Lew Trocki: Różnice pomiędzy wersjami

Po [[rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]] zawiązał w partii bolszewickiej własną frakcję<ref name="Janusz Janicki 1981">Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.85</ref>. Jako ludowy komisarz spraw zagranicznych postulował hasło „Ani wojny, ani pokoju”<ref> name="Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.85<"/ref>, odrzucając zarówno postulaty zawarcia pokoju z Niemcami, jak i kontynuowania wojny<ref name="ReferenceB">Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.86</ref>. Wraz z dalszymi porażkami [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Rosji Radzieckiej]] na froncie negocjował [[Traktat brzeski|brzeski traktat pokojowy]]. Jako uczestnik delegacji w Brześciu wbrew dyrektywie Lenina, poinformował władze niemieckie o tym, że rząd Rosji Radzieckiej nie podpisze z Niemcami traktatu pokojowego na stawianych przez nich warunkach. Jednocześnie jednak zakończy działania zbrojne i zdemobilizuje wojsko. Lew Trocki uważał, że decyzja taka doprowadzi do radykalizacji środowisk robotniczych Europy Zachodniej<ref>Lew Trocki, ''Moje życie'', s. 423</ref>. Następnie był komisarzem spraw wojskowych i morskich oraz głównym organizatorem [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. 4 września 1918 jako komisarz wojny i marynarki wojennej stanął na czele Rewolucyjnej Rady Wojennej (ros. ''Riewwojensowiet'') RFSRR, dowodzącej siłami zbrojnymi<ref>[[Richard Pipes]]: ''Rosja bolszewików.'' Warszawa 2005, s. 57.</ref>.

20 listopada 1919 odznaczony [[Order Czerwonego Sztandaru|Orderem Czerwonego Sztandaru]]<ref>[http://www.knowbysight.info/TTT/00109.asp Przewodnik po historii Partii Komunistycznej i ZSRR (ros.)]</ref>. W marcu 1921 roku Trocki był jednym z głównych przywódców rosyjskich decydujących o siłowym stłumieniu [[powstanie w Kronsztadzie|powstania w Kronsztadzie]] i biorących w tym udział<ref name=docenko>Witalij D. Docenko: ''Mify i liegendy Rossijskogo fłota''. Sankt Petersburg: Poligon, 2002, s. 157-159 (ros.)</ref>.

W 1920 roku po raz kolejny Trocki sprzeciwił się ówczesnemu kierownictwu, wystąpił z pomysłem reorganizacji Rosji, według której związki zawodowe miały zostać zmienione w organy państwa zarządzające produkcją<ref>Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.86<name="ReferenceB"/ref>. Koncepcję Trockiego dotyczącą związków, skrytykował Lenin, doprowadziło to do tarć frakcyjnych wewnątrz partii<ref name="ReferenceC">Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.87</ref>. X Zjazd [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|partii komunistycznej]] z 1921 roku odrzucił koncepcję Trockiego oraz zakazał polityki frakcyjności<ref>Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.87<name="ReferenceC"/ref>. Trocki początkowo dostosował się do uchwały Zjazdu, choć w 1923 roku, gdy Lenin był już chory, jego frakcja przyjęła rolę opozycji wewnątrz partii. Idee zwolenników Trockiego zebrane zostały w dziele ''Nowy kurs''. W tym czasie frakcja trockistów przyjęła postulat nie jak to dotychczas miało miejsce; krytyki tylko elementów polityki partii, lecz zasadniczą krytykę kształtu partii. ''Nowym Kursem'' Trockiego miało być reformowanie partii - zdemokratyzowanie partii, aktywizacja członków, wprowadzenie krytyki czy walka z biurokracją<ref>Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.88</ref>.

Po śmierci Lenina (1924) pozostawał w ostrym konflikcie ze [[Józef Stalin|Józefem Stalinem]] spowodowanym walką o sukcesję po Leninie i walką z rozrastającą się w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] biurokracją. Dostrzegał degenerację ideową, do jakiej dochodziło w partii bolszewickiej, upadek wewnątrzpartyjnej dyskusji i rosnącą rozbieżność między ideałami socjalistycznymi a dążeniami wielu nowo wstępujących członków. W licznych artykułach prasowych i książce ''Platforma Lewicowej Opozycji'' domagał się walki z tymi problemami, których uosobieniem dla niego był Stalin. Wokół haseł Trockiego uformowała się nieformalna [[frakcja (polityka)|frakcja]] w WKP(b) określana jako [[Lewicowa Opozycja]]. Poniósł jednak klęskę. W 1925 musiał odejść z komisariatu wojny, (zastąpiony na krótko przez [[Michaił Frunze|Michaiła Frunzego]], a po jego śmierci<ref group=uwaga>podczas operacji wymuszonej decyzją Biura Politycznego (p.''[[Opowieść niezgaszonego księżyca]]'')</ref> przez stalinowca [[Klimient Woroszyłow|Klimienta Woroszyłowa]]), w 1926 usunięto go z Biura Politycznego, a w listopadzie 1927, po próbie zorganizowania bloku wraz [[Grigorij Zinowjew|Zinowjewem]] i [[Lew Kamieniew|Kamieniewem]] i demonstracjach zwolenników w dniu 7 listopada 1927, został usunięty z WKP(b). Kilka miesięcy później znalazł się na wygnaniu w [[Ałmaty|Ałma-Acie]]. Jego zwolennicy i sprzymierzeńcy zostali wydaleni z WKP(b) i poddani przez [[OGPU]] policyjnym prześladowaniom<ref group=uwaga>z wyjątkiem tych, którzy wyparli się poglądów składając publiczną samokrytykę i uzyskując w ten sposób iluzję możliwości dalszego publicznego działania w ramach partii bolszewickiej. Wszyscy bez wyjątku stali się ofiarami [[Wielki terror (ZSRR)|terroru policyjnego]] lat 30.</ref>. W 1929 roku Trocki wydalony został z terenów ZSRR oraz pozbawiony obywatelstwa<ref>Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.91</ref>.

