Leszniów: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
|||
Linia 25:
'''Leszniów''' ([[język ukraiński|ukr.]] Лешнів) – wieś (dawniej miasteczko) na [[Ukraina|Ukrainie]] w [[obwód lwowski|obwodzie lwowskim]] ([[rejon brodzki]]). Miejscowość liczy niecałe 1200 mieszkańców.
[[Mateusz Leśniewski|Maciej (Mateusz) Leśniewski (Leśniowski)]] drogą kupna i bogatego ożenku wszedł w posiadanie znacznych dóbr na Wołyniu, m. in. Korsowa (główna rezydencja) i [[Sestratyn]]a, na ich gruntach założył miasto Leśniów.<ref>[http://www.ipsb.nina.gov.pl/index.php/a/maciej-mateusz-lesniewski-lesniowski Wiesław Majewski. Maciej (Mateusz) Leśniewski (Leśniowski) // i-PSB]</ref>
W [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej [[gmina Leszniów|Leszniów]] w [[powiat brodzki|powiecie brodzkim]] w [[województwo tarnopolskie|województwie tarnopolskim]]. W [[1921]] liczył 1472 mieszkańców<ref name="skorowidz">Wg publikacji: ''Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. XV, Województwo Tarnopolskie'', Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923</ref>.
== Historia ==
Miasteczko Leszniów zostało założone w r. 1627, na planie zbliżonym do pobliskiego [[Stanisławczyk (rejon brodzki)|Stanisławczyka]], lokowanego nieco wcześniej przez [[Jan Daniłowicz|Jana Daniłowicza]]<ref>
== Zabytki ==
[[Plik:Синагога Лешнів.png|thumb|Synagoga w Leszniowie]]
* Klasztor i kościół Bernardynów - w 1629 roku rozpoczęto w północnej części miasteczka budowę murowanego kościoła i drewnianego klasztoru, które w r. 1633 zakon przyjął jako rezydencję. Formalny akt fundacji Leśniowski wystawił 15 lutego 1637 i oblatował w Krzemieńcu 28 lipca. W akcie ofiarowywał ''„już zasadzonym zakonnikom [...] już zmurowany” przezeń kościół p.w. Św. Macieja, w którym znajdowały się „ołtarze przystojne”, zakrystia wyposażona w „appartamenta, jako to ornaty, kapy, dalmatyki różnych maści” oraz „kielichy srebrne, złociste z patenami złocistymi, krzyż srebrny złocisty i monstrancję”''. Przy kościele istniał drewniany klasztor. Ze względu na „częste inkursyje nieprzyjaciół krzyża świętego” Leśniowski zobowiązywał swych spadkobierców do wzniesienia murowanego klasztoru oraz kazał „obmurować kościół by zakonnicy bezpiecznie mieszkać mogli, to jest [otoczyć] murem wokół klasztoru i dać śmigownic ośm”. Fortyfikacje miały „łączyć się z basztą murowaną”. Według innych źródeł, w kościele w 1. poł. w. XVII znajdowały się także relikwie św. Marcjana. Kościół wraz z klasztorem został ograbiony i spalony podczas [[Powstanie Chmielnickiego|powstania Chmielnickiego]] w r. 1648. W r. 1650 kapituła generalna zakonu postanowiła jego odbudowę. Restauracja świątyni rozpoczęła się kilkanaście lat później. W r. 1680 kościół był już odbudowany, natomiast klasztor znajdował się dopiero w budowie. W r. 1697 biskup [[Bacău|bakowski]] [[Armand Wiktoryn Cieszejko]] konsekrował kościół i klasztor. W r. 1731 prowincjał Jan Kapistran Wdziekoński stwierdził niebezpieczeństwo ruiny klasztoru i zwrócił się do ks. Lubomirskiego o wsparcie dla zrujnowanych budynków. Odbudowę rozpoczęto w r. 1740, a w r. 1744 Józef Wyleżyński, burgrabia łucki, ofiarował na ten cel 18 000 złotych. W dekrecie reformacyjnym po wizytacji z r. 1855 kościół został opisany jako chylący się ku ruinie. W r. 1876 klasztor i kościół w dalszym ciągu wymagały pilnego remontu. W 1881 i w 1884 roku miały miejsce pożary, podczas których spłonęły dachy na kościele. Podczas I wojny światowej, w l. 1914–1915 zostały uszkodzone dachy, zaś ze sklepień odpadły w niektórych miejscach sztukaterie. Prace restauracyjne przeprowadzono w latach 1921-1926, a kolejne pod koniec lat 30. W dniu 4 maja 1945 roku w kościele odprawiona została ostatnia msza i klasztor został opuszczony. Na początku sierpnia r. 1945 pod klasztor podłożono minę, która uszkodziła budowlę. Od tego momentu następowała dewastacja budynków, rozkradziono wyposażenie, zdjęto blachę z dachów. Wkrótce potem zawaliło się sklepienie nad kościołem. Klasztor został rozebrany i w 1976 roku nie było po nim śladu<ref name="academia.edu">{{Cytuj|tytuł=Sztuka kresów wschodnich, vol. 6, Kraków 2006|data dostępu=2016-09-28|url=https://www.academia.edu/10406416/Sztuka_kres%25C3%25B3w_wschodnich_vol._6_Krak%25C3%25B3w_2006}}</ref>.
== Obrona ludności przed UPA ==
W 1943 roku, kiedy w okolicy rozpoczęły się ze strony UPA napady na ludność polską, klasztor stał się miejscem schronienia dla okolicznych mieszkańców, a zakonnicy utworzyli oddział samoobrony. W jego organizacji pomagał należący do AK Stanisław Włodyka. Dowódcą obrony klasztoru został Jan Urlau, a po jego zaginięciu Wojciech Mierzwiński. Po tym, jak w styczniu r. 1944 w sąsiednich [[Bołdury|Bołdurach]] zamordowano 40 Polaków ([[Zbrodnia w Bołdurach]]), klasztor i kościół ufortyfikowano (zamurowując niektóre okna i drzwi oraz tworząc strzelnice). 5 marca 1944, po utworzeniu przez UPA tzw. Republiki Beresteckiej, ok. 200-osobowy oddział konnicy ukraińskiej zaatakował klasztor w Leszniowie, napastników jednak odparto ogniem z karabinów maszynowych i granatami. Sprowokowało to Niemców do przeprowadzenia trzy dni później skrupulatnej rewizji w poszukiwaniu broni, której jednak nie znaleziono. Po przejściu frontu, walki z oddziałami UPA trwały nadal, a 19 sierpniaI władze sowieckie przydzieliły mieszkańcom klasztoru broń. Kolejne ukraińskie ataki odparto 5 listopada 1944 i 26 lutego 1945 roku<ref
{{Przypisy}}
|