Andranik Ozanian: Różnice pomiędzy wersjami

20 października 1912 roku Druga Armia Bułgarska, w skład której weszła milicja macedońsko-adrianopolska w tym ormiańscy ochotnicy, w okolicy Edirne stoczyła bitwę z siłami Javera Paszy. 4 listopada 1912 roku w pobliżu Momchilgradu, milicja przy wsparciu oddziału Andranika pokonała przeważający liczbowo oddział Turków. 6 stycznia 1913 roku w małym kościele miejskim w Rodosto, bułgarski dowódca Aleksandar Protegerow przyznał armeńskim bojownikom ordery, Andranik Ozanian został uhonorowany Orderem Walecznych<ref> Андраник Озанян: Документы и материалы, Ереван, 1991</ref>.

Podczas I wojny światowej, Andranik uczestniczył w kampanii kaukaskiej, został mianowany generałem ormiańskich jednostek ochotniczek armii rosyjskiej. Brał udział w 20 różnych ofensywach, zyskał sławę zdolnego taktyka. Andranik był dowódcą pierwszego oddziału ormiańskich wolontariuszy (ok. 1200 żołnierzy)<ref name="encyclopedia.am">[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=930 "Անդրանիկ". Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան, Գիրք II]</ref>, 15-18 kwietnia stoczył bitwę pod Dilman która uratowała Kaukaz przed inwazją Turków, 5-6 maja 1915 roku pomagał w oblężeniu Wan. Dowodził batalionem który pokonał siły Halila Paszy w czasie bitwy i Bitlis w 1916 roku.

W marcu 1916 roku, generał Judenicz postanowił rozwiązać ormiański batalion ochotników i włączyć go do armii rosyjskiej. W rezultacie Andranik zrezygnował i w latach 1916-1917 przebywał w Tyfilisie i na północnym Kaukazie, gdzie próbował zorganizować pomoc dla ormiańskich uchodźców z Imperium Osmańskiego<ref>[http://getmedia.msu.ru/newspaper/creators_vector/article/severik/great_son.htm Н.М. Северикова, ВЕЛИКИЙ СЫН ОТЕЧЕСТВА, Журнал «Исторические науки», 2007 год, № 6]</ref><ref>Hacikyan, Jack Hagop i Gabriel Basmajian, Edward S. Franchuk. The Heritage of Armenian Literature: Vol. 3, From the Eighteenth Century to Modern Times. Detroit: Wayne State University Press, 2005, s. 935</ref>. W dniach 2-11 maja 1917 roku zorganizował Pierwszy Kongres Zachodniej Armenii. W latach 1917-1918 roku publikował w Tyfilisie gazetę ''Hayastan'', jej redaktorem został poeta Vahan Totovents<ref>[http://www. name="encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=930 "Անդրանիկ". Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան, Գիրք II]</ref>.

W kwietniu 1919 roku Andranik rozwiązał swój oddział z powodu konfliktu z rządem Demokratycznej Republiki Armenii i przekazał jego broń [[katolikos]]owi Grzegorzowi V<ref name="Chalabian 2009, s. 119-120">Chalabian 2009, s. 119-120</ref><ref>[http://historyarmenia.org/2276.html Թադևոսյան, Արա (1989). "Նժդեհ". «Գարուն», թիվ]</ref>.

Początkowo Ozanian udał się do Tyfilis gdzie spotkał się z gruzińskim politykiem [[Ewgeni Gegeczkori]]m z którym podjął się rozmów na temat [[wojna armeńsko-gruzińska|wojny armeńsko-gruzińskiej]]. W roli tłumacza Ozaniana wystąpił Hovhannes Tumanyan<ref> name="Chalabian 2009, s. 119-120<"/ref>. Następnie wyjechał przez Batumi do Konstantynopola skąd trafił do [[Cypr]]u, na wyspie utworzył Francuski Legion Ormian jednak rząd Francji odmówił jego oddziałom wkroczenia do Cylicji. W latach 1919-22, wędrował po Europie i Stanach Zjednoczonych, próbując znaleźć poparcie dla uchodźców ormiańskich.