W styczniu 1929 został [[Deportacja (prawo)|deportowany]] z ZSRR na podstawie uchwały Biura Politycznego WKP(b)<ref group=uwaga>wbrew stanowisku [[Nikołaj Bucharin|Bucharina]], [[Aleksiej Rykow|Rykowa]] i [[Michaił Tomski|Tomskiego]].</ref>, za „''[[Kontrrewolucja|działalność kontrrewolucyjną]]''”<ref>z [[Artykuł 58 (radziecki kodeks karny)|art.58 KK RFSRR]]</ref>, a w 1932 pozbawiony obywatelstwa ZSRR. Przebywał na emigracji w [[Turcja|Turcji]], która jako jedyna zgodziła się go przyjąć (na wyspie [[Wyspy Książęce|Prinkipo (Büyükada)]]<ref>w umiędzynarodowionej [[Traktat w Lozannie|traktatowo]] strefie cieśnin tureckich.</ref>), a następnie w [[Norwegia|Norwegii]]<ref>Dyplomacja sowiecka traktowała zgodę na pobyt Trockiego jako akt wrogi wobec ZSRR. Premier Norwegii [[Trygve Lie]] zgodził się udzielić Trockiemu [[Azyl|azylu politycznego]]</ref>, [[Francja|Francji]] i [[Meksyk]]u<ref>Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.92</ref>.

Z zagranicy toczył walkę ze Stalinem. Stworzył ''[[Biuletyn Opozycji]]'' jako stałe wydawnictwo [[periodyk|periodyczne]] relacjonujące i komentujące wydarzenia w ZSRR. Krytykował dyktaturę Stalina jako zdradę ideałów rewolucji i wynaturzenie istoty państwa radzieckiego. Komentował również bieżące wydarzenia w polityce międzynarodowej, analizując m.in. przebieg [[Hiszpańska wojna domowa|rewolucji hiszpańskiej]], rozwój [[faszyzm]]u, [[narodowy socjalizm|narodowego socjalizmu]] i upadek demokracji w Europie Środkowej. Stopniowo przekonywał się o mającej jego zdanie miejsce całkowitej degeneracji ideowej [[Międzynarodówka Komunistyczna|Kominternu]] i niemożności oddolnego wpływu na stanowisko jego władz. Po usunięciu z Międzynarodówki wszystkich trockistów oraz podejrzewanych o trockizm Trocki uznał, że III Międzynarodówka całkowicie wpadła w ręce Stalina i radzieckiej biurokracji, stając się narzędziem imperialistycznej polityki ZSRR<ref> [http://www.marxists.org/archive/trotsky/1935/xx/fi.htm List otwarty na rzecz IV Międzynarodówki] </ref>. Trocki uważał również, że to błędna polityka Kominternu w sprawie poszczególnych partii komunistycznych w krajach europejskich przyczyniła się do dojścia do władzy [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] oraz do klęski ruchu rewolucyjnego w [[Chiny|Chinach]]<ref> [http://www.marxists.org/history/etol/writers/wright/1946/08/trotsky.htm Tekst poświęcony początkom IV Międzynarodówki i jej genezie] </ref>.

