Polski październik 1956: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
dr red, linki zewn. |
|||
Linia 6:
== Przebieg ==
Od czasu [[Poznański Czerwiec|wydarzeń poznańskich]] (28 czerwca 1956) utrzymywał się w Polsce stan napięcia. Władze partyjne, zdając sobie sprawę z napięć, do których doprowadził [[stalinizm]], [[kolektywizacja]] oraz [[gospodarka planowa]], gorączkowo szukały wyjścia z pogarszającej się sytuacji. Kandydatem możliwym do zaakceptowania przez dwie zwalczające się frakcje partyjne ([[natolińczycy|natolińczyków]] i [[puławianie|puławian]]) był Władysław Gomułka, były I Sekretarz odsunięty od władzy i więziony za „odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne”. 15 października 1956 r. [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biuro Polityczne]] obradujące z Gomułką zdecydowało o rozpoczęciu 19 października VIII [[Plenarne posiedzenie Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|Plenum]] mającego wybrać nowe BP bez [[Konstanty Rokossowski|Konstantego Rokossowskiego]] marszałka Polski i ZSRR<ref name="Nehring">{{Cytuj stronę | url = http://wyborcza.pl/alehistoria/1,148748,19042200,awantura-z-chruszczowem.html | tytuł = Awantura z Chruszczowem | autor = Piotr Nehring | data =
W nocy z 18 na 19 października oddziały [[Północna Grupa Wojsk|Północnej Grupy Wojsk]] [[Armia Radziecka|Armii Radzieckiej]], które opuściły swoje garnizony na Dolnym Śląsku i Pomorzu, rozpoczęły marsz w kierunku [[Warszawa|Warszawy]]. Kolumny piechoty zmotoryzowanej i czołgów [[Ludowe Wojsko Polskie|Ludowego Wojska Polskiego]] z jednostek w [[Legionowo|Legionowie]], [[Kazuń Nowy|Kazuniu]] i [[Modlin]]ie, dowodzone przez oficerów radzieckich, rozwijające się w kierunku na Warszawę, wykonywały ściśle polecenia Rokossowskiego, który zamierzał wesprzeć oddziały Północnej Grupy Wojsk oddziałami polskimi. Ostatecznie jednostki polskie przerwały marsz po kilkunastu kilometrach<ref>Mariusz Lesław Krogulski, ''Okupacja w imię sojuszu'', Warszawa 2000, s. 29.</ref>. W tej sytuacji niedawny więzień polityczny, a teraz dowódca wojsk obrony wewnętrznej gen. [[Wacław Komar]] oraz gen. [[Włodzimierz Muś]], dowódca Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, postawili jednostki KBW w stan pogotowia, zarządzili obsadzenie strategicznych obiektów i patrolowanie ulic. W zakładach pracy zaczęły powstawać grupy samoobrony a KBW wydała im broń, by bronili stolicy przed siłami skierowanymi na stolicę przez gen. [[Zygmunt Huszcza|Zygmunta Huszczę]]{{r|Nehring}}.
Linia 26:
VIII [[Plenarne posiedzenie Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|Plenum KC]] otworzyło możliwość aktywizacji grupy katolików niezależnych z „[[Tygodnik Powszechny|Tygodnika Powszechnego]]”, [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego]] oraz frondystów ze [[Stowarzyszenie „Pax”|Stowarzyszenia „Pax”]]. Pisarze i działacze katoliccy wydali oświadczenie, popierające program nowego I sekretarza Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Władysława Gomułki. Odcięli się od antydemokratycznego kursu PAX-u i wyrazili gotowość współuczestniczenia w odnowie życia publicznego w Polsce. Podpisali je: [[Wacław Auleytner]], [[Paweł Czartoryski]], [[Antoni Gołubiew]], [[Stefan Kisielewski]], [[Zygmunt Kubiak]], [[Zofia Lewinówna]], [[Zbigniew Makarczyk]], [[Hanna Malewska]], [[Tadeusz Mazowiecki]], [[Dominik Morawski]], [[Maria Morstin-Górska]], [[Władysław Seńko]], [[Zygmunt Skórzyński]], [[Zofia Starowieyska-Morstinowa]], [[Stanisław Stomma]], [[Stefan Swieżawski]], [[Jerzy Turowicz]], [[Stefan Wilkanowicz]], [[Jacek Woźniakowski]], [[Janusz Zabłocki]], [[Zbigniew Zaborski]], [[Jerzy Zawieyski]]. Internowany prymas Stefan Wyszyński został zwolniony 28 października 1956 roku i wezwał naród do wzięcia udziału w [[Wybory parlamentarne w Polsce w 1957 roku|wyborach styczniowych 1957 roku]]<ref>Marek Orłowski. Generał Józef Haller 1873-1960, Kraków 2007, s. 514.</ref>. Prymas Stefan Wyszyński w zasadzie poparł ich program współuczestniczenia w rządzeniu. Na spotkaniu kierownictwa OKPIK z Gomułką 31 października uzgodniono przywrócenie „Tygodnika Powszechnego” pod dawną redakcją Turowicza, miesięcznika „[[Znak (miesięcznik)|Znak]]”, dopuszczenie pięcioosobowej reprezentacji sejmowej Klubu i powołanie Jerzego Zawieyskiego do [[Rada Państwa (Polska)|Rady Państwa]].
