Helena Rurykowiczówna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
uzupełnienie |
m -ciekawostkihistoryczne |
||
Linia 40:
'''Helena Iwanowna''' (ur. [[19 maja]] [[1476]] w [[Moskwa|Moskwie]], zm. [[20 stycznia]] [[1513]] w [[Wilno|Wilnie]]) – żona [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]], [[Wielkie Księstwo Litewskie|wielka księżna litewska]] i niekoronowana [[Polskie królowe|królowa Polski]], córka [[Władcy Rosji|wielkiego księcia moskiewskiego]] [[Iwan III Srogi|Iwana III]] i [[Zoe Paleolog|Zofii (Zoe) Paleolog]] – bratanicy ostatniego cesarza bizantyńskiego, [[Konstantyn XI Paleolog|Konstantyna Dragazesa]].
== Życiorys ==
3 grudnia 1494 poselstwo [[Polska|polskie]] z [[kasztelan]]em wileńskim [[Aleksander Juriewicz Holszański|Aleksandrem Juriewiczem Holszańskim]] i kasztelanem [[Troki|trockim]] [[Jan Jurjewicz Zabrzeziński|Janem Jurjewiczem Zabrzezińskim]] na czele wyruszyło z Wilna po Helenę w celu wydania jej za mąż za [[Władcy Litwy|wielkiego księcia litewskiego]] [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]]. Małżeństwo to miało cementować rozejm litewsko-moskiewski<ref>Z. Wdowiszewski, ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'', Kraków 2005, s. 108.</ref>. Po przybyciu Heleny na [[Litwa|Litwę]], odbył się ślub obojga 15 lutego 1495 w katedrze Świętego Stanisława w Wilnie. Nie zachowały się dane dotyczące [[posag]]u księżniczki, prawdopodobnie takowego nie było, gdyż Helena w listach do ojca wspominała dobroć męża, który wziął żonę bez posagu<ref name="Wdowiszewski">Z. Wdowiszewski, ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'', Kraków 2005, s. 109.</ref>. Małżonek okazał dużą hojność wobec Heleny. 28 sierpnia 1501 Aleksander nadał żonie prawem dziedzicznym dobra Kniażyce, Teteryn, Smolniany, Hradyszcze i Łosice. Dokumentem z 10 stycznia 1503 Helena otrzymała również zamek [[Mohylew]] ze wszystkimi należącymi do niego dobrami<ref name="Wdowiszewski" />.
Mimo zawarcia związku małżeńskiego z Aleksandrem, księżna pozostała w wyznaniu [[cerkiew prawosławna|prawosławnym]]. Prawdopodobnie w lecie 1497 księżna zaszła w ciążę, która jednak zakończyła się poronieniem. W maju 1500 księżna poważnie zachorowała, przypuszczalnie chorobę spowodowało kolejne poronienie<ref>M. Spórna, P. Wierzbicki, ''Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego'', Kraków 2003, s. 144–145.</ref>. Po śmierci brata Aleksandra, [[Władcy Polski|króla polskiego]] [[Jan I Olbracht|Jana Olbrachta]], książę przyjechał do [[Kraków|Krakowa]] na koronację, zaś Helena przebywała w Wilnie. [[Kościół katolicki]] nie wyraził zgody na koronację Heleny, która była odmiennego wyznania. Przyjęła jednak oficjalnie tytuł królowej<ref name="Spórna">M. Spórna, P. Wierzbicki, ''Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego'', Kraków 2003, s. 145.</ref>.
W czasie [[
Była podejrzewana o spiskowanie na rzecz brata, wielkiego księcia moskiewskiego [[Wasyl III|Wasyla III]]. Zmarła bezpotomnie w wieku trzydziestu siedmiu lat i została pochowana w [[Sobór Przeczystej Bogurodzicy w Wilnie|cerkwi Przeczystej Bogurodzicy]] w [[Wilno|Wilnie]]. Wiele źródeł i współczesnych relacji podaje, jakoby została otruta, zaś sprawcami tej zbrodni mieli być [[Radziwiłłowie herbu Trąby|Radziwiłłowie]]. Pozostawiła po sobie 40 000 [[dukat]]ów, które w znacznej mierze zebrała podczas pobytu na Litwie<ref>Z. Wdowiszewski, ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'', Kraków 2005, s. 109–110.</ref>.
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* Urszula Borkowska, ''Dynastia Jagiellonów w Polsce'', Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, {{ISBN|978-83-01-16692-2}}.
* Spórna M., Wierzbicki P., ''Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego'', Zielona Sowa, Kraków 2003, {{ISBN|83-7389-189-7}}, s. 144–147.
* [[Zygmunt Wdowiszewski|Wdowiszewski Z.]], ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'', Avalon, Kraków 2005, {{ISBN|83-918497-2-4}}, s. 108–110.
{{Polskie królowe}}
| |||