Jar of Flies: Różnice pomiędzy wersjami

|gatunek = [[muzyka akustyczna|rock akustyczny]]{{r|An}} • [[blues rock]]{{r|bluesbl}} • [[folk rock]]{{r|TerazRock1t}} • [[rock alternatywny]]{{r|all}}

Sesja rozpoczęła się 7 września{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. [[Layne Staley|Staley]]: „Gdy spotkaliśmy się i zaczęliśmy pisanie i nagrywanie, nie posiadaliśmy żadnej idei, nie wiedzieliśmy w którą stronę ma to zmierzać. To była część zabawy. Chcieliśmy po prostu udać się do studia na parę dni z naszymi gitarami akustycznymi i zobaczyć co się stanie. Dla nas było to jedynie doświadczenie, gdzie czterech facetów spotyka się razem w studiu i tworzy muzykę”{{odn|Brown|2010}}. W ciągu siedmiu dni{{odn|Prato|2009|s=405}}, odbyły się dwie sesje{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. Pracowano intensywnie od 14 do 18 godzin dziennie{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. Pełniący rolę asystenta [[Inżynier dźwięku|inżyniera dźwięku]] Jonathan Plum przyznał, że sesja była „wyczerpująca”{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. Przeważająca część materiału została zarejestrowana na taśmie magnetycznej [[Digital Audio Tape]]. Wright: „Większość nagraliśmy na niej, ponieważ konwencjonalne taśmy 2-calowe posiadały tylko około 16 minut”{{odn|Brown|2010}}. Producent zaznaczył, że chciał by akustyczne brzmienie zespołu było jak„jak najbardziej „naturalne”naturalne”. „Jednym z żądań Layne’a było to, aby nie używać [[Pro Tools]]. Doskonale wiedział o swoich preferencjach dźwiękowych w studiu – a brzmienie analogowe było lepsze dla zespołu. Nagrane zostało w ciągu tygodnia na [[Mikser (muzyka)|konsoli]] [[Neve Electronics|Neve 8068]]”{{odn|Brown|2010}}. Wright podkreślił przy tym, że cała sesja była „płodna”, a utwory rejestrowano w większości za pierwszym lub drugim podejściem{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. Cantrell w jednym z wywiadów przyznał: „Naprawdę zabawnym było robić tę płytę, to było bardzo spontaniczne. Pisaliśmy i nagrywaliśmy te utwory w terminie siedmiu dni, z wyłączeniem «[[Don’t Follow]]», który napisałem na poprzedniej, europejskiej części trasy. Przyjechaliśmy do studia i nikt nie miał żadnych pomysłów, co było dziwne, bo zwykle zawsze ja coś przynosiłem lub Layne”{{r|alt}}.

Aby w pełni oddać akustyczny klimat, w trakcie nagrywania partii [[perkusja|perkusji]], Kinney w niektórych momentach korzystał ze szczotek perkusyjnych, uzyskując efekt delikatniejszego uderzenia{{odn|Brown|2010}}. Do rejestracji Wright użył [[mikrofon]]y [[AKG Acoustics|AKG 414s]], które zamontowane były nad zestawem, D-12 umieszczono na podłodze i stojakach oraz wraz z 421s na [[bęben wielki|bębnie wielkim]]{{odn|Brown|2010}}. Na górnej części [[bęben mały|bębna małego]] zamontowano 451s i 57s, natomiast na dolnej 441s{{odn|Brown|2010}}. Charakterystyczne [[Synkopa (muzyka)|synkopowane]] otwarcie partii perkusji w „No Excuses” uzyskano w wyniku [[improwizacja (muzyka)|improwizacji]]. Kinney odgrywał technikę, polegającą na uderzaniu w obręcz werbla{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. Wright, który nie był zwolennikiem jej stosowania przyznał: „Ostatecznie zdecydowaliśmy się zlikwidować niektóre [[bongosy]] i mniejsze bębny usytuowane nad wysokim kapeluszem ([[hi-hat]]), dzięki czemu włączyliśmy je do tego [[rytm (muzyka)|rytmu]]”{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}.

