Wikipedia

Polskie Stronnictwo Ludowe (1945–1949): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 384 060 edycji
m zamieniam magiczny ISBN na szablon
drobne techniczne, WP:SK
Linia 1:
{{Partia polityczna infobox
| logo =
| nazwa = Polskie Stronnictwo Ludowe
| partiaskrót = PSL
| lider = [[Wincenty Witos]] (1945), [[Stanisław Mikołajczyk]] (1946–1947), [[Józef Niećko]] (1947–1949)
| założona = [[22 sierpnia]] [[1945]]
| rozwiązana = [[27 listopada]] [[1949]]
| ideologia = [[chrześcijańska demokracja]], [[agraryzm]]
| liczba = ok. milion ([[1946]]),<br />ok. 30 000 (koniec [[1948]])
| organizacja młodzieżowa = [[Związek Młodzieży Wiejskiej|Związek Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”]]
| kolory = {{legenda|#008000|[[Barwa zielona|zieleń]]|w linii=tak}}
}}
'''Polskie Stronnictwo Ludowe''' ('''PSL''', zwane też '''PSL mikołajczykowskim''') – polska [[partia polityczna]] założona 22 sierpnia 1945, powstała z przemianowaniaprzekształcenia [[Stronnictwo Ludowe „Roch”|Stronnictwa Ludowego „Roch”]] – organizacji działającej w [[konspiracja|podziemiu]] podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]].
 
== Historia ==
8 lipca 1945 na po konferencji w [[Warszawa|Warszawie]] postanowiono ujawnić struktury SL „Roch” i powołano Tymczasowy Komitet Wykonawczy Stronnictwa Ludowego, który 12 lipca 1945 wyłonił prezydium partii. Prezesem został [[Wincenty Witos]], a pierwszym wiceprezesem [[Stanisław Mikołajczyk]] (były [[premierzy Polski|premier RP]] na uchodźstwie). Istniała już jednak inna partia o nazwie „Stronnictwo Ludowe” (tzw. „lubelskie”) – organizacja rozłamowa z SL „Roch”, skupiająca działaczy ludowych współpracujących z [[komunizm|komunistami]] z [[Polska Partia Robotnicza|PPR]]. Nie doszło do porozumienia obydwu stronnictw i 22 sierpnia 1945 prezydium [[Krajowa Rada Narodowa|Krajowej Rady Narodowej]] wyraziło zgodę na działalność nowej partii o nazwie „Polskie Stronnictwo Ludowe”, do której przeszła większość członków rozłamowego SL. 31 października 1945 zmarł prezes partii Wincenty Witos. W listopadzie 1945 PSL zrzeszało około 200 tys. członków, a w już styczniu 1946 – 540 tys.
 
W czasie zjazdu w 1945 r. w Warszawie [[Stanisław Mikołajczyk]] potępił bratobójcze mordy dokonywane przez [[NSZ|Narodowe Siły Zbrojne]] i skrytykował postawę emigracji<ref>Andrzej[[Wojciech AlbertRoszkowski]], ''Najnowsza historia Polski 1914-19931914–1993''., Warszawa 1995, t. 2, s. 42,</ref>.
 
Podczas obradującego w dniach 19–21 stycznia 1946 w Warszawie Kongresu PSL uchwalono program oraz Statut partii, a także dokonano wyboru nowych władz. Prezesem został Stanisław Mikołajczyk, wiceprezesami [[Józef Niećko]] oraz [[Stanisław Bańczyk]] (wcześniejszy przywódca „lubelskiego” Stronnictwa Ludowego), a sekretarzem [[Stanisław Wójcik (polityk)|Stanisław Wójcik]].
 
W maju 1946 Stronnictwo liczyło już 800 tys. członków. Wokół Polskiego Stronnictwa Ludowego skupiły się wszystkie siły opozycyjne wobec komunistów, którzy obejmowali władzę. Stało się ono głównym przedmiotem ataków z ich strony, gdyż odrzucało dyktaturę [[proletariat]]u i kierowniczą rolę partii robotniczej. Program PSL opierał się na założeniach ideologii [[agraryzm]]u i propozycji pośredniej formy ustrojowej pomiędzy [[kapitalizm]]em a [[socjalizm]]em. W maju 1946 opozycyjni wobec Mikołajczyka politycy opuścili partię, tworząc 9 czerwca 1946 [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Nowe Wyzwolenie”|PSL „Nowe Wyzwolenie”]]. W [[referendum ludowew Polsce w 1946 roku|referendum ludowym]] z 30 czerwca 1946 (którego wyniki zostały sfałszowane) PSL wbrew komunistom opowiadało się przeciw likwidacji [[Senat Rzeczypospolitej Polskiej|Senatu]]. Następnie partia mająca około miliona członków, liczyła na zwycięstwo w [[Wybory doparlamentarne Sejmuw UstawodawczegoPolsce w 1947 roku|wyborach do Sejmu Ustawodawczego w 1947]], mając szerokie poparcie społeczne, a także szerokie poparcie Kościoław kręgach kościelnych. W czasie kampanii wyborczej została powołana przez władze komunistyczne [[Państwowa Komisja Bezpieczeństwa]], która miała koordynować działania aparatu represji wobec działaczy PSL takich jednostek, jak [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|MBP]], [[Ludowe Wojsko Polskie|LWP]], [[Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego|KBW]], [[Wojska Ochrony Pogranicza|WOP]], [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|UB]], [[Milicja Obywatelska|MO]] i [[Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej|ORMO]]. Około 80 tysięcy działaczy lokalnych zostało aresztowanych, a około 200 zamordowanych. Struktury powiatowe PSL zostały rozwiązane, przez co uniemożliwiano ludowcom wystawianie własnych kandydatów do [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmu]]. Ostatecznie partii udało się zarejestrować tylko 577 kandydatów. W wyniku sfałszowanych wyborów PSL uzyskało w [[Sejm Ustawodawczy (1947–1952)|Sejmie Ustawodawczym]] jedynie 28 mandatów na 444 miejsca (w 4,2 tys. z 5,5 tys. komisji brakowało przedstawicieli PSL, w wyniku czego członkowie PPR sporządzali fałszywe protokoły, unieważniane były także listy wyborcze PSL). Po wyborach w partii doszło do kolejnego rozłamu. Działacze opozycyjni wobec Mikołajczyka, który zagrożony aresztowaniem wyemigrował nielegalnie z kraju, utworzyli PSL-Lewicę i przejęli władzę w stronnictwie. 16 listopada 1947 prezesem został Józef Niećko. Pod koniec 1948 partia liczyła jedynie około 30 tys. członków i współpracowała z prokomunistycznym Stronnictwem Ludowym, z którym połączyła się 27 listopada 1949, tworząc nową partię – [[Zjednoczone Stronnictwo Ludowe]]. Ugrupowanie to stało się satelicką partią [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]], a jego pierwszym prezesem został Józef Niećko.
 
== Działacze ==
Linia 45:
* [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'', Londyn 1985, Wyd. Polonia Book Fund, {{ISBN|0902352369}}
* [[Stanisław Mikołajczyk]], ''Gwałt na Polsce'', Warszawa 1983. Wyd. „CDN” ([[Wydawnictwo podziemne|drugi obieg]])
* [http://www.psl.pl/?p=historia/ Historia ruchu ludowego na stronie PSL]
* ''Encyklopedia Powszechna PWN'', tom 3
 
 
[[Kategoria:Organizacje opozycyjne w PRL]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Polskie_Stronnictwo_Ludowe_(1945–1949)”