Gruzja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
aktualizacja |
Revert to revision 49577444 dated 2017-06-11 20:27:03 by Stok using popups |
||
Linia 46:
|głowa_terytorium =
|w_imieniu_tekst = [[Przewodniczący parlamentu Gruzji|Przewodniczący Parlamentu]]
|w_imieniu_urząd = [[
|w_imieniu =
|w_imieniu_tekst2 =
Linia 99:
[[Plik:Ushba.jpg|thumb|[[Uszba]]]]
[[Plik:Kaukasus.jpg|thumb|Region [[Kaukaz (łańcuch górski)|Kaukazu]] na zdjęciu satelitarnym]]
'''Gruzja''' ([[język gruziński|gruz.]] '''საქართველო''', ''Sakartwelo'') – państwo położone na pograniczu [[Europa|Europy]] i [[Azja|Azji]]<ref>International Geographic Encyclopaedia and Atlas. Springer, 24/11/1979, 273 [https://books.google.com/books?id=rChHBQAAQBAJ&pg=PT146&dq=great+soviet+encyclopedia+europe+asia+border&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjR3ofnheLMAhWJGT4KHUvEBOkQ6AEIHDAA#v=onepage&q=great%20soviet%20encyclopedia%20europe%20asia%20border&f=false]</ref>, na [[Kaukaz Południowy|Kaukazie Południowym (
== Geografia ==
{{osobny artykuł|Geografia Gruzji}}
Teren w większej części górzysty. Północna granica państwa przebiega wzdłuż Pasma Głównego (Wododziałowego) [[Kaukaz (łańcuch górski)|Wielkiego Kaukazu]] – najwyższy szczyt to [[Szchara]] (wierzchołek wschodni) – 5193 m [[n.p.m.]] Z kolei najbardziej znanym szczytem Gruzji jest [[Kazbek]] (5047 m [[n.p.m.]]), leżący w pobliżu [[Gruzińska Droga Wojenna|Gruzińskiej Drogi Wojennej]]. Od Pasma Głównego odchodzą na południe (wymienione w kolejności od zachodu na wschód): [[Góry Gagryjskie|Góry Gagrińskie]], [[Góry Bzypijskie]], [[Góry Abchaskie]], [[Góry Kodorskie]], [[Góry Swaneckie]], [[Góry Leczchumskie]], [[Góry Raczyńskie]], [[Góry Lichskie]], [[Góry Kartlijskie]], [[Góry Kachetyjskie|Góry Kacheckie]], [[Góry Gomborskie]]. [[Góry Lichskie]] dzielą państwo na dwie części: wschodnią i zachodnią. Na południu znajdują się pasma [[Mały Kaukaz|Małego Kaukazu]]: [[Góry Mescheckie|Góry Adżarsko-Imeretyńskie]] (do 2850 m n.p.m. – Mepisckaro), [[Góry Szawszeckie]] (na granicy z [[Turcja|Turcją]]), [[Góry Samsarskie]] (Didi Abuli 3300 m n.p.m.) i [[Góry Dżawacheckie]]. Między [[Wielki Kaukaz|Wielkim Kaukazem]] a [[Mały Kaukaz|Małym Kaukazem]] rozciągają się obniżenia, z [[Nizina Kolchidzka|Niziną Kolchidzką]] na czele. Zachodnią granicę stanowi wschodni brzeg [[Morze Czarne|Morza Czarnego]]; linia brzegowa słabo rozwinięta, brzegi na północy i południu urwiste, w środkowej części niskie.
W zależności od przyjętej wersji ([[granica Europa-Azja]]) całe terytorium Gruzji znajduje się w Azji, lub w Europie i w Azji, lub według jednej z wersji – całe w Europie.
