Pakość: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
dodano kod SIMC, poprawiono kod TERC |
m Bot: Dodanie tytułów do linków w przypisach (patrz FAQ); zmiany kosmetyczne |
||
Linia 45:
}}
'''Pakość''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Pakosch'') – [[miasto]] nad [[Noteć|Notecią]] w [[województwo kujawsko-pomorskie|woj. kujawsko-pomorskim]], w [[powiat inowrocławski|powiecie inowrocławskim]], siedziba [[Pakość (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Pakość]]. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo bydgoskie (1975–1998)|woj. bydgoskiego]].
[[Prawa miejskie]] nadano Pakości 9 lutego 1359. Prywatne miasto szlacheckie położone było w XVI wieku w [[województwo inowrocławskie|województwie inowrocławskim]]<ref>Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 184.</ref>. Obecnie miasto liczy ok. 8 tys. mieszkańców. Znajduje się tu drobny przemysł.
Pakość jest ważnym ośrodkiem kultu religijnego [[Kościół łaciński|Kościoła katolickiego]]. Znajduje się tu [[Kalwaria Pakoska]], która jest drugim co do ważności dla katolików (zaraz po [[Kalwaria Zebrzydowska|Kalwarii Zebrzydowskiej]]) tego typu miejscem kultu w [[Polska|Polsce]]. Tutaj są przechowywane największe w Polsce Relikwie Krzyża Świętego a od 2012 również relikwie Jana Pawła II.
Linia 58:
=== Wody ===
{{osobny artykuł|Śluza Pakość}}
[[Plik:Noteć w okolicy Inowrocławia 1.jpg|
Miasto leży przy szlakach wodnych. Położone jest między dwoma zbiornikami wodnymi: [[Jezioro Pakoskie|Jeziorem Pakoskim]] i Jeziorem Mielno. Przepływa tędy rzeka [[Noteć]]. W okolicach miasta na Jeziorze Pakoskim umiejscowiona jest zapora wodna. Tama ta chroni Pakość przed powodzią (budowa zapory spiętrzyła poziom wody na jeziorze o 3–4 metry). Natomiast na rzece zlokalizowana jest śluza wodna, która umożliwia pokonywanie spiętrzenia wodnego jednostkom pływającym. Trwają prace przy modernizacji szlaków wodnych i przystosowaniu ich do celów turystycznych.
Linia 65:
=== Zieleń Miejska ===
[[Plik:Cmentarz par. św. Bonawentury, 1827 Pakość AW 02.jpg|
W mieście znajduje się park. Jest on częścią Kalwarii Pakoskiej. Znajdują się w nim kapliczki. W ramach projektu utworzenia Parku Kulturowego "Kalwaria Pakoska" podświetlono kaplice oraz wybudowano fontannę. W okolicach znajdują się cmentarze różnych wyznań. Kilkoma hektarami zieleni zajmują się miejscowi franciszkanie<ref>[http://kalwariapakoskapark.pl/ Centrum Informacji Turystycznej w Pakości - Park Kulturowy Kalwaria Pakoska - Centrum Informacji Turystycznej w Pakości - Park Kulturowy Kalwaria Pakoska<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.
== Historia ==
Linia 72:
Etymologia nazwy miasta, przytoczona przez Oskara Kolberga w jego dziele „Kujawy”:
(…) Nazwa jego [miasta] ma pochodzić częścią od pakowania (tłoczenia) budowli na mało-przestrzenną wysepkę ramionami Noteci objętą, częścią od tego, że musiano bić pale i tłoczyć kamienie i gruz w przepaścistą ziemię, aby ją tak ustaliwszy, mogli na niej wznosić budowle<ref>[http://www.molendowie.eu/index_pliki/pakosc_czy_wiecie_ze.htm MOLENDOWIE genealogia rodziny - Miejscowości i parafie: Pakość - Ciekawostki<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.
Miejscowość pod zlatynizowaną nazwą ''Pacosc'' wymieniona jest w [[Łacina|łacińskim]] dokumencie wydanym w [[Kępno|Kępnie]] w 1282 roku sygnowanym przez późniejszego króla polskiego [[Przemysł II|Przemysła II]]<ref>"Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski", tom I, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1877, str.470-71.</ref>.
Linia 81:
=== Pod pruskim panowaniem ===
{{osobny artykuł|Synagoga w Pakości}}
[[Plik:Herb Pakości wg Vossberga (1866).png|
Ze względu na swoje położenie w mieście zawsze broniono polskich korzeni i kształtowano młodzież w duchu patriotycznym. W tym czasie wybudowano przebiegającą przez miasto linię kolejową z Inowrocławia do Wągrowca. Z tego też okresu pochodzi większość zabytkowych kamienic w centrum oraz ratusz. W owych latach znajdowała się tu cukrownia (po jej likwidacja utworzono zakłady lniarskie). W czasie rozbiorów używano niemieckiej nazwy Pakosch. Mieszkańcy założyli Ochotniczą Straż Pożarną. Jednym z ważniejszych punktów miasta był kościół ewangelicki, który nie przetrwał do dzisiaj. W 1906 wybuchł strajk szkolny o możliwość nauki w języku polskim. W 1815 powstał Urząd Pocztowy. Na początku XX wieku wybudowano synagogę.
