Rdzeń (językoznawstwo): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 44515732 autora 87.207.112.245 (nieścisłe wyjaśnienie), WP:SK+ToS+mSK
źródła/przypisy BATUTA 2017
Linia 1:
'''Rdzeń''' (niekiedy także '''pierwiastek'''{{odn|Milewski|1967|s=87}} – por. [[język angielski|ang.]] ''root'') – główny [[morfem]] wyrazu, który pozostaje po oddzieleniu od niego wszystkich [[afiks]]ów{{odn|Polański|1999|s=482}}.
 
Na przykład w wyrazie ''przedszkolny'', rdzeniem jest fragment -''szkol''-. Jest w nim też obecny [[prefiks]](przedrostek) ''przed''- oraz [[sufiks]]y (przyrostek): [[słowotwórstwo|słowotwórczy]] -''n'' (tworzący [[przymiotnik]]i) oraz [[fleksja|fleksyjny]] -''y'' (ten ostatni zwany jest także końcówką fleksyjną). Z powyższego widać, że rdzeń nie musi swoją formą odpowiadać wolno stojącemu [[wyraz]]owi.
 
Istnieją wyrazy, które składają się z więcej niż jednego rdzenia – nazywa się je [[Złożenie (językoznawstwo)|złożeniami]]{{odn|Polański|1999|s=482}}. Np. wyraz ''szkolno-wychowawczy'' oparty jest na dwóch rdzeniach: ''szkol''- oraz -''chow''-.
 
Często rdzeń wyrazu definiuje się także w kategoriach semantycznych, jako niepodzielny nośnik podstawowego ("źródłowego") znaczenia wyrazu, do którego to znaczenia nawiązują [[Derywat (językoznawstwo)|derywaty]] lub złożenia oparte na danym rdzeniu. W użytym powyżej przykładzie wyrazu ''przedszkolny'' jest to widoczne w pośrednim nawiązaniu do znaczenia "szkoła", wyrażanego przez rdzeń ''szkol''/''szkoł'' (oboczność [l]/[ł] jest tu wyjaśniana [[fonologia|fonologicznie]]).
 
== Zobacz też ==
Linia 11 ⟶ 9:
* [[podstawa słowotwórcza]], [[temat fleksyjny]]
 
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | odn = tak | rozdział = | nazwisko r = | imię r = | inni = Red. [[Kazimierz Polański]] | tytuł = Encyklopedia językoznawstwa ogólnego | wydawca = Ossolineum | miejsce = Wrocław | data = 1999 | strony = | isbn =83-04-04445-5}}
* {{Cytuj książkę | odn = tak| nazwisko = Nagórko | imię = Alicja | tytuł = Zarys gramatyki polskiej | wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN]] | miejsce = Warszawa | data = 2007 | strony = | isbn = 978-83-01-15390-8}}
* {{Cytuj książkę | odn = tak| nazwisko = Milewski | imię = Tadeusz | tytuł = Językoznawstwo | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1967 | strony = | isbn = }}
[[Kategoria:Morfologia]]