Linia 113:
== Historia ==
{{osobny artykuł|Historia Gruzji}}
Historia terenów
Obecne gruzińskie wybrzeże znane było [[Starożytna Grecja|starożytnym Grekom]] pod nazwą [[Kolchida]], zaś wschodnie górzyste obszary – [[Królestwo Iberii|Iberia]]. Po wielu wiekach historii, w [[66 p.n.e.]] obszar ten został podbity przez [[Pompejusz]]a i włączony do [[Cesarstwo Rzymskie|Imperium Rzymskiego]]. W 337<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Praca zbiorowa|imię= |autor link= |tytuł= Oxford – Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Cesarstwo Niemieckie – Arabowie na półwyspie pirenejskim|wydanie= |tom= 17|wydawca= Polskie Media Amer.Com|miejsce= Poznań|data= |rok= 2006|isbn= 978-83-7425-697-1|strony= 237}}</ref> nawrócony przez [[Święta Nino|św. Nino]] król [[Mirian III]] przyjął chrześcijaństwo jako religię państwową (w ten sposób Gruzja stała się drugim na świecie, po Armenii, państwem chrześcijańskim). Wydarzenie to opisano w jednym z najstarszych zabytków literatury gruzińskiej ''Mokcewaj Kartlisaj'' (''[[Nawrócenie Kartlii]]''). Przez kolejne tysiąc lat Gruzja była w stanie zachować niezależność pomimo najazdów ze strony [[Arabowie|Arabów]], [[Mongołowie|Mongołów]], [[Persowie|Persów]] i [[Turcy|Turków]] i osiągnęła szczyt potęgi pomiędzy XI i XIII wiekiem, za panowania króla [[Dawid IV Budowniczy|Dawida Budowniczego]] (1089-1125) i królowej [[Tamara (królowa Gruzji)|Tamar]] (1184-1213). Później została podbita przez [[Iran|Persję]] i [[Imperium Osmańskie]]. W połowie XVIII wieku Gruzja wyzwoliła się spod władzy [[Muzułmanin|muzułmanów]], była jednak zmuszona przyjąć w 1783, na mocy [[traktat gieorgijewski|traktatu gieorgijewskiego]], protektorat [[Imperium Rosyjskie]]go. Rosjanie nie udzielili Gruzji wsparcia militarnego w walce z Persami w 1795, zamiast tego w latach 1801-1810 włączyli terytorium [[Królestwo Kartlii i Kachetii|Królestwa Kartlii i Kachetii]] (Gruzji wschodniej), a następnie także zachodniogruzińskie [[Królestwo Imeretii]], do Imperium.
{{osobny artykuł|Gruzja pod panowaniem rosyjskim}}
Linia 140:
== Podział administracyjny ==
{{Osobny artykuł|Podział administracyjny Gruzji}}
Gruzja dzieli się na: dwie republiki autonomiczne [[Abchazja|Abchazję]] i [[Adżaria|Adżarię]], 9 regionów administracyjnych i miasto wydzielone [[Tbilisi]]. Obie republiki autonomiczne Gruzji, czyli Abchazja i Adżaria
{| border="0"
Linia 178:
== Ludność ==
Wśród około 3,7 milionów mieszkańców jest: 87% [[Gruzini|Gruzinów]], 6% [[Azerowie|Azerów]], 4,5% [[Ormianie|Ormian]], 2% [[Abchazowie|Abchazów]], 0,4% [[Osetyjczycy|Osetyjczyków]], 0.7% [[Rosjanie|Rosjan]], poza tym [[Grecy]], [[Ukraińcy]], [[Kurdowie]]<ref>{{Cytuj|autor=National Statistics Office of Georgia|tytuł=2014 General Population Census|opis=Total population by regions and ethnicity|url=http://census.ge/en/results/census}}</ref>. Ormianie stanowią większość w ościennym z [[Armenia|Armenią]] i [[Turcja|Turcją]] regionie [[Samcche-Dżawachetia]], [[Azerowie]] są większością w regionie [[Dolna Kartlia]] (ościennym z [[Azerbejdżan]]em). [[Swanetia|Swanetię]] (na północnym zachodzie kraju przy granicach autonomii abchaskiej oraz Rosji) zamieszkują
Poza granicami kraju mieszka 1,5 mln Gruzinów w [[Turcja|Turcji]], 1 mln w [[Rosja|Rosji]], 600 tys. w [[Iran]]ie, 1 tys. w [[Afganistan]]ie, 2 tys. w [[Azerbejdżan]]ie.
Linia 211:
* [[Chinkali]]
* Szaszłyki przygotowywane na szpikulcach zwanymi szampurami. W skład ich wchodzą kawałki mięsa, polewane winem, opiekane na grillu opalanym winnymi gałęziami
*
* [[Chaczapuri]]
* Szyla – potrawa podobna do pilawu, mięso z ziołami, ryżem, cebulą i marchwią
* Indyk sacywi
* Kada – rolada z orzechami
*
*
* [[Aczma]]
| |||