Geografia Madagaskaru: Różnice pomiędzy wersjami

'''Madagaskar''' – wyspa leżąca na wschód od południowej części [[Afryka|Afryki]], na [[Ocean Indyjski|Oceanie Indyjskim]]. Od Afryki oddziela go szeroki na około 500  km [[Kanał Mozambicki]]. Madagaskar jest [[Lista wysp świata według powierzchni|czwartą co do wielkości]] wyspą świata. Zajmuje ją niepodległe państwo [[Madagaskar]].

Powierzchnia wyspy to 587 040  km², ma ona długość 1500  km i szerokość 450  km. Linia brzegowa Madagaskaru liczy 4828  km. Od zachodu przez wody terytorialne graniczy z [[Mozambik]]iem, na północny zachód od wyspy leży [[Majotta]] w odległości 280  km. Natomiast na wschód od Madagaskaru w odległości 670  km leży [[Reunion]].

Najwyższe wniesienie kraju, leżące w masywie [[Tsaratanana]], to szczyt [[Maromokotro]] o wysokości 2876 m n.p.m. Masyw leży na północnym krańcu wyspy. Wysokie góry leżą także w środkowej części Madagaskaru. W masywie [[Ankaratra]] wznosi się góra [[Tsiafajavona]] o wysokości 2643  m n.p.m. Na południu zaś w masywie [[Andringitra]], znajduje się [[Pic Boby]] o wysokości 2658  m n.p.m.

Wybrzeże Wschodnie jest wąskim na 50  km pasem nizinnym ciągnącym się na całej długości wyspy. Jego południowa część jest szersza niż północna. Zwęża się w kierunku północnym mniej więcej od dwudziestego równoleżnika. Jest to teren względnie płaski, ku zachodowi przechodzący w pagórki i tarasy, Dalej na zachód, obszar staje się wyżynny i tworzy Płaskowyż Centralny. Na północy nad zatoką [[Antongila]] wzniesienia Płaskowyżu Centralnego zbliżają się do oceanu.

Płaskowyż Centralny wznosi się od 800 do 1800  m n.p.m. Jego rzeźba jest bardzo urozmaicona. Występują tam: łagodne pagórki, strome krawędzie, masywy granitowe oraz stożki wygasłych wulkanów. Na płaskowyżu występują także wysoko położone płaskie zabagnione tereny.

Wybrzeże Zachodnie jest o wiele szersze niż te po drugiej stronie Płaskowyżu Centralnego. Średnio ma około 200  km. szerokości. Zbudowane jest ze skał wapiennych, w których rozwinęły się zjawiska [[Kras (geologia)|krasowe]], widoczne szczególnie na północnym zachodzie i na krańcach południowych.

Na Madagaskarze występują dwie długie pory roku: lato od listopada do kwietnia i zima od maja do października. Pory pośrednie są krótkie trwają niecały miesiąc. Pory roku są typowe dla tych szerokości geograficznych<ref name="Martyn229" />.

Latem i wiosną temperatura maksymalna na Madagaskarze wynosi od +27 do +33 &nbsp;°C. Najwyższa temperatura panuje na zachodnich nizinach. Temperatura odczuwalna w zależności od ekspozycji terenu może wynosić miejscami nawet +45 do +46 &nbsp;°C. Temperatura w lipcu (zima) nie spada poniżej +20 &nbsp;°C sięgając na północy nawet do ponad +30 &nbsp;°C. Różnica w warunkach termicznych jest za to widoczna w nocy, letnie noce są cieplejsze, temperatura rzadko spada poniżej +20 &nbsp;°C utrzymując się przeważnie nieco powyżej tej granicy, nieznacznie przekraczając +23 &nbsp;°C na niektórych terenach. Z kolei zimą temperatura w nocy może spaść nawet poniżej +10 &nbsp;°C, oscylując od +10 do +12 &nbsp;°C, na samej północy (bliżej równika) temperatura zimowych nocy dochodzi do +20 &nbsp;°C.

Madagaskar ma ogólnie dobre warunki insolacyjne, jednakże są bardzo zróżnicowane. Na terenie większości kraju usłonecznienie sięga 60-70% w najlepszych pod tym względem terenach na północy usłonecznienie względne dochodzi do 84%. Natomiast na najbardziej pochmurnych terenach (Andapa w górach) wynosi zaledwie 39%. Roczna liczba godzin słonecznych na zachodnim wybrzeżu jest największa i wynosi często ponad 3200 godzin (około 8,7 godzin dziennie) dochodząc nawet do 3610 godzin w Toliarze (9,89 godzin dziennie) natomiast w górach na północnym wschodzie jest najniższa spadając poniżej 1500 godzin rocznie. Jeśli chodzi o zmiany roczne to nie są zbyt zróżnicowane szczególnie na w środkowym równoleżnikowym pasie na wschodzie [[Anatalaha|Anatalesze]] oraz na zachodzie w [[Toliara|Toliarze]]. Największa różnica występuje na północy gdzie różnica pomiędzy najbardziej słonecznym a najmniej słonecznym miesiącem wynosi 166 godzin (około 5,5 godziny dziennie). Zróżnicowane warunki przekładają się na wielkość dopływu energii słonecznej wahającej się od 5862 do 7536 <math>\frac{&nbsp;MJ}{m^{2}}</math>m²<ref name="Martyn229"/>.