Pod koniec 1919 roku przewodniczył ormiańskiej delegacji do Stanów Zjednoczonych, lobbował na rzecz amerykańskiego poparcia dla Armenii, wraz z nim do USA przybyli generał Jaques Bagratuni, kapitan Haig Bonapartian i pułkownik Ter-Pogossian. We [[Fresno (Kalifornia)|Fresno]] wyreżyserował kampanię dzięki której na rzecz ormiańskich uchodźców wojennych przekazano 500.000 dolarów<ref name="ReferenceA">''The Fresno Bee, Death Claims Famous General'', Once Of Fresno, 30 kwietnia, 1927</ref>. Ozanianian wzbudził w Stanach Zjednoczonych wielkie zainteresowanie, zyskał przydomek "Ormiańskiego [[George Washington|Jerzego Waszyngtona]]" a nawet pozwolono mu usiąść na fotelu Waszyngtona, co było bezprecedensowym zaszczytem. W Paryżu, prezydent Francji [[Raymond Poincaré]] zorganizował przyjęcie na jego cześć<ref>The Great 4: Mesrob, Komidas, Antranik, Toramanian, by Dr. Hermine Varjabedian, Beirut, 1969, s. 53</ref>.

15 maja 1922 roku w Paryżu, Ozanian ożenił się ze Nevarte Kurkijan. Następnie przeniósł się do USA i zamieszkał we Fresno w Kalifornii<ref>''The Fresno Bee, Death Claims Famous General'', Once Of Fresno, 30 kwietnia, 1927<name="ReferenceA"/ref>. W 1936 roku amerykański pisarz ormiańskiego pochodzenia [[William Saroyan]], wydał książkę ''Antranik of Armenia'' w której opisał przybycie Andranika do Fresno<ref>Saroyan, William (1943). 31 selected stories from "Inhale and Exhale". New York: Avon Book Company. s. 107</ref>.

W czasie pobytu w [[San Francisco]] w lutym 1926 roku Ozanian ciężko zachorował<ref>''The Fresno Bee, Death Claims Famous General'', Once Of Fresno, 30 kwietnia, 1927<name="ReferenceA"/ref>. Zgodnie z aktem zgonu znajdującym się w ewidencji Butte County, Andranik zmarł 31 sierpnia 1927 roku w pobliżu Chico w północnej Kalifornii. Jako przyczyna śmierci wskazana została dławica piersiowa<ref>[http://asbarez.com/arm/82428/ ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ, ՆՈՒՊԱՐ (27 kwietnia, 2010). "ՏԱՐԵԴԱՐՁՆԵՐ- Զօրավար Անդրանիկի Մահուան 83րդ Ամեակի Առիթով". Asbarez]</ref>. [[The New York Times]] poinformował że w pogrzebie w centrum Manhattanu uczestniczyło ponad 2500 członków wspólnoty ormiańskiej<ref>[http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F40C10F8345414728DDDA90994D8415B878EF1D3 Armenians Eulogize General Andranik; Speakers at Memorial Meeting Mourn Him as Greatest Hero of Native Land, ''New York Times'', 10 października, 1927, s. 21]</ref>. Szczątki Ozaniana na początku 1928 roku zostały przeniesione na [[Père-Lachaise|Cmentarz Père-Lachaise]] w Paryżu. W 2000 roku miejsce pochówku Ozaniana przeniesiono do Erywania w Armenii.

W czasach radzieckich, niewiele pisano o Andranika, zwłaszcza w okresie generacji Ormian narodzonej już po śmierci działacza. 30 czerwca 1963 roku, wybitny pisarz radzieckiej Armenii, Paruyr Sevak po przeczytaniu jednej z notatek żołnierskich Ozaniana, napisał o nim esej. Sevak ubolewał, że jego pokolenia nie wiedziało o Andraniku zbyt wiele<ref>[http://www.report.am/news/society/sevak-andranik_147.html "Պարույր Սեւակը՝ Անդրանիկի մասին [&#91;Paruyr Sevak about Andranik]&#93;". ''Report.am'']</ref>.

Szczątki Adranika miały być pierwotnie pochowanie w Armenii, jednak władze radzieckie odmówiły pogrzebaniu Ozaniana na terenie ASRR. Jego ciało powróciło do Armenii w dniu 17 lutego 2000 roku i został ponownie pochowany tym razem na cmentarzu wojskowym w Yerablur, pogrzeb odbył się 20 lutego<ref>[http://www.ng.ru/cis/2000-02-22/5_heroe.html "Перезахоронен прах героя" [&#91;The remains of the hero were reburied]&#93;. ''Nezavisimaya Gazeta'']</ref>. W swoim wystąpieniu podczas ceremonii pogrzebowej, prezydent [[Robert Koczarian]] opisał Andranika jako "jednego z najwybitniejszych synów narodu ormiańskiego<ref>[http://asbarez.com/42060/gen-andraniks-remains-to-be-buried-in-armenia/ "Gen. Andranik’s Remains to Be Buried in Armenia". ''Asbarez'']</ref><ref>[http://hy.wikisource.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D5%BD%D6%84%D5%A8_%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%AF_%D4%B6%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D5%B2%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF "Խոսքը Անդրանիկ Զորավարի աճյունի վերաթաղման արարողության ժամանակ"]</ref>.