Wersja z 14:47, 20 lip 2017 edytuj Tarnoob (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 87 087 edycji →‎Linki zewnętrzne: link do IEP ← poprzednia edycja		Wersja z 19:28, 29 lip 2017 edytuj anuluj edycję AndrzeiBOT (dyskusja \| edycje) Boty 392 031 edycji m Bot dokonuje drobnych poprawek redakcyjnych – typografia, linkowania etc. następna edycja →
Linia 6: Pragmatyzm wziął swój początek z [[empiryzm]]u angielskiego i XIX-wiecznej [[psychologia\|psychologii]]. Powstał jako reakcja na panujący w [[Stany Zjednoczone\|USA]] pod koniec [[XIX wiek]]u racjonalistyczny [[idealizm]]. Głównymi przedstawicielami byli [[Charles Sanders Peirce]], który stworzył nazwę ~~"pragmatyzm"~~„pragmatyzm” i opracował istotne idee systemu oraz [[William James]] – który nadał mu kształt i spopularyzował. Popularność pragmatyzmu w wersji Jamesa spowodowała, że była ona określana przez pewien czas jako amerykańska ~~"filozofia~~„filozofia ~~narodowa"~~narodowa”. Główne dzieła zawierające idee pragmatyzmu to artykuł Peirce'a z [[1878]] ''Jak wyobrażenia nasze uczynić jasnymi'', syntezy Jamesa: ''Zasady psychologii'' ([[1890]]), ''Doświadczenia religijne'' ([[1902]]), ''Pragmatyzm'' ([[1907]]) i ''Pluralistyczny świat'' ([[1909]]) oraz Peirce'owskie niewydane za życia 12-tomowe ''Zasady filozofii''. W przeciwieństwie do publicystycznego pióra Jamesa, Peirce pisał niejasno i jego pisma były znane tylko wtajemniczonym. Jest uważany za jednego z współtwórców współczesnej [[logika\|logiki]]. Linia 13: Pragmatyczna teoria prawdy zakłada, że użyteczność stanowi kryterium prawdziwości sądów i pojęć. Na przykład sądy naukowe są prawdziwe, ponieważ przyjmując je za prawdziwe możemy bardziej skutecznie postępować. Podobne kryterium można zastosować wobec pojęć religijnych, czy też zdań potocznych. W ten sposób pojęcia [[umysł]]u ludzkiego zostały zestawione z [[instynkt]]ami, które również są podporządkowane skutecznemu postępowaniu. Poznanie temu służy i nie ma innego kryterium: działanie jest zasadniczą potrzebą człowieka, a poznanie – czy to naukowe, czy też potoczne – pełni wobec działania pomocnicze funkcje. Taka teoria prawdy przeciwstawiała się klasycznej teorii (którą James nazwał ~~"teorią~~„teorią ~~widza"~~widza”), zgodnie z którą prawda jest odpowiedniością pojęć wobec rzeczywistości. Jego zdaniem pojęcia nie mogą odpowiadać rzeczywistości – są tylko narzędziami działania. == Doświadczenie i wiara == Linia 28: Polityczny wymiar uzyskała także szkoła pragmatystów włoskich, których najwybitniejszym przedstawicielem był [[Giovanni Papini]]. Ich filozofia stała się zapleczem [[futuryzm]]u – kierunku w sztuce głoszącego nihilizm wobec istniejących wartości i wyzwolenie z jarzma istniejących uwarunkowań społecznych. Poprzez futuryzm pragmatyści oddziaływali na ideologię [[faszyzm]]u oraz współtworzyli klimat umysłowy początku [[XX wiek]]u – irracjonalistyczny i woluntarystyczny. Pragmatystyczne inspiracje wyraźne są w [[Antropologia\|antropologii]] [[George Mead\|Georga Herberta Meada]], w [[Protestantyzm\|protestanckiej]] [[teologia\|teologii]] [[Reinhold Niebuhr\|Reinholda Niebuhra]] oraz u współczesnych filozofów: [[Willard Van Orman Quine\|Willarda ~~Quine'a~~Quine’a]], [[Hilary Putnam\|Hilarego Putnama]] i [[Richard Rorty\|Richarda Rorty'ego]]. Natomiast sam [[William James]] wywarł olbrzymi wpływ na rozwój współczesnej [[psychologia\|psychologii]]: zarówno na [[behawioryzm]] i [[gestaltyzm]], jak i [[psychologia poznawcza\|psychologię poznawczą]]). == Linki zewnętrzne ==

Pragmatyzm: Różnice pomiędzy wersjami