Ruska Prawda: Różnice pomiędzy wersjami

'''Ruska Prawda''' (''prawda'' - tu w starosłowiańskim znaczeniu "prawodawstwo"; [[język{{w rosyjskijęzyku|ru|ros.;]] Русская правда, ''Russkaja Prawda''}}; [[język{{w ukraińskijęzyku|uk|ukr.]] Руська Правда, ''Ruśka Prawda''}}) – najstarszy zbiór prawa [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]].

* '''Krótka Prawda''' powstała wcześniej (schyłek [[XI w.]]). Obejmuje:

** ''Prawdę Jarosława'': składają się na nią spisane prawo zwyczajowe sięgające swymi korzeniami [[X wiek|X]], a nawet [[IX w.]], oraz ustawy wydane przez [[Jarosław I Mądry|Jarosława Mądrego]] wydane w latach 30. [[XI w.]]

** ''Prawdę Jarosławowiczów'': za okres jej powstania przyjmuje się lata: [[1054]]-[[1072]]1054–1072. Zawiera: normy prawa zwyczajowego, orzecznictwo sądowe oraz przepisy wydane przez trzech synów Jarosława (Jarosławowiczów).

* '''Obszerna Prawda''' pochodzi z pierwszej połowy [[XII w.]], również składa się z dwóch części, którymi są:

** ''Statut [[Włodzimierz II Monomach|Włodzimierza Monomacha]]''; wydany w czasach jego panowania ([[1113]]-[[1125]]1113–1125) zawiera zebrane przepisy wydane przez [[Władcy Rusi Kijowskiej|książąt kijowskich]] po ukazaniu się Krótkiej Prawdy oraz ustawy z czasów Monomacha.

* '''Skrócona Prawda''' pojawiła się w późniejszym czasie ([[XV w.]]). Był to wyciąg z redakcji Obszernej Prawdy, dokonany z pewnymi przeróbkami. Jej powstanie dowodziło, że normy prawne zawarte w Ruskiej Prawdzie nadal znajdowały się w użyciu. Skrócona Prawda nie odegrała znaczącej roli w praktyce sądowej.

Ruska Prawda zawiera regulacje typowe dla ówczesnego prawa np.: stanowość prawną (córki bojarów dziedziczyły ziemię w przypadku braku synów, natomiast córki chłopów były całkowicie wyłączone z sukcesji). W jej skład wchodziły również przepisy reformatorskie (np. ograniczenie kręgu krewnych, którzy byli uprawnieni do zemsty (odwetu) za zabójstwo, zmniejszenie przypadków, gdzie miał miejsce [[początek]]). Odzwierciedla to fakt, że składa się z przepisów prawa zwyczajowego (a więc stabilnego; "stare„stare prawo to dobre prawo"prawo”) oraz elementów prawa stanowionego (szybciej ulegającego zmianom i modyfikacjom). Regulacje Ruskiej Prawdy wprowadzały i utwierdzały [[feudalizm|ustrój feudalny]], jaki panował na Rusi Kijowskiej. Znajdujmy w niej regulacje dotyczące [[smerd]]ów, (zakaz tortur podczas śledztwa bez zgody [[Kniaź|kniazia]]), pozycji kniazia czy statusu [[chłopi zakupi|zakupów]] (chłopi, którzy z powodu długów oddali siebie – nieraz wraz z rodziną – w [[zastaw]]). Prawo to w większym stopniu ochraniało zdrowie i honor ludzi, którzy są wyżej w hierarchii społecznej.

Ruska Prawda jest jednym z najstarszych pomników prawa słowiańskiego. Spisana w języku staroruskim, daje obraz ówczesnej terminologii prawniczej. Stanowi cenne źródło poznania prawa (np. jej regulacje dowodzą, że na Rusi znana była instytucja [[testament]]u) oraz stosunków społecznych i gospodarczych z [[XI]] i [[XII w.]] Jej regulacje zostały wykorzystane przy opracowywaniu [[Statut Kazimierza Jagiellończyka|sudiebnika Kazmierza Jagiellończyka]] i [[Statuty litewskie|I Statutu Litewskiego]]. W Moskwie obowiązywała aż do chwili powstania ogólnorosyjskiego [[Sudiebnik Iwana III|zbioru praw]] wydanego przez [[Iwan III Srogi|Iwana III]] w [[1498]] r.

== Bibliografia ==