Wikipedia

Jaskinia: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne red.
−ciekawostki
Linia 39:
* najdłuższa – [[Jaskinia Mamucia]] (Mammoth Cave) w [[Stany Zjednoczone|USA]] o długości około 563 km;
* najgłębsza – [[Jaskinia Krubera]] (Jaskinia Wronia) w [[Gruzja|Gruzji]] ([[Abchazja]]) o głębokości 2191 m.
 
*Na świecie znanych jest 14 jaskiń, których długość przekracza 100 km. Trzecią co do długości (długość jaskini – sumasumy długości wszystkich jej korytarzy, studni, kominów) jest [[Jaskinia Optymistyczna]] na [[Wyżyna Podolska|Wyżynie Podolskiej]] na [[Ukraina|Ukrainie]]. Jaskinia ta, wytworzona w gipsach, ma około 220 km długości. Uważa się jednak, że po zbadaniu wszystkich jej korytarzy i znalezieniu połączenia z sąsiednią Jaskinią Jeziorną, łączna długość jaskini może osiągnąć 2000 km. Pod względem rozciągłości (odległości między skrajnymi punktami) największą jest [[jaskinia lawowa]] [[Kazumura Cave]] na [[Hawaje (archipelag)|Hawajach]]. Odległość w linii prostej między skrajnymi punktami wynosi 32,3 km.▼
 
== Rozmieszczenie jaskiń w Polsce ==
Linia 49 ⟶ 51:
 
== Flora i fauna jaskiń ==
Ich [[środowisko przyrodnicze]] odznacza się dużą specyfiką, wynikającą z kształtowania się w warunkach braku dostępu [[światłopromieniowanie słoneczne|światła słonecznego]] oraz stałego [[mikroklimat]]u – zazwyczaj brak wahań temperatury i duża wilgotność. Dzięki takim warunkom, jednostajności pożywienia, mniejszej niż na powierzchni konkurencji międzygatunkowej itp. możliwe jest przetrwanie unikatowych, „reliktowych” form [[fauna|fauny]] i [[flora|flory]] z poprzednich okresów geologicznych ([[plejstocen]], [[pliocen]]).
 
Dla przebiegu [[fotosynteza|fotosyntezy]] niezbędny jest dostęp światła, tak więc [[rośliny]] mogą występować jedynie w przyotworowych partiach jaskini. W miarę zmniejszania się ilości docierającego światła spada również liczba występujących gatunków. W strefie przyotworowej może rozwijać się [[roślinność naskalna]], w miejscach, gdzie dociera światło odbite i rozproszone – [[paprocie]], [[mchy]], a także [[glony]]. Żyjące w ciemnych partiach jaskini [[grzyby]] i [[bakterie]] odżywiają się szczątkami [[Związki organiczne|materii organicznej]] (odchody [[nietoperze|nietoperzy]], martwe organizmy itp.).
 
Wśród zwierząt spotykanych w jaskiniach można wyróżnić:
* [[Stygobionty|troglobiontystygobiont]]y (troglobionty) – organizmy występujące tylko w jaskiniach i wodach podziemnych, gatunki zamieszkujące te ostatnie określa się niekiedy osobnym mianem [[stygobiontystygobiont|stygobiontów]], przykładami są np. [[studniczek]] (''Niphargus'') czy [[odmieniec jaskiniowy]];
* [[stygofile|troglofile]] (troglofile) – występujące w jaskiniach i w zbliżonych warunkach siedliskowych (w glebie, pod kamieniami itp.), przykładami są np. pająk ''[[Sieciarzsieciarz jaskiniowy|]] (''Meta menardi]]'') czy skoczogonek ''[[Plutomurus ortobalaganensis|skoczogonek]] [[przyślepek warzywny]] (''Onychiurus armatus'');
* [[stygokseny|troglokseny]] (troglokseny) – wykorzystujące jaskinie tylko czasowo jako ochronę przed wpływem warunkach atmosferycznych, określonej porze doby czy roku, przykładami są np. [[nietoperze]], [[Chruściki|chruścik]] ''Stenophylax permistus'' czy ćma [[szczerbówka ksieni]] (''Scoliopteryx libatrix'');
* [[tychotroglobionty]] – takie, które dostają się do jaskini przypadkowo (np. [[lis]] czy chrząszcze z rodziny [[Biegaczowate|biegaczowatych]]), często grupę tę łączy się z [[trogloksenami]].
 
