Mahomet: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 29:
Mahomet to polska forma arabskiego imienia [[Muhammad]], która pochodzi od zniekształconej formy zachodnioeuropejskiej, prawdopodobnie francuskiej. Imię Muhammad znaczy dosłownie "wychwalany, sławiony" (w domyśle: przez Boga). Czasami Mahometa nazywano także Ahmad "co jest przymiotnikiem w stopniu wyższym i znaczy tyle co: «jeszcze bardziej chwalony». Są to wyraźnie [[Imię teoforyczne|imiona teoforyczne]], odwołujące się do Boga"<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko=Danecki | imię=Janusz | autor link=Janusz Danecki | tytuł=Podstawowe wiadomości o islamie. [T.] 1 | data=1998 | wydawca=Wydawnictwo Akademickie DIALOG | miejsce=Warszawa | isbn=83-86483-40-7 | strony=22}}</ref>. Według późniejszych autorów muzułmańskich imię Muhammad występowało wśród [[Arabowie|Arabów]] jeszcze przed Mahometem. Z drugiej strony jednak [[Ibn Sad]], IX-wieczny autor biografii Mahometa, zawarł w swoim dziele krótką sekcję o tytule "Opowieść o tych, którzy nazywali się Muhammad w dniach [[Dżahilijja|dżahilijji]] w nadziei bycia wezwanym do proroctwa, które było przewidywane", co sugeruje tendencyjną naturę tych opowieści. Źródła często stwierdzają także że w swej młodości Mahomet był nazywany Amin, "godny zaufania", co było pospolitym arabskim imieniem, męską formą imienia jego matki, Amina. Wszystko to sprawia iż imię Mahometa należy uznać za "epitet, który prawdopodobnie był wtórny w stosunku do jego prorockich roszczeń"<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko=Robinson | imię=Chase F. | autor link= | tytuł=The New Cambridge History of Islam. Vol. 1. The Formation of the Islamic World Sixth to Eleventh Centuries | data=2010 | wydawca=Cambridge University Press | miejsce=Warszawa | isbn=978-0-521-83823-8 | strony=184}}</ref>.
Mahomet był synem [[Abd Allah ibn Abd al-Muttalib|Abd Allaha ibn Abd al-Muttaliba]] i [[Amina Bint Wahb|Aminy bint Wahb]]. Jego ojciec należał do rodu [[Haszymici|Haszymitów]], jednej ze znaczniejszych rodzin Mekki, jednak nie mogącego się równać z najpotężniejszymi rodami miasta, takimi jak [[Umajjadzi|Umajja]] i [[Machzum]]. Wszystkie te rody należały do zamieszkującego Mekkę plemienia [[Kurajszyci|Kurajszytów]]. Mekka odgrywała wówczas ważną rolę jako centrum handlowe położone na szlaku "kadzidlanym", prowadzącym z [[Jemen]]u do [[Palestyna|Palestyny]], oraz miejsce pielgrzymek do świętego sanktuarium [[Al-Kaba|Al-
Jeżeli chodzi o "narodziny, dzieciństwo i wczesne życie dorosłe Mahometa, nie wiemy niemal nic, co mogłoby być słusznie nazwane wiedzą"<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko=Robinson | imię=Chase F. | autor link= | tytuł=The New Cambridge History of Islam. Vol. 1. The Formation of the Islamic World Sixth to Eleventh Centuries | data=2010 | wydawca=Cambridge University Press | miejsce=Warszawa | isbn=978-0-521-83823-8 | strony=183}}</ref>. Jest to spowodowane w dużej mierze obojętnością pierwszych pokoleń muzułmanów w stosunku do życia Mahometa przed dostąpieniem przez niego pierwszego objawienia. Zgodnie z muzułmańską tradycją z VIII i IX wieku Mahomet miał się narodzić w tzw. "roku słonia", nazywanego tak od zwierzęcia, wchodzącego w skład armii władcy Jemenu [[Abraha (król)|Abrahy]], która miała dokonać najazdu na Mekkę. Ten najazd zazwyczaj datowano na rok 570, jednak według współczesnych badań opierających się na wiarygodnych źródłach literackich i [[Epigrafika|epigraficznych]] w rzeczywistości miał on miejsce gdzieś w latach 50. VI wieku. Jeżeli mielibyśmy zachować powiązanie narodzin Mahometa z najazdem, musiałby się on zatem narodzić dużo wcześniej niż tradycyjnie przyjmowano. Wydaje się jednak iż "najlepiej pozostawić kwestię roku narodzin Mahometa otwartą"<ref name="BuhlWelch361"/>.