Linia 87:
Mieszkańcy Pakości na przełomie 1918 i 1919 roku przystąpili do zrywu powstańczego, którego celem było przyłączenie Wielkopolski i Kujaw do odradzającej się po zaborach Polski. Tu znajduje się pomnik i zbiorowa mogiła Powstańców Wielkopolskich. W walkach o Inowrocław i inne miejscowości na szlaku oswobodzenia ziemi kujawskiej walczyła Kompania Pakoska. Działało tu Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół".
Pakościanie co roku oddają cześć powstańcom przy pomniku i innych miejscach pamięci związanych z powstaniem<ref>[http://www.kompaniapakoska.republika.pl/ kompania pakoska<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.
=== Lata międzywojenne i II wojna światowa ===
[[Plik:Cmentarz par. św. Bonawentury, 1827 Pakość AW.jpg|
Podczas międzywojnia Pakość była ośrodkiem drobnego handlu. Dużą rolę dla miasta odgrywała turystyka i rekreacja.
Według pierwotnych planów, powstałych przed wybuchem II wojny światowej, główna linia obrony przed III Rzeszą miała być obsadzona przez Armię "Poznań" dowodzoną przez gen. Tadeusza Kutrzebę i miała przebiegać na odcinku Gołańcz-Żnin-Barcin-Pakość-Janikowo-Strzelno-Kruszwica-Gopło-Warta. Jednak założenia te szybko uległy zmianie. W sierpniu 1939 roku w Pakości utworzone były punkty mobilizacyjne Wojska Polskiego. Przez miasto, w kierunku Kruszwicy i dalej nad Bzurę przemieszczały się jednostki należące do dwóch dywizji piechoty Wojska Polskiego. Po zajęciu miasta w pierwszej połowie września Niemcy przywrócili nazwę Pakosch i rozpoczęli w ramach [[Intelligenzaktion]] likwidację miejscowej inteligencji. W czasie okupacji zniszczono synagogę. Armia Czerwona zdobyła Pakość 22 stycznia 1945 roku. Niemcy podczas odwrotu wysadzili w powietrze most kolejowy<ref>[http://www.woloszanski.com/Strona-Boguslawa-Woloszanskiego/Biografia/ woloszanski.com]</ref>.
Linia 96:
=== Polska Rzeczpospolita Ludowa ===
Na początku 1945 roku Armia Czerwona przekazała Pakość pod administrację polską. Władzę objęła Miejska Rada Narodowa.
W czasach PRL-u miasto dynamicznie się rozwijało, słynęło z zakładów lniarskich. Przez cały okres Polski ludowej istniała zawodowa straż pożarna zakładów lniarskich oraz OSP. Wybudowano blokowiska. Wzrosła liczba mieszkańców miasta.
Dnia 11 grudnia 1969 roku pod Pakością (we wsi Giebnia) miała miejsce katastrofa lotnicza. Rozbił się samolot bombowy [[Ił-28]], należący do Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W katastrofie zginęło 3 członków załogi w tym kapitan por. Bonifacy Hędzlewski. Macierzystym lotniskiem samolotu był wojskowy port lotniczy w Powidzu koło Gniezna. Bombowiec był zmuszony do awaryjnego lądowania w polu z powodu pożaru, jednak zahaczył o stogi lnu i rozbił się<ref>[http://www.promocja65.info/index_pliki/Page393.htm Strona pamieci<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.
W latach 70. XX wieku Pakość odwiedził I sekretarz PZPR [[Edward Gierek]].
== Zabytki i atrakcje turystyczne ==
[[Plik:Cmentarz par. św. Bonawentury, 1827 Pakość AW 03.jpg|
Do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty<ref>[http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2031.03.2016/KUJ-rej.pdf Rejestr zabytków województwa kujawsko-pomorskiego]</ref>:
* dzielnica Starego Miasta z układem urbanistycznym z 2. poł. XIV w.,
Linia 116:
* gmach Gimnazjum,
* zabytkowe obiekty przemysłowe,
*
Nietypową atrakcją turystyczną jest przebiegająca w okolicach Pakości [[
== Gospodarka i komunikacja ==
[[Plik:Pakość - most na Noteci.JPG|
[[Plik:Kolej linowa.jpg|
=== Komunikacja ===
Drogi:
Linia 136:
* Linia [[Linia kolejowa nr 206|206]] – [[Linia kolejowa nr 206|206. Inowrocław Rąbinek – Drawski Młyn]] – Linia na odcinku Dziarnowo-Wapienno została zmodernizowana. Obsługuje składy towarowe na odcinku Inowrocław Rąbinek-Dziarnowo-Pakość-Wapienno.