''Jar of Flies'' ze względu na dominację instrumentów akustycznych, częstokrotnie uważany jest za kontynuację brzmienia zapoczątkowanego na minialbumie ''Sap'' z 1992{{r|An|gui}}. Płyta dobrze pokazuje szeroki zakres możliwości zespołu, oferując szereg utworów o akustycznej teksturze{{r|An}}, zawierającej w sobie elementy [[AOR]]{{r|bluesbl}}, blues rocka{{r|bluesbl}}, folk rocka{{r|TerazRock1t}}, rocka alternatywnego{{r|all}} i [[rock|rocka klasycznego]]{{r|weeklywe}}. Cantrell w większości utworów zastosował standardowy dla zespołu, niski sposób [[strojenie instrumentów muzycznych|strojenia]] [[E (dźwięk)|E]] obniżonego o pół [[tonacja|tonu]] w dół, według schematu Eb-Ab-Db-Gb-Eb (np. „No Excuses”){{r|Edge1e}}, choć w niektórych przypadkach („I Stay Away”) nastrojony jest do alternatywnego i bardziej otwartego [[D (dźwięk)|D]] (Db-Ab-Db-Gb-Bb-Eb){{r|tun}}. W utworze „Rotten Apple” muzyk skorzystał z [[akord]]u Em7{{r|tun}}.

Steve Huey z [[AllMusic]], w swojej ocenie podkreślił, że „nastrój jest wciąż beznadziejnie ponury, ale wzruszający; intrygujący ton rodzi poczucie akceptacji, która rzeczywiście jest kojąca. Rozwiązania Jerry’ego Cantrella stają się coraz bardziej szczegółowe i ułożone; podczas gdy jest kilka hałaśliwych momentów, większość ''Jar of Flies'' skąpana jest w czystej, migoczącej atmosferze, której źródło jest trudne do zdefiniowana”{{r|all}}. Paul Evans z „[[Rolling Stone]]” przyznał, że partie wokalu Staleya w „Rotten Apple” i „Swing on This”, które autor przyrównuje do działalności zespołów [[Styx]] i [[Kansas (zespół muzyczny)|Kansas]], w połączeniu z pracą gitar Cantrella, przywołują na myśl twórczość [[Black Sabbath]], wywołując przy tym [[patos (estetyka)|patos]] i [[gniew (emocja)|gniew]]{{r|Stonest}}. [[Greg Kot]] w wydanej w 2004 książce ''[[Rolling Stone Album Guide#Czwarta edycja|Rolling Stone Album Guide]]'' napisał: „''Jar of Flies'' może być zaprojektowany jako przerwa między wielkimi albumami, jednak ten minialbum z siedmioma utworami brzmi jak odpowiedź Alice na ''[[Led Zeppelin III]]'' – inspirowane [[tempo (muzyka)|tempem]]. Głos Staleya płynie z gitarami akustycznymi, [[harmonijka ustna|harmonijką ustną]] i smyczkami, a melodie należą do najbardziej trwałych”{{r|rol}}. Grzegorz Kszczotek z „[[Tylko Rock]]”, materiał podsumował: „Ta krótka płyta jest chyba jakąś reakcją na inność anglosaskiej kultury muzycznej, ale też nie brak tu folk rockowych wątków, nierozerwalnie kojarzących się z [[Ruch hippisowski|hippisowskim]] [[Zachodnie Wybrzeże|zachodnim wybrzeżem USA]]. Podobieństwo harmonii wokalnych do [[Crosby, Stills and Nash]] nie jest chyba czystym przypadkiem…”{{r|TerazRock1t}}.

