Komisje dobrego porządku: Różnice pomiędzy wersjami

'''Komisje dobrego porządku''', '''komisje''' '''''Boniboni Ordinisordinis''''' – kolegialne instytucje administracji miejskiej powołane w wyniku decyzji [[sejm konwokacyjny (1764)|sejmu konwokacyjnego]] z 1764<ref>[http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/48685?tab=1 ''Volumina legum'', t. 7], s. 43 – 4543–45, ''Ubespieczenie miast''</ref>, znoszących niektóre [[jurydyka|jurydyki miejskie]] i [[serwitoriat]]y.

Pierwszą komisję dobrego porządku utworzył [[Stanisław August Poniatowski]] 1 czerwca 1765 dla [[Warszawa|Starej]] i [[Nowe Miasto (Warszawa)|Nowej Warszawy]]<ref>[[Tadeusz Korzon]], [http://archive.org/details/wewntrznedziejep02korzuoft ''Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764-17941764—1794)''. T.2], s. 296</ref>. [[Sejm Repninowski|Sejm w 1768]] zdecydował o utworzeniu komisji dobrego porządku we wszystkich miastach królewskich<ref>''Volumina legum'', t. 7, s. 351 – 353351–353, ''Warunek miast y miasteczek naszych Królewskich w Koronie y w W.X.Lit.''</ref>. W czasach rządów [[Rada Nieustająca|Rady Nieustającej]] w latach 1775–1789 powołano je w większości miast królewskich [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] i [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. W ich skład wchodziło każdorazowo od 6 do 14 członków, powoływanych z okolicznej szlachty. W 1776 zostały podporządkowane Departamentowi Policji Rady Nieustającej<ref>[http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/48981?tab=1 ''Volumina legum'' t.8], s. 533 ''Powinności y władza Departamentów w Radzie przy boku naszym Nieustającej''</ref>. Cztery lata później przejęły uprawnienia [[komisje szpitalne|komisji szpitalnych]]<ref>Tamże, s. 589 ''Szpitale w Koronie y W.X.Lit.''</ref>. [[Sejm Czteroletni]] przekazał kompetencje komisji dobrego porządku [[komisje porządkowe cywilno-wojskowe|komisjom porządkowym cywilno-wojskowym]] i (od 1791) Komisji Policji Obojga Narodów w [[Straż Praw|Straży Praw]]<ref>Korzon ''op.cit.'' s. 301</ref>.

Do ich kompetencji należał nadzór nad finansami miejskimi, kontrola działalności [[cech rzemiosła|cechów rzemieślniczych]] i [[Gildia (historia)|gildii kupieckich]]. Komisje te wydawały ordynacje dla poszczególnych miast, decydując o planowaniu przestrzennym ich zabudowy, numerowaniu domów, brukowaniu ulic, budowie kanałów<ref>Tamże, s. 299n299 i n.</ref>.

* [[Ignacy Tadeusz Baranowski]], [http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=11113 ''Komisye porządkowe (1765-17881765—1788)''], Kraków 1907