W Pakości znajduje się czynna [[Kolej linowa Janikowo - Piechcin|towarowa kolej linowa Janikowo - Pakość – Piechcin]], która transportuje kamień z Piechcina do Zakładów Sodowych w Janikowie<ref>[http://www.stowarzyszeniebastion.com/linowa.html stowarzyszeniebastion.com]</ref>.
W Pakości codzienne zatrzymuje się kilkadziesiąt autobusów m.in. PKS oraz pakoskiego przewoźnika: Matbud. Autobusy kursują do Bydgoszczy, Torunia, Piechcina, Barcina, Żnina, Inowrocławia, Kościelca, Janikowa oraz Mogilna.
Linia 249:
== Kościoły ==
{{osobny artykuł|Klasztor franciszkanów w Pakości}}
[[Plik:Kościół św Bonawentury Pakość AW.jpg|
[[Kościół łaciński|Kościół rzymskokatolicki]]
* [[Parafia św. Bonawentury w Pakości|Parafia pw. św. Bonawentury w Pakości]]
Linia 256:
Znajduje się tu [[Klasztor franciszkanów w Pakości|klasztor franciszkanów]]. Zakonnicy opiekują się relikwiami Krzyża Świętego.
W strukturze kościoła [[Kościół łaciński|rzymskokatolickiego]] parafie należą do [[Metropolia gnieźnieńska|metropolii gnieźnieńskiej]], [[Archidiecezja gnieźnieńska|archidiecezji gnieźnieńskiej]]<ref>[http://www.archidiecezja.pl/ Archidiecezja Gnieźnieńska<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.
== Demografia ==
Linia 309:
</timeline>
<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims?p_nts=2&p_tery=789&p_czas=17 Bank Danych Lokalnych<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
* Piramida wieku mieszkańców Pakości w 2014 roku <ref>[http://www.polskawliczbach.pl/Pakosc#dane-demograficzne http://www.polskawliczbach.pl/Pakosc], w oparciu o dane GUS.</ref>.
Linia 315:
== Kultura ==
[[Plik:Kalwaria Pakoska Plan 2011.JPG|
[[Plik:Pakosc kalwaria3.jpg|
W mieście działa Ośrodek Kultury i Turystyki. Do jego dyspozycji jest sala widowiskowa z możliwością przekształcenia w salę kinową. Organizowane są imprezy cykliczne np. Dni Pakości.
W Pakości działa też biblioteka publiczna, z której mogą korzystać nie tylko mieszkańcy miasta, ale także gminy. Wiele imprez kulturalnych organizują miejscowi franciszkanie. Działa tu zespół ludowy "Pakościanie"<ref>okit.com.pl</ref>.
Linia 330:
== Bezpieczeństwo ==
O bezpieczeństwo mieszkańców i turystów w Pakości dba kilka organizacji i służb<ref>[http://osppakosc.vanhost.pl/ Osp Pakość - Start<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref><ref>http://www.kujawsko-pomorska.policja.gov.pl/_portal/1192105745470e171165bf3/Komisariat_Policji_w_Pako%C5%9Bci.html</ref>:
{| class="wikitable"
! Rodzaj Służby
Linia 361:
== Architektura i urbanizacja ==
[[Plik:Ratusz Pakość AW.jpg|
[[Plik:Aniol z Kalwarii w Pakosci.jpg|
Stare Miasto składa się z zabytkowych kamieniczek przy rynku i ulicach odchodzących od niego. Wart wyróżnienia w tej części miasta jest Ratusz z 1907 roku. Jest tu też Klasztor Franciszkanów, osiedla domków jednorodzinnych i blokowisko. Miasto ma małą powierzchnie jak na taką liczbę mieszkańców co powoduje, że zabudowa jest bardzo zwarta.
== Pomniki i miejsca pamięci ==
Linia 369:
== Edukacja ==
Szkoła średnia znajduje się w podpakoskim Kościelcu, ponieważ w większości kształci rolników. Lokalizacja we wsi daje możliwości do lepszego kształcenia<ref>[http://www.koscielec.pl/zsp09jp2.htm ZSP im Jana Pawła II w Kościelcu<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.
* Przedszkola
Linia 384:
== Sport i rekreacja ==
[[Plik:Jezioro Pakoskie, grobla 3.jpg|
Co roku w mieście odbywa się Puchar Polski w Nordic-Walking. Planowana jest budowa nowoczesnego basenu i dalsza modernizacja stadionu miejskiego (dobudowanie zadaszonej trybuny)<ref>[http://notecianka-pakosc.futbolowo.pl/ Notecianka Pakość<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.
=== Kluby sportowe ===
Linia 462:
== Zobacz też ==
* [[Cmentarz żydowski w Pakości]]
* [[Synagoga w Pakości]]
* [[Bogumił z Pakości]]
* [[Materna z Pakości]]
* [[Tomasz z Pakości]]
* [[Wojciech z Pakości (starosta bydgoski)]]
| |||