Tom Sinclair z amerykańskiego tygodnika „[[Entertainment Weekly]]”, brzmienie „No Excuses” porównał do klasycznego rocka lat 70., natomiast „Swing on This” opisał jako „postmodernistyczne [[boogie-woogie]]”{{r|weeklywe}}. Autor zaznaczył, że „I Stay Away” z uwagi na podwojone harmonie, „I Stay Away” przypomina połączenie [[The Beatles]] z duetem [[Simon & Garfunkel]]{{r|weeklywe}}. Diana Darzin na łamach „[[Kerrang!]]” napisała: „«[[Nutshell]]» cechuje się nieposkromionym, rytmicznym i marzycielskim klimatem, o odcieniach [[Pink Floyd]], wstawiającym się w osiągnięcie apogeum smugi dźwięku”{{r|ker}}. [[Muzyka instrumentalna|Instrumentalny]] „Whale & Wasp” Cantrell skomentował: „Był to kolejny numer, który miałem odłożony na później. W rzeczywistości jest to jeden z moich najwcześniejszych utworów muzycznych – miałem prawdopodobnie 18 lub 19 lat gdy go napisałem. Więc gdy zaczęliśmy nagrywać ''Jar of Flies'', musiałem go sobie przypomnieć. Nazwałem go «Whale & Wasp» ponieważ brzmiał on dla mnie jak rozmowa pomiędzy wielorybem a osą”{{r|alt}}. Grzegorz Kszczotek „Don’t Follow” przyrównał do dokonań [[Bruce Springsteen|Bruce’a Springsteena]], natomiast zamykający „Swing on This” opisał jako „skoczne, pobrzmiewające [[jazz]]em granie i zadziorny śpiew w konwencji [[boogie]]. Nawet [[solo]] gitary trzyma się czystego brzmienia staromodnego [[blues]]a”{{r|TerazRock1t}}.

Lirycznie minialbum jest mroczny i ponury{{r|all}}. Steve Huey z AllMusic napisał, że „''Jar of Flies'' jest o życiu z konsekwencjami, pełnymi głęboko odczuwanych refleksji na temat [[samotność|samotności]], nałożonej na siebie [[alienacja|izolacji]] i utraty ludzkich powiązań”{{r|all}}. Krytyk [[Jon Pareles]] z „[[The New York Times]]” przyznał, że „Alice in Chains opowiadają o samotności na ''Jar of Flies'', zestawie utworów o chropowatym indywidualizmie, który zmienił się w wygnanie”{{r|NYT}}. Dziennikarz Kyle Anderson podkreślił, że otwierający [[wers]] w „I Stay Away” – „Yeah, I want to travel south this year”, wskazuje na „chęć samodoskonalenia”{{r|An}}. Warstwa liryczna „No Excuses” będąca autorstwa Cantrella{{r|jra}}, skupia się na tematyce [[relacje interpersonalne|relacji interpersonalnych]]. Matt Melis z magazynu on-line [[Consequence of Sound]] zaznaczył, że wers „You’re my friend, I will defend and if we change, well, I love you anyway”, śpiewany wspólnie przez Cantrella i Staleya, czyni go „pięknym sentymentem o [[przyjaźń|przyjaźni]]”{{r|Conc}}.

Autorem oprawy graficznej jest [[Rocky Schenck]]{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. GłównaGłówne zdjęcie użyte jako okładka minialbumu zostałazostało wykonanawykonane 8 września 1993 w jadalni artysty{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. „Zespół wymyślił nazwę i chciał aby okładka przedstawiała młodego chłopca, wpatrującego się w słoik pełen [[muchowate|much]]. Pamiętam, że poprosili mnie o wykorzystanie «szalonych kolorów» podczas filmowania, więc użyłem wielu różnych kolorowych żeli w świetle, aby móc osiągnąć ostateczny wygląd”{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. Asystent Schencka odbył kilka podróży do pobliskiej [[stajnia|stajni]], gdzie za pomocą siatki na motyle złapał kilkaset sztuk much{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. Tytuł ''Jar of Flies'' wziął sięzaczerpnięto z doświadczenia szkolnego wykonywanego na lekcji nauk przyrodniczych przez Cantrella. Będąc w trzeciej klasie, muzyk wykonał doświadczenie polegające na trzymaniu w domu dwóch słoików pełnych much. W jednym znajdowały się muchy dokarmiane, w drugim głodzone. W słoiku gdzie muchy były dożywiane z powodu szybkiego [[rozmnażanie|rozmnażania]] ginęły na skutek przeludnienia. W słoiku gdzie muchy były niedożywiane, niektóre z nich przeżyły nawet rok{{r|lja}}. Staley: „Wydaje mi się, że gdzieś w tym jest jakiś morał. Ewidentnie eksperyment zrobił na Jerrym wielkie wrażenie”{{r|lja}}.

