|
[[Plik:Ritratto dell ambasciatore Gabriel de Luetz d Aramont Tiziano Vecellio 1541 1542 oil on canvas 76 x 74 cm.jpg|thumb|Portret Gabriela de Luetz d'Aramontd’Aramont, francuskiego ambasadora w [[Wysoka Porta|Porty Otomańskiej]] , mal. [[Tycjan]], 1541-1542, olej na płótnie, 76 x× 74 cm.]]
[[Plik:Letter of Francis I to the Drogman Janus Bey 28 December 1546 delivered by Aramon.jpg|thumb|List [[Franciszek I Walezjusz|Franciszka I]] do [[Dragoman]]a [[Janus Bey]]a, datowany 28 grudnia 1546 roku, dostarczony przez Gabriela de Luetz d'Aramond’Aramon. List jest [[Kontrasygnata|kontrasygnowany]] przez Sekretarza Stanu [[Claude de l'Aubespine|Claude'aClaude’a de l'Aubespinel’Aubespine]].]]
[[Plik:Encoded letter of Gabriel Luetz d Aramon after 1546 with partial deciphering.jpg|thumb|Zakodowany list Gabriela de Luetz d'Aramond’Aramon, po roku 1546, z częściowym odczytaniem, interesujący przykład [[Kryptologia|kryptografii]] w XVI wieku.]]
'''Gabriel de Luetz, baron d'Aramond’Aramon et de Vallabregues''' (zmarł 1553), nazywany często w skrócie '''Gabriel d'Aramond’Aramon''' – był [[FrancuscyAmbasadorowie ambasadorzyFrancji w Turcji|francuskimfrancuski ambasadoremambasador w Imperium Osmańskim]] odw rokulatach 1546 do 15531546–1553, w służbie najpierw [[Franciszek I Walezjusz|Franciszka I]], który wysłał go do Imperium Osmańskiego, następnie zaś [[Henryk II Walezjusz|Henryka II]]. Gabrielowi de Luetz towarzyszył szeroki zespół naukowców: [[Jean de Monluc]], filozof [[Guillaume Postel]], botanik [[Pierre Belon]], przyrodnik [[Pierre Gilles d'Albi]], przyszły kosmograf [[André Thévet]], podróżnik [[Nicolas de Nicolay]], którzy opublikująopublikowali swoje odkrycia po powrocie do Francji, i w dużym stopniu przyczyniąprzyczynili się do rozwoju wczesnej nauki we Francji{{r|McCabe}}.
[[Plik:Jean Chesneau 19th century edition.jpg|thumb|upright|left|upright|''Le Voyage de Monsieur d'Aramond’Aramon dans le Levant'', [[Jean Chesneau]], 1547.]]
== Wojna persko-turecka ==
{{Osobny artykuł|Wojna persko-turecka (1532–1555)}}
W roku 1547 de Luetz, wraz ze swoimi dwoma sekretarzami -– Jacquesem Gassutem oraz [[Jean Chesneau|Jeanem Chesneau]], towarzyszył [[Sulejman Wspaniały|Sulejmanowi Wspaniałemu]] podczas [[Wojna persko-turecka (1532–1555)|wojny persko-tureckiej]], i udzielał sułtanowi porad dotyczących niektórych aspektów kampanii{{r|jackson1986}}. Chesneau napisał ''Le Voyage de Monsieur d'Aramond’Aramon dans le Levant''{{r|braudel1995}}, interesującą relację z podróży Gabriela de Luetz{{r|rose1848}}.
== Oblężenie Trypolisu ==
{{Osobny artykuł|Oblężenie Trypolisu (1551)}}
W roku 1551 Gabriel de Luetz dołączył, wraz z dwoma [[galera]]mi i [[Galeota|galeotą]], do floty osmańskiej, aby wziąć udział w [[Oblężenie Trypolisu (1551)|oblężeniu Trypolisu]]{{r|braudel1995|setton1984-3}}.