Klimat na wybrzeżu wschodnim do wysokości 900 &nbsp;m n.p.m. jest [[Klimat równikowy|równikowy wilgotny]]. [[Opady roczne]] przekraczają 1500 &nbsp;mm. Temperatury nie spadają poniżej 15 &nbsp;°C, średnia wartość roczna to 23 &nbsp;°C. Maksymalnie występują dwa miesiące suche. Cechą charakterystyczną tego klimatu na Madagaskarze jest to, że niebo przez większość część roku pokryte jest ''[[stratocumulus]]ami'', czyli chmurami kłębiasto-warstwowymi. Przez cały rok wilgotność sięga 100%

Znaczną część Płaskowyżu Centralnego ( wysokości od 900 do 1950 &nbsp;m n.p.m.) obejmuje górska odmiana [[klimat równikowy|klimatu równikowego]]. Opady deszczu są tam wysokie, powyżej 1500 &nbsp;mm. rocznie. Temperatury jednak są niższe, ze względu na wysokość. Najchłodniejsze miesiące cechują się wartościami od 10 do 15 &nbsp;°C, a w najcieplejszych około 20 &nbsp;°C. Temperatury wzrastają ku zachodowi. Na zachód od stolicy kraju pora sucha trwa nawet pół roku. Najwyższe wzniesienia płaskowyżu charakteryzują się klimatem wysokogórskim z opadami powyżej 2000 &nbsp;mm. i niskimi temperaturami. W najchłodniejszych miesiącach jest poniżej 10⁰&nbsp;°C.

Zachodnie i południowe wybrzeże jest bardziej suche, a co za tym idzie cieplejsze. Obszary położone na północ od zwrotnika Koziorożca znajdują się w zasięgu [[klimat podrównikowy|klimatu podrównikowego]] suchego. Temperatury w tych rejonach nie spadają poniżej 20 &nbsp;°C. W najcieplejszym okresie roku przekraczają 30 &nbsp;°C. Opady maleją w kierunku południowym, na samym południu Madagaskaru wynoszą jedynie 500 &nbsp;mm. rocznie. Pora sucha trwa co najmniej osiem miesięcy.

Z powodu dużych opadów [[deszcz]]u, Madagaskar obfituje w [[wody powierzchniowe]], jak rzeki i jeziora. Rzeki płynące na wschód są krótkie i bystre. Najdłuższą z nich jest [[Mongoro]] – 300 &nbsp;km. Po zachodniej stronie wyspy, rzeki są długie i spokojne. Najdłuższa z nich i zarazem najdłuższa w całym państwie jest [[Mangoky]] – 821 &nbsp;km. Ze względu na liczne [[Wychodnia|wychodnie]] twardych skał, rzeki tworzą [[Katarakta (geologia)|katarakty]] oraz [[Przełom rzeki|przełomy]]. Nie są więc żeglowne. Rzeki w południowo-zachodniej części wyspy mają charakter okresowy, dotyczy to także najdłuższej z nich – [[Mandrare]].

Na wyspie znajdują się jeziora, których najwięcej jest na Płaskowyżu Centralnym. MinM.in. są to takie jeziora jak [[Alaotra]] (pow. 900 &nbsp;km²), które jest jeziorem tektonicznym, oraz [[Itasy]], które jest pochodzenia wulkanicznego. Wzdłuż wschodniego wybrzeża ciągnie się pas jezior przybrzeżnych, które są połączone kanałem Pangalanes. Kanał ten biegnie równolegle do wybrzeża na długości 600 &nbsp;km.

Tak samo jak w przypadku roślinności, tok historii przemian geologicznych wywarł wpływ na obecny stan świata zwierząt Madagaskaru. Na Madagaskarze nie spotkamy [[Małpy właściwe|małp]], ale za to żyje ponad 20 gatunków [[Lemurowate|lemurów]] co stanowi 75% ze spotykanych na świecie. Nie ma też wielkich kotów jak [[lew|lwy]] czy [[gepard]]y. Świat ssaków reprezentują takie gatunki jak [[Jeżowate|jeże]], [[nietoperze]] i dzikie świnie. Bogaty jest świat ptaków, zarówno miejscowych, jak i tych wędrownych. W XVII &nbsp;w. żył na wyspie olbrzymi ptak – [[Mamutakmamutak]], którego jaja o pojemności około 8 litrów wciąż odnajduje się na wyspie. Głównym przedstawicielem gadów jest krokodyl bytujący nad rzekami. Dużo jest też kameleonów, stanowiących dwie trzecie gatunków odkrytych na świecie. Występują także żółwie jak i niemal wyłącznie niejadowite węże.