W 1935 roku uczestniczył w spotkaniu tych partii, które zostały wykluczone z Kominternu bądź nie chciały w nim uczestniczyć ze względu na powiązania ze stalinizmem. Trzy partie uczestniczące w spotkaniu poparły projekt utworzenia nowej międzynarodówki i podpisały tzw. Deklarację Czterech (czwartą była, symbolicznie, rosyjska Lewicowa Opozycja)<ref> [http://www.bolshevik.org/history/Tr-breit.htm George Breitman o początkach IV Międzynarodówki] </ref>. Szacuje się, że organizacje te miały w momencie spotkania pokaźną bazę społeczną, liczącą do kilkuset tysięcy robotników łącznie w różnych krajach Europy<ref>Urszula Ługowska, August Grabski, ''Trockizm. Doktryna i ruch polityczny'', Warszawa, TRIO 2003, {{ISBN|83-88542-51-6}}, s.98 </ref>. W 1935 roku Trocki napisał ''List otwarty na rzecz Czwartej Międzynarodówki'', w którym przypominał o Deklaracji Czterech i, w związku z dalszą degeneracją Kominternu, wzywał do dalszych prac nad nową organizacją<ref> [http://www.marxists.org/archive/trotsky/1935/xx/fi.htm List otwarty] </ref>. W 1936 r. w czerwcu w Paryżu odbyło się tajne spotkanie, w którego dokumentach ze względów bezpieczeństwa jako miejsce obrad podano [[Genewa|Genewę]], na którym powołano Ruch na rzecz Czwartej Międzynarodówki. Miał on kontynuować akcję informowania partii komunistycznych i sympatyzujących z nimi robotników o prawdziwym obliczu stalinowskiego ZSRR. W odwecie w ZSRR podjęta została kampania wymazywania Trockiego z historii ZSRR, posuwająca się do niszczenia dokumentów, usuwania wzmianek o Trockim z kolejnych wydań książek i [[retusz]]owania Trockiego z archiwalnych zdjęć przywódców radzieckich<ref name=docenko/>, oraz kolejna fala represji przeciw podejrzewanym o trockizm<ref>[http://www.marxists.org/history/etol/newspape/isr/vol24/no3/vorkuta.htm Artykuł o represjach wobec trockistów] </ref>. Nakazywano nawet usuwanie zdjęć Trockiego z książek w prywatnych zbiorach, czego niewykonanie groziło represjami<ref name=docenko/>.

W 1938 utworzył [[IV Międzynarodówka|IV Międzynarodówkę]]<ref> [http://www.marxists.org/history/etol/document/fi/1938-1949/fi-1stcongress/ch01.htm Sprawozdanie z pierwszego kongresu IV Międzynarodówki] </ref><ref>Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.90</ref>. Istotnym utrudnieniem w działaniu nowo powołanej organizacji stał się spór pomiędzy Trockim a [[Max Shachtman|Maxem Shachtmanem]] i jego zwolennikami w amerykańskiej Socjalistycznej Partii Robotników<ref> [http://www.marxists.org/history/etol/document/fi/1938-1949/emergconf/fi-emerg03.htm Dokument dotyczący amerykańskiej sekcji Międzynarodówki] </ref>. Shachtman dokonał własnej analizy zmian w ZSRR i w dużej mierze odszedł od ich trockistowskiej interpretacji zawartej w ''[[Zdradzona rewolucja|Zdradzonej rewolucji]]'' oraz ''[[Program przejściowy|Programie przejściowym]]''. Jego poglądy, zakładające faktyczny powrót kapitalizmu w Rosji, acz w nietypowej, zniekształconej formie wywołały zdecydowany sprzeciw Trockiego, który argumentował, że dopóki nie ma w Rosji prywatnej własności środków produkcji, nie ma mowy o kapitalizmie<ref> [http://listserv.cddc.vt.edu/marxists/cd/cd1/Library/archive/hallas/works/1973/xx/fidecline.htm Duncan Hallas o sporach wewnętrznych w Międzynarodówce] </ref>. Chociaż Trocki pragnął mimo różnic zatrzymać Shachtmana i jego zwolenników w organizacji, widząc ich zgodę w wielu innych kwestiach, Amerykanie nie byli zainteresowani współpracą i odeszli z grupy w początku roku 1940<ref> [http://www.marxfaq.org/archive/cannon/works/1953/facstrug.htm James Cannon o sporach wewnętrznych w IV Międzynarodówce] </ref>.

W maju 1940 roku zorganizował specjalną konferencja Międzynarodówki, poświęcona problemowi jedności trockistów w obliczu wojny. Na tę okoliczność Trocki opublikował manifest wzywający do zjednoczenia sił, który przeszedł jednak w dużej mierze bez echa<ref> [http://www.marxfaq.org/archive/cannon/works/1953/facstrug.htm James Cannon, op.cit.] </ref>. Trocki doprowadził też do usunięcia resztek zwolenników Shachtmana z zarządu Międzynarodówki i powołania nowego Międzynarodowego Komitetu Wykonawczego z [[Jean van Heijenoort|Jeanem van Heijenoortem]] na czele<ref> [http://www.marxists.org/history/etol/document/fi/1938-1949/emergconf Raport z konferencji w 1940 r.] </ref>.

Miał czworo dzieci: z pierwszą żoną dwie córki – Zinaidę (w 1933 popełniła samobójstwo w Berlinie) i Ninę (w 1928 zmarła na gruźlicę w ZSRR), a z drugiego związku z Natalią Siedową dwóch synów – Lwa Siedowa i Siergieja Siedowa (w 1937 stracony w ZSRR). W 1937 meksykańska malarka [[Frida Kahlo]] udostępniła Trockiemu i jego żonie swój dom w [[Coyoacán]]. Trocki wdał się z Kahlo w romans. Po zerwaniu relacji, Siedowa wybaczyła mu zdradę<ref> [http://www.socialistaction.org/news/200103/last.html Ostatnie lata Lwa Trockiego] </ref>.