== Najazd na Kalabrię ==
Gabriel de Luetz jest również znany z tego, że przekonał sułtana Sulejmana, aby ten, w roku 1552, wysłał flotę przeciwko [[Karol V Habsburg|cesarzowi Karolowi V]]{{r|society1843}}, na akcję połączonych sił francusko–tureckich{{r|tracy2002}}. W lipcu 1552 roku flota najechała [[Reggio di Calabria|Rhegium]] w [[CalabriaKalabria|Calabrii]], zostawiając w zgliszczach około 30 mil wybrzeża, z Gabrielem de Luetz na pokładzie, który 22 lipca poinformował o zniszczeniach króla Francji{{r|turner1839}}:
{{Cytat|''"„[Turcy] spalili wszystkie zamki i wioski podczas napadu, wzdłuż wybrzeża na długości dwunastu do piętnastu mil, i, nie czyniąc żadnego postoju, wspomniany dowódca floty, posuwając się wzdłuż wybrzeża, zamierzał rozprzestrzenić płomienie od jednego końca wybrzeża do drugiegodrugiego”."''}}
Gabriel de Luetz został zastąpiony na stanowisku ambasadora przy [[Wysoka Porta|Wysokiej Porcie]] przez [[Michel de Codignac|Michela de Codignac]], którego z kolei następcą został [[Jean Cavenac de la Vigne]]{{r|setton1984-4}}.
{{Przypisy|przypisy=
<ref name="McCabe">{{Cytuj książkę |autor=Ina Baghdiantz McCabe |tytuł=Orientalism in early modern France |url=https://books.google.co.uk/books?id=3MmvAwAAQBAJ&pg=PA37&source=gbs_toc_r&cad=4#v=onepage&q=pierre%20gilles%20d'albi&f=false |rok=2008 |wydawca=Berg Publishers |isbn=9781845203740 |strony=48–49 |język=en}}</ref>
<ref name="McCabe">
<ref name="jackson1986">{{Cytuj książkę |autor=Peter Jackson |autor2=William Bayne Fisher |autor3=Lawrence Lockhart |tytuł=The Cambridge History of Iran |url=https://books.google.co.ukcom/books?id=3MmvAwAAQBAJEF_4AQeOltUC&pg=PA37PA382&sourcedq=gbs_toc_rGabriel+de+Luetz&cadlr=4#v&as_brr=onepage3&qei=pierre%20gilles%20d'albitnTSSbfDLoSkkAT7r4yzAQ&fhl=falseen |autorrok=Ina Baghdiantz McCabe1986 |tytułwydawca=Orientalism inCambridge earlyUniversity modern FrancePress |roktom=20086 |wydawcastrony=Berg Publishers382 |isbn=9781845203740 |strony=48-490521200946 |język=en}}</ref>
<ref name="braudel1995">{{Cytuj książkę |autor= KennethFernand Meyer SettonBraudel |tytuł=The PapacyMediterranean and the LevantMediterranean (1204-1571)World in the Age of Philip II |url=https://books.google.com/books?id= DUwLAAAAIAAJLPp63EKb9moC&pg= PA692PA921&dq= GabrielAramon+ de+Luetz1551&lr=&as_brr=3&ei= tnTSSbfDLoSkkAT7r4yzAQEX7SSdvVK4vKNenatKwG&hl=en #PPA920 |tom= 42 | isbnrok= 08716916201995 |wydawca=University of California Press |strony= 692920 |isbn=9780520203303 |język=en}}</ref> ▼
<ref name="jackson1986">
<ref name="rose1848">{{Cytuj książkę |autor=PeterHenry JacksonJohn Rose |autor2=William Bayne Fisher |autor3=LawrenceThomas LockhartWright |tytuł=TheA Cambridgenew Historygeneral ofbiographical Iran |rok=1986 |wydawca=Cambridge University Press |tom=6dictionary |url=https://books.google.com/books?id=EF_4AQeOltUCwBkIAAAAQAAJ&pg=PA382PA75&dq=Gabriel+de+Luetz&lr=&as_brr=3&ei=tnTSSbfDLoSkkAT7r4yzAQ&hl=en |stronywydawca=382Fellowes |isbnrok=1848 |strony=052120094675 |język=en}}</ref>
<ref name="setton1984-3">{{Cytuj książkę |nazwisko=Setton |imię=Kenneth Meyer |tytuł=The Papacy and the Levant (1204-1571) |rok=1984 |tom=3 |wydawca=American Philosophical Society |url=https://books.google.com/books?id=EgQNAAAAIAAJ&pg=PA555 |rok=1984 |tom=3 |wydawca=American Philosophical Society |strony=555 |isbn=0871691612 |język=en}}</ref> ▼
<ref name="braudel1995">