Linia 39:
Na podstawie Koranu i tradycji można wywnioskować, iż Mahomet nie był odosobniony w swoim poszukiwaniu [[monoteizm|monoteistycznej]] religii. Wśród różnych osób, mających poszukiwać alternatywy dla arabskiego [[politeizm]]u, należy wspomnieć przede wszystkim często wymienianego w źródłach [[Waraka Ibn Naufal]]a, kuzyna Chadidży, oraz tradycję [[hanif]]ów, których nazwą ''[[Koran]]'' określi później wyznawców poprzedzającego islam monoteizmu, wywodzącego się od [[Abraham]]a (arab. Ibrahim). Mahomet miał lubić odosobnienie i często przebywał w grocie na górze Hira w pobliżu Mekki. Tam pewnej nocy miał przeżyć swoje pierwsze objawienie, które zapoczątkowało jego [[Prorok|prorocką]] misję. To wydarzenie, do którego miało dojść ok. 610 r., nazwane zostało w ''Koranie'' "Nocą Przeznaczenia" (arab. [[Lajlat al-Kadr]]). Objawienia, które miały być przekazywane przez [[Archanioł Gabriel|archanioła Gabriela]] (arab. Dżibril), zaczęły się powtarzać i trwały do końca jego życia. Początkowo Mahomet nie był pewny czy pochodzą one od Boga, lecz zgodnie z muzułmańską tradycją Chadidża natychmiast uwierzyła w autentyczność jego prorockiej misji i podtrzymywała go na duchu. W końcu Mahomet zdecydował się na publiczne wystąpienie jako prorok ("nabi") i wysłannik ("rasul") Boga. Głoszona przez niego religia miała być kontynuacją oczyszczonej z późniejszych błędów religii Abrahama, przodka wszystkich [[monoteizm|monoteistów]]. Mahomet w początkowym okresie swojej działalności głosił przede wszystkim właśnie ścisły monoteizm ("[[Tauhid]]"), wiarę w [[Sąd Ostateczny]], w wyniku którego każdy odpowie za swoje czyny, oraz nakreślił podstawowe obowiązki muzułmanina: modlitwę ("[[Salat (modlitwa)|Salat]]") i pomoc sierotom i ubogim ("[[Zakat]]"), do których z czasem doszły następne. Podkreślał także równość każdego muzułmanina wobec Boga<ref>{{Cytuj książkę | autor r=F. Buhl, A.T. Welch | rozdział=Muḥammad 1. The Prophet's life and career | nazwisko=Bosworth | imię=C.E. | nazwisko2=Van Donzel | imię2=E. | nazwisko3=Heinrichs | imię3=W.P. | nazwisko4=Lecomte | imię4=G. | autor link= | tytuł=The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume VII | data=1993 | wydawca=E.J. Brill | miejsce=Leiden – New York | isbn=90-04-09419-9 | strony=363}}; {{Cytuj książkę | nazwisko= Madeyska | imię=Danuta | autor link= Danuta Madeyska| tytuł= Historia świata arabskiego: okres klasyczny od starożytności do końca epoki Umajjadów (750) | data=1999 | wydawca=Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego | miejsce=Warszawa | isbn=83-235-0096-7 | strony=89, 93 – 94}}; {{Cytuj książkę | nazwisko= Rodinson | imię=Maxime | inni=(przeł.) Elżbieta Michalska-Novák| tytuł= Mahomet | data=1994 | wydawca=Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce=Warszawa | isbn=83-06-02382-X | strony=66 – 67, 71 – 76}}</ref>.
