzecz [[Carstwo Rosyjskie|Carstwa Rosyjskiego]], po klęsce Iwana Mazepy na terytorium Hetmanatu wprowadzono 8-11 pułków wojska carskiego, obciążając kosztami jego utrzymania ludność<ref>[[Natalia Jakowenko]], ''Historia Ukrainy do 1795 roku'', Warszawa 2011, [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], {{ISBN|978-83-01-16763-9}} s. 498.</ref>. Do 1728 roku Rosjanie nie mieli prawa nabywania ziemi na terytorium Hetmanatu (nie dotyczyło to carskich nadań ziemskich)<ref>[[Natalia Jakowenko]], ''Historia Ukrainy do 1795 roku'', Warszawa 2011, [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], {{ISBN|978-83-01-16763-9}} s. 503.</ref>.
 
== Historia ==
Hetmanat powstał po ucieczce Chmielnickiego wczesną wiosną [[1648]] na [[Sicz Zaporoska|Sicz Zaporoską]], gdzie – szermując hasłami wyzwolenia spod władzy magnatów sprzeciwiających się woli królewskiej – przejął władzę z rąk [[ataman koszowy|atamana koszowego]] i stanął na czele powstania jako hetman kozacki.
{{osobny artykuł|Historia Hetmanatu}}
Hetmanat powstał po ucieczce Chmielnickiego wczesną wiosną [[1648]] na [[Sicz Zaporoska|Sicz Zaporoską]], gdzie – szermując hasłami wyzwolenia spod władzy magnatów sprzeciwiających się woli królewskiej – przejął władzę z rąk [[ataman koszowy|atamana koszowego]] i stanął na czele powstania jako hetman kozacki.
 
== Zobacz też ==
Linia 118:
* [[Natalia Jakowenko]], ''Historia Ukrainy do końca XVIII wieku'', Lublin 2000, {{ISBN|83-85854-54-1}}, Wyd. II rozszerzone: ''Historia Ukrainy do 1795 roku'', Warszawa 2011, [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], {{ISBN|978-83-01-16763-9}}
 
[[Kategoria:Hetmanat| ]]
{{DEFAULTSORT:*}}
[[Kategoria:Hetmanat]]
[[Kategoria:Geografia historyczna Rosji]]
[[Kategoria:Geografia historyczna Ukrainy]]