''Jar of Flies'' opublikowany został 25 stycznia 1994 nakładem Columbia{{r|An}}. 12 lutego zadebiutował na 1. pozycji Billboard 200{{r|bil}}, przechodząc do historii, jako pierwszy album wydany w formacie EP, który tego dokonał{{#tag:ref|Wyczyn ten powtórzyła EP-ka ''[[Collision Course]]'' [[Linkin Park]] i rapera [[Jay-Z]], wydana dziesięć lat później{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}.|group="uwaga"}}{{odn|de Sola|2015|s=208–210}}. Minialbum uplasował się także na czołowych miejscach m.in. w [[ARIA Charts|Australii]] (2. lokata){{r|AUS}}, 3. w [[The Official Finnish Charts|Finlandii]]{{r|Tim}}, 1. w [[Official New Zealand Music Chart|Nowej Zelandii]]{{r|NZ}}, 7. w [[VG-Lista|Norwegii]]{{r|NOR}} i 4. w [[UK Albums Chart|Wielkiej Brytanii]]{{r|Rob}}. Promowany był dwoma singlami – „No Excuses” i „I Stay Away”{{odn|Brown|2010}}, do których zrealizowane zostały [[teledysk]]i{{odn|Brown|2010}}. Pierwszy z utworów, 26 marca uplasował się na 1. lokacie [[Mainstream Rock Songs|Album Rock Tracks]]{{r|main}}{{r|book}}, stając się pierwszym singlem w dorobku grupy, który odnotował najwyższą lokatę notowania przygotowywanego przez tygodnik „[[Billboard (tygodnik)|Billboard]]”{{r|main}}. W styczniu 1995 „Whale & Wasp” został wydany w formacie [[Promo|singla promocyjnego]]{{odn|Brown|2010}}. Cantrell przyznał na łamach „Guitar World”: „Nie mogliśmy uwierzyć, że poszło tak dobrze. Sukces ''Jar of Flies'' pokazał, że możemy robić co nam się podoba i, że innym osobom także będzie się to podobać”{{r|gui}}.

W 1995 wyprodukowano limitowaną edycję [[CD-Extra|CD-Plus]]{{odn|Brown|2010}}. Dodatkami na płycie były teksty, [[dyskografia]] oraz teledyski do „No Excuses” i „I Stay Away”. Obraz na płycie był fioletowy a zdjęcia pomarańczowe wykonane w [[negatyw]]ie{{odn|Brown|2010}}. Oprócz limitowanej edycji, ''Jar of Flies'' ukazał się w liczbie 2,5 tys.{{r|bluesbl}} na podwójnym winylu wraz z minialbumem ''Sap''{{r|Hit}} (na pierwszej i drugiej stronie był ''Jar of Flies'', na trzeciej ''Sap'' a na czwartej znajdowało się [[logo]] Alice in Chains){{r|Hit}}. ''Jar of Flies'' i ''Sap'' zostały wydane również na podwójnym CD{{r|2CDcd}}.

