Hepatotoksyny: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m usunięcie powiadomienia o propozycji CzyWiesza (Wikiprojekt:Czy wiesz/ekspozycje/2017-12-02)
→‎Przypisy: drobne redakcyjne
Linia 1:
'''Hepatotoksyny''' (od {{W języku|el-Latn|hepar}}, wątroba{{r|Galczynski}} + [[toksyny]]) – substancje wykazujące [[hepatotoksyczność]], czyli działające [[toksyczność|toksycznie]] na [[wątroba|wątrobę]]{{r|Webster}}.
 
Dzielone są na hepatotoksyny o działaniu bezpośrednim i pośrednim. W pierwszym przypadku na [[hepatocyt]] wywierany jest bezpośredni efekt uszkadzający lub niszczący jego [[organellum|organelle]] i strukturę, co prowadzi do martwicy lub stłuszczenia hepatocytu. Hepatotoksynami bezpośrednimi są m.in. [[tetrachlorometan]], [[fosfor biały]] oraz [[chloroform]]. Hepatotoksyny pośrednie wywołują uszkodzenie hepatocytu na skutek odwrócenia lub zahamowania jego zasadniczych przemian metabolicznych, można je podzielić na typdwa typy - [[Cytotoksyczność|cytotoksyczny]] i typ [[cholestaza|cholestatyczny]]. Niektóre toksyny wywołują zarówno efekt bezpośredni, jak i pośredni{{r|Jankowska}}.
 
Objawami klinicznymi cytotoksycznego uszkodzenia wątroby są męczliwość, jadłowstręt, nudności, [[żółtaczka (medycyna)|żółtaczka]], [[hepatomegalia|powiększenie wątroby]] i [[splenomegalia|śledziony]], może rozwinąć się [[ostra niewydolność wątroby]] z [[wodobrzusze]]m, [[encefalopatia wątrobowa|encefalopatią wątrobową]] oraz ryzykiem [[Krwawienie z przewodu pokarmowego|krwawieniekrwawienia do przewodu pokarmowego]]. Pośród istotnych odchyleń stwierdzanych w wynikach badań biochemicznych odnotowywany jest znaczny wzrost aktywności aminotransferaz. Typ cytotoksyczny uszkodzenia wątroby wywołują najczęściej: [[halotan]], [[izoniazyd]], tetrachlorometan, [[Etanol|alkohol etylowy]], toksyny grzybów ([[α-Amanityna|amanityna]]), niektóre [[leki przeciwpadaczkowe]] oraz rozpuszczalniki organiczne{{r|Jankowska}}.
 
Cholestatyczne uszkodzenia wątroby mają objawy kliniczne takie same jak w innych postaciach [[cholestaza|cholestazy]]: żółtaczka, świąd skóry, powiększenie wątroby (niekiedy również śledziony). W wynikach badań stwierdzane jest umiarkowane podwyższenie aktywności aminotransferaz, zazwyczaj około trzykrotny wzrost aktywności [[fosfataza alkaliczna|fosfatazy zasadowej]]{{r|Jankowska}}. Często stwierdzana jest również [[eozynofilia]]{{r|Mehta2016|Devarbhavi2012|Grzymisławski2004}}. postać cholestazy wywołują najczęściej leki przeciwpadaczkowe i [[leki przeciwtarczycowe|przeciwtarczycowe]], leki uspokajające i antydepresyjne, niektóre antybiotyki ([[Penicyliny|penicylina]], [[erytromycyna]], [[chloramfenikol]]), chemioterapeutyki ([[kwas p-aminosalicylowy|PAS]], [[sulfonamidy]]), [[pochodne sulfonylomocznika]], [[hormony steroidowe]], [[antymetabolit]]y, [[leki cytostatyczne]], niektóre [[leki przeciwzakrzepowe]], pochodne [[fenotiazyna|fenotiazyny]]. Niektóre substancje wywołują zarówno skutki cytotoksyczne, jak i cholestatyczne{{r|Jankowska}}.
 
[[Plik:Nodularins general structure.svg|mały|Wzór strukturalny jednej z [[nodularyna|nodularyn]]]]