<ref name="society1843">{{Cytuj książkę |autor=Fernand Braudel |tytuł=The MediterraneanBiographical andDictionary theof Mediterraneanthe WorldSociety infor the AgeDiffusion of PhilipUseful II |tom=2 |rok=1995 |wydawca=University of California PressKnowledge |url=https://books.google.com/books?id=LPp63EKb9moC3bFjAAAAMAAJ&pg=PA921PA230&dq=AramonGabriel+1551de+Luetz&lr=&as_brr=3&ei=EX7SSdvVK4vKNenatKwGRHrSSdaLFpO-M7HmudAO&hl=en#PPA920 |stronytom=9203 |isbnwydawca=Longman, Brown, Green, and Longmans |rok=1843 |strony=9780520203303230 |język=en}}</ref>
<ref name="tracy2002">{{Cytuj książkę |autor=James D. Tracy |tytuł=Emperor Charles V, Impresario of War: Campaign Strategy, International Finance, and Domestic Politics |wydawca=Cambridge University Press |url=https://books.google.com/books?id=tXKMvr09dB4C&pg=PA233&dq=Aramon+1551&lr=&as_brr=3&ei=F33SSefdCpHaMbin0KAM&hl=en |wydawca=Cambridge University Press |rok=2002 |strony=233 |isbn=9780521814317 |język=en}}</ref> ▼
<ref name="rose1848">
<ref name="turner1839">{{Cytuj książkę |autor=HenrySharon John RoseTurner |autor2tytuł=ThomasThe Wrighthistory |tytuł=Aof newEngland: generalreigns biographicalof dictionaryEdward |wydawca=Fellowesthe |rok=1848Sixth-Mary-and Elizabeth |url=https://books.google.com/books?id=wBkIAAAAQAAJWUhkAAAAMAAJ&pg=PA75PA311&dq=GabrielAramon+de+Luetz1552&lr=&as_brr=3&ei=tnTSSbfDLoSkkAT7r4yzAQXH_SSfeEFo2INZDQjOME&hl=en#PPA311,M1 |tom=XI |wydawca=Longman, Orme, Brown, Green, and Longmans |rok=1839 |strony=75311 |język=en}}</ref>
<ref name="setton1984-4">{{Cytuj książkę |autor=Kenneth Meyer Setton |tytuł=The Papacy and the Levant (1204-1571) |url=https://books.google.com/books?id=DUwLAAAAIAAJ&pg=PA692&dq=Gabriel+de+Luetz&lr=&as_brr=3&ei=tnTSSbfDLoSkkAT7r4yzAQ&hl=en |tom=4 |isbn=0871691620 |strony=692 |język=en}}</ref>
<ref name="setton1984-3">
▲{{Cytuj książkę |nazwisko=Setton |imię=Kenneth Meyer |tytuł=The Papacy and the Levant (1204-1571) |rok=1984 |tom=3 |wydawca=American Philosophical Society |url=https://books.google.com/books?id=EgQNAAAAIAAJ&pg=PA555 |strony=555 |isbn=0871691612 |język=en}}</ref>
<ref name="society1843">
{{Cytuj książkę |tytuł=The Biographical Dictionary of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge |tom=3 |wydawca=Longman, Brown, Green, and Longmans |url=https://books.google.com/books?id=3bFjAAAAMAAJ&pg=PA230&dq=Gabriel+de+Luetz&lr=&as_brr=3&ei=RHrSSdaLFpO-M7HmudAO&hl=en |rok=1843 |strony=230 |język=en}}</ref>
<ref name="tracy2002">
▲{{Cytuj książkę |autor=James D. Tracy |tytuł=Emperor Charles V, Impresario of War: Campaign Strategy, International Finance, and Domestic Politics |wydawca=Cambridge University Press |url=https://books.google.com/books?id=tXKMvr09dB4C&pg=PA233&dq=Aramon+1551&lr=&as_brr=3&ei=F33SSefdCpHaMbin0KAM&hl=en |rok=2002 |strony=233 |isbn=9780521814317 |język=en}}</ref>
<ref name="turner1839">
{{Cytuj książkę |autor=Sharon Turner |tytuł=The history of England: reigns of Edward the Sixth-Mary-and Elizabeth |tom=XI |wydawca=Longman, Orme, Brown, Green, and Longmans |rok=1839 |url=https://books.google.com/books?id=WUhkAAAAMAAJ&pg=PA311&dq=Aramon+1552&lr=&as_brr=3&ei=XH_SSfeEFo2INZDQjOME&hl=en#PPA311,M1 |strony=311 |język=en}}</ref>
<ref name="setton1984-4">
▲{{Cytuj książkę |autor=Kenneth Meyer Setton |tytuł=The Papacy and the Levant (1204-1571) |url=https://books.google.com/books?id=DUwLAAAAIAAJ&pg=PA692&dq=Gabriel+de+Luetz&lr=&as_brr=3&ei=tnTSSbfDLoSkkAT7r4yzAQ&hl=en |tom=4 |isbn=0871691620 |strony=692 |język=en}}</ref>
}}
[[Kategoria:Francuscy dyplomaci]]
[[Kategoria:Zmarli w 1553]]
| 