| align="center"| {{ocena|5|4}}{{r|Popularpo}}

| align="center"| B-{{r|weeklywe}}

| align="center"| korzystne{{r|makerma}}

| align="center"| {{Ocena|5|4}}{{r|Stonest}}

| align="center"| korzystne{{r|Spins1}}

| align="center"| {{Ocena|5|4}}{{r|TerazRock1t}}

Steve Huey z AllMusic, recenzując minialbum opisał go jako „mroczny i wspaniały”{{r|all}}. Autor podkreślił, że „''Jar of Flies'' jest niską tonacją, boleśnie piękną i udręczoną [[smutek|smutkiem]]. W pewnym sensie jest to logiczny [[sequel]] ''[[Dirt (album)|Dirt]]'' – pomimo okleiny spokoju, głosy utworów wciąż winią tylko siebie samego”{{r|all}}. Huey zwrócił uwagę na fakt, że „nastrój panujący na płycie, jest [[Zaburzenia depresyjne|depresyjny]] i mroczny, lecz ze względu na wzruszającą warstwę brzmieniową, wytwarza pewne poczucie akceptacji”{{r|all}}. Autor wyraził pochlebną opinię na temat gry Cantrella, podkreślając techniczny aspekt pracy gitar, których brzmienie porównał do tego panującego na ''Dirt''{{r|all}}. Tom Sinclair z amerykańskiego tygodnika „Entertainment Weekly” napisał: „Jeżeli przełomowy album Alice in Chains ''Dirt'' uchwycił rozpacz mężczyzn tarzających się w duchowym szambie, to ''Jar of Flies'' brzmi jak opis tych samych facetów ze zwisającymi nogami w mętnej wodzie”{{r|weeklywe}}. Katherine Turman z dziennika „[[Los Angeles Times]]”, w swojej ocenie przyznała: „''Jar of Flies'' brakuje trzeźwej intensywności i niezapomnianych utworów”{{r|Los}}. Autorka w dalszej części dodała: „Ogólny klimat kolekcji siedmiu utworów jest mocny, ciepły i eteryczny, ale poza kilkoma wyjątkami, utwory są zbyt liniowe i statyczne, by być przekonującymi”{{r|Los}}. Brytyjski tygodnik „[[Melody Maker]]” napisał: „To jest metal transponowany do czasu snu. Prawdziwy rarytas”{{r|makerma}}. Mark Cooper na łamach magazynu „[[Q (magazyn)|Q]]”, podsumował materiał w następujący sposób: „Nie ma niczego wyzwalającego na ''Jar of Flies''; melodie to seria zabiegów, które nie są zainteresowane ucieczką czy transcendencją, a jedyną radością jest zdolność Alice do stawienia czoła własnym demonom. Delikatnie tkane instrumentalne partie we «Whale & Wasp» i sekcja smyczkowa w «I Stay Away», to krótkie chwile wytchnienia pośród duchowego pustkowia takich kompozycji jak «Rotten Apple», ale w większości przypadków, ta muzyka jest przeciągana ze studni depresji”{{r|q}}. Paul Evans z „Rolling Stone” zauważa, że niektóre kompozycje tematyką przypominają te z albumu ''Dirt'', jednak poprzez akustyczne brzmienie, nabierają zupełnie innego znaczenia{{r|Stonest}}. Według Roba Sheffielda z dwumiesięcznika „[[Spin (magazyn)|Spin]]”, „''Jar of Flies'' oddaje mnóstwo złych nastrojów”{{r|Spins1}}. Autor podkreśla przy tym, że „jest to najcieplejszy i najbardziej odprężający album w dorobku zespołu”{{r|Spins1}}. Jon Pareles z dziennika „The New York Times”, zwraca uwagę na fakt, że mimo zastosowania wielu [[efekt gitarowy|efektów gitarowych]], brzmienie wcale nie prowadzi do wielkiego [[crescendo]], lecz dryfuje ku ponurej rezygnacji{{r|NYT}}. Recenzent zaznacza w swojej ocenie, że schemat budowy utworów oraz sama muzyka, mocno nawiązują do kompozytorów lat 70., takich jak [[James Taylor]] („I Stay Away”) czy [[Neil Young]] („Nutshell”){{r|NYT}}.

7 grudnia 1994 podczas 6. ceremonii wręczenia nagród [[Billboard Music Awards|Billboard Music Award]], „No Excuses” został wyróżniony został nominacją w kategorii Top Rock Song{{r|Top}}. 1 marca 1995 w trakcie 37. gali rozdania nagród Grammy, kompozycja „I Stay Away” została nominowana została w kategorii [[Nagroda Grammy w kategorii Best Hard Rock Performance|Best Hard Rock Performance]]{{r|Gra}}. Odpowiedzialna za [[design]] minialbumu Mary Maurer, uzyskała nominację w kategorii Best Recording Package{{r|Mary}}.