Pierwszymi wyznawcami nowej wiary byli domownicy Mahometa: [[Chadidża]], wychowywany przez niego kuzyn [[Ali ibn Abi Talib]] i adoptowany wyzwoleniec [[Zajd Ibn Harisa]], a następnie m.in. Kurajszyci [[Abu Bakr]], [[Usman ibn Affan]] z rodu [[Umajjadzi|Umajjadów]], a także młodzi mekkańscy arystokraci: [[Talha Ibn Abd Allah|Talha ibn Abd Allah]], [[Abd ar-Rahman ibn Auf]], [[Zubajr ibn al-Awwam]] i [[Sad ibn Abi Wakkas|Sad ibn Abi Wakkas]]. Początkowo przesłanie Mahometa nie wzbudzało większego sprzeciwu. Zmieniło się to jednak wraz z jego gwałtownymi atakami przeciwko czczeniu bożków w sanktuarium Al-
=== Okres medyński 622-632 ===
Linia 47:
[[Plik:Siyer-i Nebi 298a.jpg|thumb|Mahomet powraca do Mekki – miniatura z [[Siyer-i Nebi]]]]
W kilka miesięcy po Bitwie Rowu Mahomet wysłał [[Abd ar-Rahman Ibn Auf|Abd ar-Rahmana]] z oddziałem 700 ludzi do [[Dumat al-Dżandal]], wielkiego ośrodka handlowego na drodze do Syrii, zamieszkanego przez chrześcijańskie plemię [[Banu Kalb|Kalb]]. Miasto poddało się bez walki, a sojusz został przypieczętowany małżeństwem pomiędzy córką miejscowego władcy a Abd ar-Rahmanem. Muzułmanie zawarli następnie przymierza z plemionami zamieszkującymi w sąsiedztwie Medyny, co w sumie miało doprowadzić do izolacji Mekki. W roku 628 Mahomet ogłosił że zamierza udać się do Mekki by dokonać rytuałów umry, ceremonii związanych z okrążeniem Al-
Przeciwko Mahometowi powstało teraz przymierze zamieszkującego okolice [[At-Ta’if|
W okresie medyńskim Mahomet ostatecznie zerwał z judaizmem i chrześcijaństwem, nadając islamowi odrębną tożsamość: dniem świątecznym stał się piątek zamiast soboty; kierunkiem, w którym modlono się ("[[Kibla]]"), stała się Mekka zamiast [[Jerozolima|Jerozolimy]]; trąby i gongi wzywające na modlitwę zastąpiło śpiewne nawoływanie ("[[Adhan|Azan]]"), zaś miesiącem postu stał się [[ramadan]]. Mahomet usankcjonował pogański zwyczaj pielgrzymowania do Mekki i związane z tym rytuały, jednak nadał im charakter muzułmański. Teren wokół Al-
Mahomet nie pozostawił męskiego potomka ani dyspozycji co do swego następcy. Po śmierci Chadidży miał poślubić jeszcze trzynaście kobiet, przy czym większość z tych małżeństw miało charakter polityczny – służyły one cementowaniu więzi z jego najbliższymi zwolennikami lub ważnymi sojusznikami. Małżonkami Mahometa były m.in. [[A’isza|A'isza]], córka [[Abu Bakr]]a, [[Hafsa Bint Umar|Hafsa]], córka [[Umar ibn al-Chattab|Umara]], Umm Habiba, córka Abu Sufjana, Majmuna, siostra żony jednego z wujów, [[Abbas|Al-Abbasa]]. Z potomstwa zrodzonego z Chadidży przeżyła tylko [[Fatima (córka Mahometa)|Fatima]], którą Mahomet wydał za [[Ali ibn Abi Talib|Alego]]. Niewiele wiadomo o dzieciach, które miał z innymi żonami. Miało wśród nich być kilku synów, wszyscy jednak zmarli w niemowlęctwie. Część muzułmanów twierdziła, że właściwym następcą Proroka jest Ali, jako jego przybrany syn i zięć. Później stali się oni znani jako [[szyizm|szyici]], od początku jednak stanowili mniejszość. Pomimo że Mahomet wielokrotnie podkreślał że jest tylko śmiertelnym człowiekiem, jego odejście było szokiem dla wyznawców islamu. Sytuację przynajmniej do pewnego stopnia opanował dopiero Abu Bakr, który miał wypowiedzieć wobec zdezorientowanego tłumu słynne słowa: "O ludzie! Jeżeli oddajecie cześć Mahometowi, to Mahomet nie żyje; jeżeli zaś oddajecie cześć Bogu, to Bóg żyje"<ref>Za: {{Cytuj książkę | nazwisko=Danecki | imię=Janusz | autor link=Janusz Danecki | tytuł=Podstawowe wiadomości o islamie. [T.] 1 | data=1998 | wydawca=Wydawnictwo Akademickie DIALOG | miejsce=Warszawa | isbn=83-86483-40-7 | strony=88}}</ref>. Podczas narady, która odbyła się jeszcze przed pogrzebem Mahometa, nad zebranymi zapanowało trzech jego najbliższych Towarzyszy ("[[Sahaba]]"): Abu Bakr, Umar i [[Abu Ubajda Ibn al-Dżarrah|Abu Ubajda]], którzy doprowadzili do wyboru pierwszego z nich na nowego przywódcę muzułmanów. Władzę następcy ("[[kalif|chalifa]]") Mahometa uznały jednak tylko Mekka, Medyna i
== Mahomet w oczach muzułmanów ==
[[Plik:Miraj by Sultan Muhammad.jpg|thumb|200px| Wniebowstąpienie ([[Miradż]]) Mahometa – [[Miniatura (malarstwo)|miniatura]] [[Soltan Mohammad|Soltana Mohammada]] (XVI w.)]]
