Kosynierzy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
ilustracja, linki zewnętrzne
Linia 92:
Oddziały kosynierów wzięły również udział w [[Powstanie listopadowe|powstaniu listopadowym]] w latach 1830-1831 jako część oddziałów powstańczych. Ochotnicze oddziały kosynierów samorzutnie formowali różni dowódcy powstańczy w tym m.in. [[Emilia Plater]], która na [[Litwa|Litwie]] stanęła na czele oddziału partyzanckiego liczącego 280 strzelców, 60 kawalerzystów oraz kilkuset chłopów – kosynierów. Część formacji kosynierskich miało charakter oddziałów partyzanckich, a niektóre z nich wcielono do regularnych wojsk polskich jak np. kosynierskie pododdziały [[9 Pułk Piechoty Liniowej|9 Pułku Piechoty Liniowej Królestwa Kongresowego]]. Oddziały kosynierskie były w tym okresie formacjami bardzo licznymi. W czasie tego powstania według relacji [[Henryk Dembiński (generał)|Henryka Dembińskiego]] jedno tylko województwo krakowskie wystawiło w ciągu tygodnia 60&nbsp;000 kosynierów<ref>Włodzimierz Kwaśniewicz, ''1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym'', MON, Warszawa 1981, {{ISBN|8311076669}}, hasło „Kosa bojowa”, s. 114.</ref>.
 
Kosynierzy stanowili również istotną część piechoty [[Siła Zbrojna Narodowa|narodowych sił zbrojnych]] w okresie [[Powstanie krakowskie|powstania krakowskiego 1846 roku]]. Kompanie kosynierskie formowali na [[Wawel]]u Michał Pałczyński i Władysław Iżycki. Ich skład stanowili przede wszystkim włościanie z okręgu miasta Krakowa. Utworzono wtedy 1 batalion kosynierów, którym dowodził złotnik [[Teofil Zamojski]]. Do kadry oficerskiej należeli: Tomasz Leszczyński, Poker, Gloger, [[Władysław Otwinowski]], [[Ferdynand Zajączkowski]], [[Marian Pawełkiewicz]]. Podoficerowie byli uzbrojeni w strzelby myśliwskie. Byli nimi studenci: Stefan Wiśniewski, Antoni Bartosiński, Stefan Broll, Maurycy Wolff, Władysław Kaniewski, Franciszek Statkowski, Antoni Lewicki, Henisz, Odrzywolski, Ciaputowicz i inni. Żołd kosyniera wynosił 15 groszy dziennie i wypłacano go na 5 dni z góry<ref name="Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1959">[[Marian Anusiewicz]], ''Wypisy źródłowe do historii sztuki wojennej. Polska sztuka wojenna w latach 1832-1862'', Zeszyt 13. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1959, s. 84-85.</ref>.
 
== Bitwy z udziałem kosynierów ==
Linia 115:
 
=== Powstanie styczniowe 1863-1864 ===
* 3 lutego 1863 grupa ok. 1000 kosynierów, dowodzonych przez [[Władysław Jabłonowski (lekarz)|Władysława Jabłonowskiego]], przeprowadziła atak na rosyjskie armaty w zwycięskiej dla Polaków [[bitwa pod Węgrowem|bitwie pod Węgrowem]]<ref name="Stefan Kieniewicz 1972">Stefan Kieniewicz, ''Powstanie styczniowe'', Warszawa 1972, {{ISBN|83-01-03652-4}}.</ref>.
* 18 marca 1863 w zwycięskiej dla Polaków [[bitwa pod Grochowiskami|bitwie pod Grochowiskami]] kosynierzy pod dowództwem płk. Dąbrowskiego rozbili dwie roty [[25 Smoleński Pułk Piechoty|25 Smoleńskiego Pułku Piechoty]]<ref> name="Stefan Kieniewicz, ''Powstanie styczniowe'', Warszawa 1972, {{ISBN|83-01-03652-4}}.<"/ref>.
 
W czasie [[kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] [[1939]] powstała jednostka [[Kosynierzy gdyńscy|kosynierów gdyńskich]].
Linia 124:
[[Plik:Polish scythemen 1863.PNG|thumb|250px|Polscy kosynierzy z [[Powstanie styczniowe|powstania styczniowego]] 1863]]
[[File:Kosy1863.jpg|thumb|250px|"Kucie kos" XIX wieczna grafika [[Artur Grottger|Artura Grottgera]] z cyklu [[Polonia (cykl)|Polonia]].]]
Brak funduszy oraz improwizowane warunki insurekcji kościuszkowskiej spowodowały niejednolity strój oddziałów kosynierskich. Aby temu zapobiec dnia 6 maja 1794 roku magistrat krakowski polecił swojemu Komisariatowi Wojennemu umundurowanie milicji krakowskiej „w zupełności w jakie bądź mundury”<ref name="KAW 1988">[[Zdzisław Żygulski (junior)|Zdzisław Żygulski]], [[Henryk Wielecki]], ''Polski mundur wojskowy'', KAW, Kraków 1988, {{ISBN|8303014838}}, s. 49.</ref>. Komitet z braku funduszy umundurował ją w czerwone rogatywki oraz białe sukmany. Masowy udział chłopów z ziemi krakowskiej w insurekcji kościuszkowskiej sprawił, że ludowy [[strój krakowski]] stał się mundurem wojskowym piechoty złożonej z [[Krakusi|Krakusów]] i Kosynierów.
 
Kosynier był ubrany w tradycyjną białą [[sukmana|sukmanę]] spiętą pasem. Na ramiona zarzucał brązową [[Czuha (płaszcz)|gunię]], na głowę wkładał czerwoną [[rogatywka|rogatywkę]] lub tyniecką [[magierka|magierkę]], na nogi – buty z cholewami. Jednolicie umundurowane były dwa regimenty grenadierów krakowskich, które zostały sformowane ze sławnych kosynierów racławickich. Nosili oni czapki rogatywki, granatowe kurtki z zielonymi wyłogami i [[czechczery]] lub spodnie z białego sukna<ref>[[Zdzisław Żygulski (junior)|Zdzisław Żygulski]], [[Henryk Wielecki]], ''Polski mundur wojskowy'', name="KAW, Kraków 1988, {{ISBN|8303014838}}, s. 49.<"/ref>.
 
Ubiór kosynierów w okresie [[Powstanie krakowskie|powstania krakowskiego 1846 roku]] stanowiła kurtka tzw. [[wołoszka]] z szaraczkowego sukna z kołnierzem [[karmazyn]]owym, konfederatką pąsową i spodnie szaraczkowe<ref>[[Marian Anusiewicz]], ''Wypisy źródłowe do historii sztuki wojennej. Polska sztuka wojenna w latach 1832-1862'', Zeszyt 13. name="Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1959, s. 84-85.<"/ref>.
 
== Uzbrojenie kosyniera ==