W pierwszym tygodniu ''Jar of Flies'' uzyskał sprzedaż na poziomie 141 tys. kopii w Stanach{{r|pre}}. 30 maja otrzymał od kanadyjskiej organizacji [[Music Canada]] status platyny, po przekroczeniu progu 100 tys. sprzedanych egzemplarzy w Kanadzie{{r|CRIA}}. 31 sierpnia ''Jar of Flies'' osiągnął nakład sprzedaży na poziomie 200 tys., otrzymując certyfikat 2-krotnej platyny w Kanadzie{{r|CRIA}}. 1 stycznia 1995 minialbum na terenie Wielkiej Brytanii odnotował ilość sprzedanych kopii w liczbie 60 tys., uzyskując certyfikat srebrnej płyty{{r|BPI}}. 19 września ''Jar of Flies'' przekroczył próg 1,5 miliona kopii w Stanach, zdobywając certyfikat 3-krotnej platyny{{r|RIAA}}. Według danych opublikowanych przez system [[Nielsen SoundScan]] w roku 2008, płyta na terenie Stanów Zjednoczonych sprzedała się w ilości 2 milionów 200 tys. kopii{{r|Bill8s}}.

|„10 najlepszych hardrockowych albumów 1994 roku”{{r|best1be}}

|„50 albumów będących ikonami listy 1994 roku”{{r|best2b}}

|„40 najlepszych albumów alternatywnych 1994 roku”{{r|best3r}}

Zespół nowy materiał promował podczas tournée [[Down in Your Hole Tour]]{{r|Hit}}. Kompozycje „Rotten Apple” i „Nutshell” swoje premiery miały podczas koncertów we wrześniu 1993 w Stanach Zjednoczonych{{r|Hit}}. Prezentowane były także na żywo także podczas występów na kontynencie europejskim, azjatyckim i australijskim w październiku i listopadzie 1993{{r|Hit}}. Utwór „No Excuses” zadebiutował podczas koncertu w [[Hollywood Palladium]] 7 stycznia 1994, który był częścią benefisu Johna Norwooda Fishera z formacji [[Fishbone]]{{r|set94pa}}. Wszedł takżerównież w skład setlisty podczas występu z serii [[MTV Unplugged]], który odbył się 10 kwietnia 1996 w [[Majestic Theatre]] w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]], i został zamieszczony na wydawnictwie ''[[Unplugged (album Alice in Chains)|Unplugged]]''{{odn|de Sola|2015|s=243240–243}}. Kompozycja „I Stay Away” zostałazostał wykonanawykonany na żywo raz. Miało to miejsce 2  listopada 2007 w trakcie charytatywnego koncertu na rzecz dziecięcego szpitala Seattle Children’s, który odbył się w [[Benaroya Hall]], przy [[akompaniament|akompaniamencie]] ponad 200-osobowej orkiestry symfonicznej Northwest Symphony Orchestra{{r|ork}}. „Don’t Follow” zadebiutował w 2006 w ramach [[Finish What we Started Tour]]{{r|Set}}.

|[[Billboard 200]]{{r|Bill200bi}}

|<center>2 200 000+{{#tag:ref|Sprzedaż ustalona na podstawie danych przedstawionych przez [[Nielsen SoundScan]] w roku 2008{{r|Bill8s}}.|group="uwaga"}}</center>

<ref name="best1be">{{cytuj stronę |url = http://loudwire.com/best-hard-rock-albums-1994/ |autor = Chad Childers |tytuł = 10 Best Hard Rock Albums of 1994 |opublikowany = [[Loudwire]] |język = en |zarchiwizowano = 2014-05-21 |archiwum = http://archive.is/bSkEo |data dostępu = 2014-08-03}}</ref>

<ref name="best2b">{{cytuj stronę |url = http://www.guitarworld.com/superunknown-50-iconic-albums-defined-1994 |tytuł = 50 Iconic Albums That Defined 1994 |autor = Jackson Maxwell |opublikowany = [[Guitar World]] |język = en |zarchiwizowano = 2014-07-17 |archiwum = http://archive.is/BIdFJ |data dostępu = 2014-08-03}}</ref>

<ref name="best3r">{{cytuj stronę |url = http://www.rollingstone.com/music/lists/1994-the-40-best-records-from-mainstream-alternatives-greatest-year-20140417/alice-in-chains-jar-of-flies-ep-19691231 |tytuł = 1994: The 40 Best Records From Mainstream Alternative’s Greatest Year |autor = Kory Grow |opublikowany = [[Rolling Stone]] |język = en |zarchiwizowano = 2014-08-03 |archiwum = http://archive.is/nXUqp |data dostępu = 2014-08-03}}</ref>