Wiara w posłannictwo Mahometa jest podstawowym dogmatem islamu. Najkrótsze muzułmańskie wyznanie wiary, "[[szahada]]", zaliczana do "[[Pięć filarów islamu|pięciu filarów wiary]]" ("Arkan ad-Din") ma postać: "Nie ma bóstwa oprócz Boga, a Mahomet jest wysłannikiem Boga" ("la ilaha ill' Allahu wa-Muhammadun-u rasulu Llahi"). W ''[[Koran]]ie'' mówi się o "wysłannikach" ("rasul") i "prorokach" ("nabi"), przy czym różnica pomiędzy nimi nie jest jasno zarysowana. Nie ulega jednak wątpliwości, że wysłannicy mają wyższy status niż prorocy, o czym świadczy choćby fakt, że ilekroć tytuły te pojawiają się razem, tytuł wysłannika wymieniany jest jako pierwszy. Bycie wysłannikiem nie wyklucza bycia prorokiem i sam Mahomet był zarówno jednym, jak i drugim. Podstawową misją tych boskich posłańców, takich jak [[Adam i Ewa (postacie biblijne)|Adam]], Abraham czy Jezus (arab. [[Isa (Jezus)|Isa]]), jest głoszenie monoteizmu i ostrzeganie ludzi przed dalszym popadaniem w grzech. Misja Mahometa jest potwierdzeniem i wypełnieniem misji jego poprzedników. Dlatego przysługuje mu tytuł "[[Pieczęć Proroków|Pieczęci Proroków]]" ("Chatam an-nabijjin"), co oznacza, że potwierdza on wszystkie poprzednie proroctwa i jednocześnie zamyka ich cykl. Objawienia, jakie Mahomet otrzymał, były notowane już za jego życia, później zaś te zanotowane lub zapamiętane "recytacje" ("
''Koran'' wielokrotnie podkreśla, że Prorok jest śmiertelnym człowiekiem jak każdy inny (III, 144; XXI, 34f; XXXIV, 50; XXXIX, 30) i nie przypisuje mu żadnych cudów. Mimo to późniejsza tradycja muzułmańska, przede wszystkim ta o charakterze ludowym, przypisała Mahometowi wiele nadnaturalnych cech oraz powiązała go z wieloma cudownymi wydarzeniami. Wśród tych ostatnich najważniejsze znaczenie dla muzułmańskiej pobożności uzyskała niebiańska Podróż ("[[Isra]]") do Jerozolimy oraz Wniebowstąpienie ("[[Miradż]]"), do których miało dojść jeszcze przed [[hidżra|hidżrą]]. Późniejsza tradycja połączyła te dwa wydarzenia w jedno. Podczas isry cudowny koń Proroka, [[Burak (rumak)|Burak]], miał go zabrać na [[Wzgórze Świątynne]] w Jerozolimie, gdzie Mahomet przewodniczył modlitwie w której udział wzięli wcześniejsi prorocy. Następnie Prorok miał wznieść się do siódmego Nieba z miejsca, gdzie dzisiaj znajduje się [[Kopuła na Skale]]. "Ten mit, rozumiany przez egzegetów muzułmańskich jako wędrówka duszy Muhammada do Jerozolimy niebiańskiej, odbierany jest przez prostych wyznawców jako rzeczywista podróż do ziemskiej Jerozolimy"<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Madeyska | imię=Danuta | autor link= Danuta Madeyska| tytuł= Historia świata arabskiego: okres klasyczny od starożytności do końca epoki Umajjadów (750) | data=1999 | wydawca=Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego | miejsce=Warszawa | isbn=83-235-0096-7 | strony=96}}</ref>. To powiązanie Mahometa ze Wzgórzem Świątynnym sprawiło, że dla muzułmanów Jerozolima stała się trzecim najświętszym miastem islamu po Mekce i Medynie<ref>{{Cytuj książkę | autor r=F. Buhl, A.T. Welch | rozdział=Muḥammad 1. The Prophet's life and career | nazwisko=Bosworth | imię=C.E. | nazwisko2=Van Donzel | imię2=E. | nazwisko3=Heinrichs | imię3=W.P. | nazwisko4=Lecomte | imię4=G. | autor link= | tytuł=The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume VII | data=1993 | wydawca=E.J. Brill | miejsce=Leiden – New York | isbn=90-04-09419-9 | strony=366}}</ref>.
|