Wikipedia:Unikaj wyrażeń zwodniczych: Różnice pomiędzy wersjami

{{W skrócie|Unikaj nieprecyzyjnych wyrażeń typu "niektórzy„niektórzy ludzie mówią"mówią” bez podania konkretnych i wiarygodnych [[Pomoc:Przypisy|źródeł]].}}

<!-- Nie zmieniaj poniższego miasta na Twoje ulubione, to w końcu tylko przykład i to bardzo dobry :D. -->

Na przykład: twierdzenie "Poznań„Poznań to najładniejsze miasto na świecie"świecie” jest wyrażeniem czyjejś subiektywnej opinii. Taką samą opinię można umieścić w artykule tak, by stworzyć ''iluzję'' neutralnego punktu widzenia: "„''Niektórzy ludzie twierdzą, że'' Wrocław to najpiękniejsze miasto na świecie"świecie”.

Akceptowane jest używanie niektórych z tych zwrotów, jeśli są one poparte [[Wikipedia:Weryfikowalność|odpowiednimi źródłami]], na przykład: "„'''Badania dowiodły''', że wodowstręt może być wyleczony za pomocą akupunktury<ref>a</ref>"”.

* '''Nadużywanie strony biernej i konstrukcji nieosobowych'''. Wiele wyrażeń zwodniczych wymaga posłużenia się konstrukcją nieosobową lub stroną bierną, np.: "Zostało„Zostało potwierdzone, że"że”, "Co„Co jest dowiedzione ponad wszelką wątpliwość"wątpliwość”, "Wiadomo„Wiadomo..."”, "Dawno„Dawno już uznano, że..."”. Chociaż powyższe przykłady są składniowo poprawne, [[William Strunk Jr|Strunk]] i [[E.B. White|White]] przestrzegają przed nadużywaniem takich form: nazywają stronę bierną "mniej„mniej bezpośrednią, wyraźną i treściwą"treściwą”, niż strona czynna. Omija ona pytania, kto lub co właściwie stoi za wypowiadanymi słowami lub czynami. W zdaniach tego typu, np. "Mówi się, że (on) miał niejasną przeszłość", piszący używa konstrukcji nieosobowej, starając się stworzyć bardzo przekonująco brzmiące oświadczenie, nie troszcząc się o wiarygodność stwierdzenia czy nawet możliwość jego wystąpienia. (Ponieważ w oryginale artykuł dotyczył języka angielskiego, powyższy akapit wymagał pewnych zmian w stosunku do oryginału, w którym nie ma na przykład mowy o konstrukcjach nieosobowych, nadużywanych w polskich wyrażeniach zwodniczych. "It„It is known"known” jest z punktu widzenia angielskiej gramatyki konstrukcją w stronie biernej, choć na polski tłumaczy się to właśnie za pomocą nieosobowej formy "wiadomo"„wiadomo”).

* '''Złożona składnia'''. Wyrażenia zwodnicze mogą mieć złożoną budowę, co powoduje konieczność szczegółowej analizy, by dojść do ich znaczenia. "Kwadrat„Kwadrat ma cztery boki"boki” to proste zdanie. Natomiast stwierdzenie: "Chociaż„Chociaż nie jest to powszechne, kwadraty są często opisywane jako mające równą liczbę boków, która, według przypuszczeń ekspertów z tej dziedziny, wynosi dokładnie cztery"cztery” ukrywa główną informację w niepotrzebnej ilości słów, powodując problemy z wyszukaniem jej przez czytelnika.

* '''Użycie wyrażeń typu "oczywiste„oczywiste jest że..., jasne jest, że..."”'''. Podanych zwrotów używa się często do wmówienia czytającemu, że dany punkt widzenia jest jasny i klarowny, gdy w rzeczywistości jest inaczej.