<ref name="Bill200bi">{{cytuj pismo |tytuł = The Year in Music |czasopismo = [[Billboard (tygodnik)|Billboard]] |strony = 22 |data = 24 grudnia 1994 |issn = 0006-2510}}</ref>

<ref name="Popularpo">{{Cytuj książkę |autor = [[Colin Larkin]] |tytuł = Encyclopedia of Popular Music (5th ed.) |url = https://books.google.pl/books/about/The_Encyclopedia_of_Popular_Music.html?id=_NNmFiUnSmUC&redir_esc=y |wydawca = Omnibus Press |rok = 2011 |język = en |isbn = 978-0-85712-595-8}}</ref>

<ref name="Bill8s">{{cytuj stronę |url = http://www.billboard.com/articles/news/1043814/ask-billboard-alice-in-chains-anthony-hamilton-jay-z |tytuł = Ask Billboard: Alice In Chains, Anthony Hamilton, Jay-Z |opublikowany = [[Billboard (tygodnik)|Billboard]] |język = en |zarchiwizowano = 2017-05-11 |autor = Keith Caulfield |archiwum = http://archive.is/Fza0O |data dostępu = 2017-05-11}}</ref>

<ref name="2CDcd">Poligrafia dołączona do podwójnego CD Jar of Flies/Sap; wyd. Columbia, nr kat. 475713 2.</ref>

<ref name="TerazRock1t">{{cytuj pismo |autor = Grzegorz Kszczotek |tytuł = Jar of Flies |czasopismo = [[Tylko Rock]] |strony = 56 |data = maj 1994 |issn = 1230-2317}}</ref>

<ref name="weeklywe">{{cytuj pismo |autor = Tom Sinclair |tytuł = Jar of Flies |czasopismo = [[Entertainment Weekly]] |strony = 56, 121 |data = 28 stycznia 1994 |issn = 1049-0434}}</ref>

<ref name="makerma">{{cytuj pismo |tytuł = Jar of Flies |czasopismo = [[Melody Maker]] |strony = 33 |data = 22 stycznia 1994 |wydawca = IPC Media |issn = 0025-9012}}</ref>

<ref name="Spins1">{{cytuj pismo |autor = Rob Sheffield |tytuł = Jar of Flies |czasopismo = [[Spin (magazyn)|Spin]] |strony = 68 |data = luty 1994 |issn = 0886-3032}}</ref>

<ref name="Edge1e">{{cytuj pismo |autor = Jason Shadrick |tytuł = No Excuses |czasopismo = Guitar Edge |strony = 66–70 |data = marzec 2010}}</ref>

<ref name="Stonest">{{cytuj stronę | url = http://www.rollingstone.com/music/albumreviews/jar-of-flies-19940324 | tytuł = Jar of Flies| opublikowany = [[Rolling Stone]] | autor = Paul Evans | język = en | zarchiwizowano = 2012-12-08 | archiwum = http://archive.is/YmdY | data dostępu = 2017-12-08}}</ref>

<ref name="set94pa">{{cytuj pismo |autor = Jeff Kitts |tytuł = The Soft Parade |czasopismo = Guitar School |strony = 27–30 |data = sierpień 1996 |issn = 1058-0220}}</ref>

<ref name="bluesbl">{{cytuj pismo |autor = Gillian G. Gaar |tytuł = A Band Called Alice |czasopismo = [[Goldmine (magazyn)|Goldmine]] |strony = 54–56, 58 |data = 5 sierpnia 1994 |issn = 1055-2685}}</ref>

<ref name="Conc">{{cytuj stronę |url = http://consequenceofsound.net/2014/01/dusting-em-off-alice-in-chains-jar-of-flies-mm/ |tytuł = Dusting ‘Em Off: Alice in Chains – Jar of Flies |opublikowany = [[Consequence of Sound]] |autor = Matt Melis |język = en |zarchiwizowano = 2016-03-16 |archiwum = https://archive.is/WRPXz |data dostępu = 2017-07-14}}</ref>