Barok: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Fara Poznan wnetrze 2.jpg|thumb|250px|[[Bazylika Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Marii Magdaleny w Poznaniu|Fara poznańska]]]]

 

 

Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej. U jego podstaw leżało twórcze przekształcenie [[renesans]]owego [[klasycyzm]]u w dążeniu do uzyskania maksymalnego oddziaływania na odbiorcę<ref name="Hernas" />. Barok jest pojęciem bogatszym od [[Manieryzm (sztuka)|manieryzmu]], przede wszystkim dlatego, że konotuje nie tylko sam styl, ale jak dowodzą niektórzy badacze również procesy historyczne, spory filozoficzne i teologiczne oraz nastroje społeczne<ref name="curtius 277">{{cytuj książkę | autor=Ernst Robert Curtius | tytuł= Literatura europejska i łacińskie średniowiecze | rozdział=Manieryzm | rok=2009 | wydawca=Universitas | miejsce=Kraków | strony=277 | isbn=978-83-242-0982-8}}</ref>. Bogaty w zdobnictwo, pomysłowe rozwiązania i symbolikę styl architektoniczny, malarski i literacki baroku z założenia opierał się na [[Ignacy Loyola|ignacjańskiej]] zasadzie ''applicatio sensuum'', polegającej na wykorzystaniu ludzkiej zmysłowości i erotyki do przekazania treści religijnych (stąd figury świętych w ekstazie czy wyrazy oblubieńczych uczuć, skierowanych do Chrystusa)<ref name="ruch.literacki">{{Cytuj pismo | autor=Michał Gołębiowski | tytuł=Ciało uwielbione, ciało umęczone | czasopismo=Ruch Literacki | rok=2014 (LV) | doi=10.2478/ruch-2014-0031 | wydanie=325-326 | wolumin=4-5 | miesiąc=lipiec-październik | strony=532–535}}</ref>.

Należne miejsce sztuce baroku przywróciły dopiero badania [[XX wiek|XX-wieczne]]<ref name="Hernas" />. Pionierami w pojmowaniu baroku jako osobnego, w pełni wartościowego stylu w dziejach kultury europejskiej byli dwaj niemieccy literaturoznawcy: [[Heinrich Wölfflin]] i [[Fritz Strich]]. Niedługo potem [[Benedetto Croce]] ustanowił barok autonomiczną epoką. W historii literatury polskiej do ok. [[lata 90. XX wieku|lat 90.]] powszechnie stosowaną nazwą tej epoki była „literatura XVII wieku”<ref name="pelc morsztyn 6" />. [[Roman Pollak]] postulował, aby epokę nazwać mianem „seicentyzmu”.

 

W epoce baroku najpotężniejszymi państwami [[Europa|Europy]] były: najludniejsze na kontynencie [[Królestwo Francji (987–1791)|Królestwo Francji]] ([[Ludwik XIV]]) oraz posiadająca kolonie na całym świecie [[Hiszpania Habsburgów]] ([[Filip II Habsburg|Filip II]]). Do najbogatszych obszarów należały: rozdrobniona [[Italia (kraina historyczna)|Italia]], podzielone [[Niderlandy (region historyczny)|Niderlandy]] oraz [[Historia Czech|Czechy]]. Autorytety [[papież]]a oraz [[Święty Cesarz Rzymski|cesarza rzymskiego]] odgrywały istotną rolę w polityce prowadzonej przez ówczesnych władców. [[Kolonializm|Kolonialną ekspansję]] rozpoczęły m.in.: [[Holandia]], [[Anglia]], [[Francja]] i [[Rosja]], morską potęgą pozostawała [[Portugalia]]. Był to również okres świetności [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] oraz [[Szwecja|Szwecji]]. Największym konfliktem epoki była [[wojna trzydziestoletnia]] pomiędzy [[Katolicyzm|katolikami]] z [[Habsburgowie|Habsburgami]] na czele a [[Protestantyzm|protestantami]] i [[Francja|Francją]]. Powstały także koalicje chrześcijańskie, które pokonały Imperium osmańskie w [[Bitwa pod Lepanto (1571)|bitwie pod Lepanto]] (1571) i w [[Bitwa pod Wiedniem|bitwie pod Wiedniem]] (1683).epoce baroku ustabilizował się na kontynencie europejskim podział religijny pomiędzy papiestwo (większa część) oraz kościoły powstałe w okresie [[reformacja|reformacji]] (głównie na północy). Pogłębiły się różnice między katolikami a [[prawosławie|prawosławnymi]] ([[Metropolici i patriarchowie Moskwy|patriarchowie Moskwy]]) oraz muzułmanami ([[Imperium Osmańskie|Imperium osmańskie]]), ale też doszło do szeregu [[Kościół unicki|unii]] kościołów wschodnich z Rzymem.

 

W dziedzinie [[biologia|biologii]] [[William Harvey]] opisał działanie układu krwionośnego, a [[John Ray]] stworzył pierwszą [[Systematyka organizmów|systematykę]] [[rośliny|roślin]]. Dzięki [[mikroskop]]owi przełomowych odkryć dokonali również [[Robert Hooke]], [[Antoni van Leeuwenhoek]] i [[Marcello Malpighi]]. Z kolei [[Robert Boyle]] rozpoczął erę [[nowoczesność|nowoczesnej]] [[chemia|chemii]].

 

 

Najwybitniejszym [[fizyka|fizykiem]] epoki był [[Isaac Newton]], który sformułował [[prawo powszechnego ciążenia]] i trzy [[fundament]]alne [[zasady dynamiki Newtona|zasady dynamiki]]. [[Gabriel Fahrenheit]], podobnie jak Heweliusz pochodzący z [[Gdańsk]]a, znacznie wzbogacił ludzką wiedzę na temat [[temperatura|temperatury]]. Z kolei [[Christiaan Huygens]] dokonał przełomu w dziedzinie [[optyka|optyki]].

* w [[Hiszpania|Hiszpanii]]: [[Alonso Cano]], [[Juan Martínez Montañés]] i [[Gregorio Fernández]]

* w [[Niderlandy (region historyczny)|Niderlandach]]: [[François Duquesnoy]] i [[Adriaen de Vries]]

 

=== Malarstwo ===