* '''Powtórzenia'''. Nadużywanie wyrażeń zwodniczych prowadzi do tworzenia monotonnie brzmiących artykułów, ponieważ każde kolejne zdanie opiera się właściwie na tej samej zasadzie. Powszechne jest umieszczanie na początku kolejnych sekcji w artykule opisującym opinie na dany temat wyrażeń "Niektórzy„Niektórzy twierdzą, że... Inni odpowiadają na to... Jeszcze inni mówią o tym, że..."” ''itd.'' bez końca.

* '''Odniesienia bez przykładów.''' Podawanie rzekomego wpływu, np. jakiejś teorii, bez konkretnych informacji, czego on dotyczy. Np. "Ta„Ta praca miała szeroki wpływ na wiele dziedzin nauki – filozofię, medycynę, antropologię itp."”

: "Wikipedia„Wikipedia okazuje się w praktyce{{według kogo}} pełna błędów i wyrażeń zwodniczych."”

Głównymi sposobami walki z wyrażeniami zwodniczymi w artykułach jest '''a)''' znalezienie na nie weryfikowalnych źródeł lub '''b)''' zmiana języka opiniującego na konkretne fakty. Na przykład to zwodnicze zdanie: "„''Niektórzy ludzie sugerują, że'' Jan Kowalski jest analfabetą."” lub nawet tak samo brzmiące "„''Krytycy sugerują, że'' Jan Kowalski jest analfabetą"analfabetą” można poprawić, znajdując odpowiednie źródło. Dzięki temu czytelnicy mogą zdecydować, czy zgodzą się z tym źródłem, czy też nie, np.

: "Pisarz„Pisarz Edward Nowak w swojej książce ''Jan Kowalski to idiota'' napisał list otwarty do Kowalskiego pytając, 'Janku, czy potrafisz czytać i pisać na poziomie dorosłego mężczyzny?'"”

[[Wikipedia:Unikaj próżnych wyrażeń|Próżnych wyrażeń]] używa się najczęściej przy wyrażeniach zwodniczych. Weźmy pod lupę zdanie "New„New York Yankees to najlepszy zespół baseballowy w historii tego sportu."” Łatwo można zmienić to zdanie, używając wyrażeń zwodniczych, na przykład: "„''Niektórzy ludzie sądzą, że "New York Yankees to najlepszy zespół baseballowy w historii tego sportu.''"” Lecz jak ta opinia może zostać sklasyfikowana pod względem źródła? Miliony fanów Jankesów i setki ekspertów wybiorą ten zespół jako najlepszy w historii. Zamiast tego lepiej wyeliminujmy opinię na rzecz faktów:

: "Jankesi„Jankesi z Nowego Jorku wygrali 27 razy Puchar Świata w baseballu – trzy razy więcej niż większość innych zespołów"zespołów”.

Dalej jednak coś tu nie pasuje. "Trzy„Trzy razy więcej niż większość zespołów"zespołów” sugeruje, że reszta jest gorsza, a Jankesi są "jedyni"„jedyni”. Może napisać tak:

: "Jankesi„Jankesi są zespołem, który wygrał Puchar Świata w baseballu aż 27 razy. Drudzy w kolejności St. Louis Cardinals wygrali puchar 11 razy"razy”.

* Artykuły traktujące w głównej mierze o danej opinii lub wierze. Na przykład "W„W średniowieczu większość ludzi wierzyła, że Słońce krąży wokół Ziemi"Ziemi”,

* Gdy liczba osób posiadających różną opinię jest zbyt duża i nie można jej w żaden sposób potwierdzić. Na przykład "Niektórzy„Niektórzy ludzie wolą psy, inni lubią koty"koty”,

* Gdy podaje się opinię większości. Na przykład "Pomimo„Pomimo że utwory [[Johannes Brahms|Brahmsa]] są częścią kanonu muzyki poważnej, [[Benjamin Britten]] kwestionuje ich wartość"wartość”. Ważność Brahmsa jest właściwie niepodważalnym faktem. Nie ma wtedy potrzeby uźródławiać ważności dzieł, wystarczy uźródłowienie braku zgody z tym zdaniem.