11 listopada 1956 roku w Stowarzyszeniu PAX nastąpił rozłam, opuściła je grupa secesjonistów pod przewodnictwem [[Konstanty Łubieński|Konstantego Łubieńskiego]], [[Jan Frankowski|Jana Frankowskiego]], [[Andrzej Micewski|Andrzeja Micewskiego]] i [[Wojciech Kętrzyński (działacz ChSS)|Wojciecha Kętrzyńskiego]], która utworzyła tygodnik
== Skutki odwilży październikowej ==
* Stalinogród powrócił do dawnej nazwy [[Katowice]].
* Usunięto nazwisko Stalina z oficjalnej nazwy [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie]].
* Zbudowano w Warszawie w 1957 roku pierwszy i do 1989 roku jeden z niewielu (w 1979 roku w Warszawie na
* W 1957 roku w Warszawie zmieniono nazwę
* Zezwolono na wydawanie pierwszych książek o
* Przejściowo zniesiono wydawanie poufnych opinii personalnych.
* Zwolniono z więzienia prymasa [[Stefan Wyszyński|Stefana Wyszyńskiego]] i odnowiono umowę Państwo – Kościół
* Odbyły się procesy niektórych zbrodniarzy z [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego]] (m.in. [[Anatol Fejgin|A. Fejgina]], [[Józef Różański|J. Różańskiego]], [[Roman Romkowski|R. Romkowskiego]]).
* Zlikwidowano sklepy przeznaczone dla elity [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|ubecko]]-partyjnej, tzw. sklepy
* Zniesiono zakaz posiadania przez obywateli platyny, złota i obcych walut.
* Ogłoszono zaprzestanie zagłuszania audycji radiostacji zachodnich w języku polskim.
* Odrzucono radzieckie wzorce w [[Związek Harcerstwa Polskiego|Związku Harcerstwa Polskiego]].
* Powołano Radę Ekonomiczną przy Radzie Ministrów.
* Wielu profesorów usuniętych w latach stalinowskich wróciło na uczelnie.
* Wycofano się z planów kolektywizacji rolnictwa.
* Nastąpiło częściowe odejście od stalinowskich metod w rządzeniu krajem.
* Sejm uchwalił ustawę o radach robotniczych.
* Zrehabilitowano ok. 1500 więźniów politycznych.
* Wypuszczono na wolność ok. 35 tysięcy niesłusznie osądzonych osób (w tym wielu weteranów [[Armia Krajowa|AK]]).
* Ożywiono partie satelickie.
* Do Polski wróciło ok. 29 tysięcy Polaków z [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]].
* Nastąpiły zmiany kadrowe w wojsku (pozbyto się 32 oficerów sowieckich).
* Wycofano się z planów budowy nowych kopalń w rejonie jastrzębskim i przerwano dalsze szkolenie inżynierów innych specjalności na [[Wydział Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej|Wydziale Górniczym Politechniki Śląskiej w Gliwicach i AGH-Kraków]].
* Odstąpiono od zasad [[socrealizm]]u w malarstwie i muzyce.
* W kinematografii zezwolono na tworzenie dzieł pozbawionych propagandy komunistycznej, co pozwoliło m.in. na powstanie filmów [[
* Przywrócono, na kilka lat, lekcje religii do szkół.
Linia 65:
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.newsweek.pl/historia/pazdziernik-1956-i-radziecka-interwencja-zbrojna-w-polsce-newsweek,artykuly,348815,1.html
* [http://przegladdziennikarski.pl/pazdziernik-1956-a-polityka-usa-wobec-polski/ Longin Pastusiak:
[[Kategoria:Polityka PRL]]
| |||