[[namulisko|Namuliska]] jaskiń mogą dostarczać informacji o wymarłych gatunkach zwierząt. Dzięki ochronie przed warunkami atmosferycznymi oraz konserwującej roli związków wapnia, istnieją tu lepsze warunki dla zachowania elementów ich szkieletu kostnego czy śladów bytowania ([[koprolity]]), niż na zewnątrz.
Linia 67 ⟶ 69:
 
Jaskinie stanowią obszar badawczy dla [[geologia|geologii]] i nauk pokrewnych, [[archeologia|archeologii]], [[paleontologia|paleontologii]], [[biologia|biologii]] itd.
 
* W jaskiniach (w [[Strefa saturacji|strefie saturacji]]) często występują zalane wodą partie;, korytarze, i syfony ([[Jaskinia Kasprowa Niżnia]], [[Wywierzysko Bystrej]]). Te partie jaskiń pokonuje się stosując techniki [[nurkowanie jaskiniowe|nurkowania jaskiniowego]].▼
 
== Zagrożenia ==
Linia 73 ⟶ 77:
 
Pod względem ochrony środowiska jaskiń, większe znaczenie ma jednak na ogół ochrona organizmów żywych zamieszkujących, niż elementów przyrody nieożywionej. Niektóre jaskinie są zamykane ze względu na ochronę ich unikatowych ekosystemów, szczególnie dużo jaskiń jest zamykanych okresowo ze względu na zimowanie w nich nietoperzy.
 
== Rekordy jaskiniowe i ciekawostki ==
▲* Trzecią co do długości (długość jaskini – suma długości wszystkich jej korytarzy, studni, kominów) jest [[Jaskinia Optymistyczna]] na [[Wyżyna Podolska|Wyżynie Podolskiej]] na [[Ukraina|Ukrainie]]. Jaskinia ta, wytworzona w gipsach, ma około 220 km długości. Uważa się jednak, że po zbadaniu wszystkich jej korytarzy i znalezieniu połączenia z sąsiednią Jaskinią Jeziorną, łączna długość jaskini może osiągnąć 2000 km.
* Na świecie znanych jest 14 jaskiń, których długość przekracza 100 km.
* Pod względem rozciągłości (rozciągłość jaskini – odległość między skrajnymi punktami) największą jest jaskinia lawowa [[Kazumura Cave]] na [[Hawaje (archipelag)|Hawajach]]. Odległość w linii prostej między skrajnymi punktami wynosi 32,3 km.
* „Jaskinie solne” (sztuczne) – to komercyjne (nienaturalne) obiekty, zbudowane najczęściej we wnętrzu budynków z kostek solnych. W zamierzeniu mają sprawiać wrażenie baśniowego, niepowtarzalnego wyglądu a ich kolorystyka (biel i różnokolorowe oświetlenie) sprzyjać odprężeniu i kontemplacji muzyki.
▲* W jaskiniach (w strefie saturacji) często występują zalane wodą partie; korytarze, syfony ([[Jaskinia Kasprowa Niżnia]], [[Wywierzysko Bystrej]]). Te partie jaskiń pokonuje się stosując techniki [[nurkowanie jaskiniowe|nurkowania jaskiniowego]].
 
== Zobacz też ==
Linia 89 ⟶ 86:
* [[kawerna]]
* [[grota]]
* [[grota solna]]
* [[pieczara]]
* [[nurkowanie jaskiniowe]]
 
{{Przypisy}}
{{Kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:Jaskinie| ]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaskinia”