Konfederacja Maćka Borkowica: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
kat. |
Bibliografia i przypisy. |
||
Linia 1:
'''Konfederacja Maćka Borkowica''' − [[Konfederacja (historia Polski)|konfederacja rycerska]] zawiązana [[2 września]] [[1352]] roku w [[Poznań|Poznaniu]] pod przywództwem [[Maciej Borkowic|Maćka Borkowica]] przez możne rody [[Wielkopolska|wielkopolskie]] [[Borcke|Borków]], [[Abdank|Awdańców]], [[Grzymała (herb szlachecki)|Grzymalitów]], [[Nałęcz (herb szlachecki)|Nałęczów]] i [[Zaremba (herb szlachecki)|Zarembów]] dla obrony swobód [[szlachta|szlacheckich]]. Formalnie zawiązana przy [[Władcy Polski|królu Polski]], [[Kazimierz III Wielki|Kazimierzu Wielkim]], skierowana była przeciwko mianowanemu przez niego [[starosta generalny|staroście generalnemu Wielkopolski]] [[Wierzbięta z Paniewic|Wierzbięcie z Paniewic]]. Trwała do roku [[1358]]<ref>J. Wyrozumski, ''Kazimierz Wielki'', wyd. 3 popr. i uzup., Ossolineum, Wrocław 2004, s. 197-199. ISBN 83-04-04688-1</ref>.▼
▲'''Konfederacja Maćka Borkowica''' − [[Konfederacja (historia Polski)|konfederacja rycerska]] zawiązana [[2 września]] [[1352]] roku w [[Poznań|Poznaniu]] pod przywództwem [[Maciej Borkowic|Maćka Borkowica]] przez możne rody [[Wielkopolska|wielkopolskie]] [[Borcke|Borków]], [[Abdank|Awdańców]], [[Grzymała (herb szlachecki)|Grzymalitów]], [[Nałęcz (herb szlachecki)|Nałęczów]] i [[Zaremba (herb szlachecki)|Zarembów]] dla obrony swobód [[szlachta|szlacheckich]]. Formalnie zawiązana przy [[Władcy Polski|królu Polski]], [[Kazimierz III Wielki|Kazimierzu Wielkim]], skierowana była przeciwko mianowanemu przez niego [[starosta generalny|staroście generalnemu Wielkopolski]] [[Wierzbięta z Paniewic|Wierzbięcie z Paniewic]]. Trwała do roku [[1358]].
== Okoliczności zawiązania konfederacji ==
U podstaw jej legł antagonizm [[Małopolska|Małopolan]] i [[Wielkopolska|Wielkopolan]], którzy poczuli się dotknięci przeniesieniem centrum administracji kraju do [[Kraków|Krakowa]] i pomijaniu ich przy obsadzaniu urzędów centralnych. Rycerstwo wielkopolskie protestowało też przeciwko ustanowieniu [[starosta generalny|starosty generalnego]] dla Wielkopolski, który stał się faktycznym rządcą tej dzielnicy w imieniu króla. Powołanie dwu odrębnych starostów: Maćka Borkowica poznańskiego i [[Przecław z Gułowa|Przecława z Gułowa]] [[Kalisz|kaliskiego]] tylko pogorszyło sytuację. Rozpoczęły się zamieszki i zbójnictwo na drogach. Dla obrony kupców Poznań zmuszony był zawiązać w [[1350]] roku konfederację miejską. Ponadto, na początku [[1352]] roku Kazimierz Wielki usunął obu starostów i przywrócił urząd starosty generalnego, którym został [[Śląsk|Ślązak]], [[Wierzbięta z Paniewic]]. To spowodowało już otwarte wystąpienie rycerstwa, które rozpoczęło ataki na przedstawicieli i zwolenników króla. Wielkopolska pogrążyła się w chaosie wojny domowej. W [[1353]] roku król udał się tam, próbując mediacji. Udało mu się wówczas odciągnąć od konfederacji ród Zarembów i [[Leszczyc (herb szlachecki)|Leszczyców]]. Konfederaci jednak, z pomocą [[Brandenburgia|wojsk brandenburskich]], uderzyli na [[Pałuki]], oblegając [[Czarnków]].
Na czele wojsk konfederackich stanęli Maćko Borkowic, [[Sędziwój z Czarnkowa]], [[Skóra z Gaju]], którzy nie chcąc podporządkować się władzy królewskiej, zabili wojewodę kaliskiego, [[Beniamin z Uzarzewa|Beniamina z Uzarzewa]]. W ostatnim czasie jednak wskazuje się na przypadkowość tej śmierci<ref>P. Kaleta,
[http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-b5df38d5-fb84-4153-bd5c-d2d6a2c90814 ''W sprawie genezy konfederacji Macieja Borkowica''], „Meritum – Rocznik Koła Naukowego Doktorantów-Historyków Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie“, 2016, 8, s. 38.</ref>.
Kres konfederacji położyła przysięga wierności Maćka Borkowica złożona Kazimierzowi Wielkiemu [[16 lutego]] [[1358]] roku w [[Sieradz]]u<ref>K. Kosztowny, [http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/23133/%5B89%5D-100_Kosztowny_Buntownicy%20czy%20reformatorzy.pdf?sequence=1&isAllowed=y ''Buntownicy czy reformatorzy? Z badań nad konfederacją Maćka Borkowica''], [w:] ''Varia Mediaevalia. Studia nad średniowieczem w 1050. rocznicę Chrztu Polski'', Marinow K. (red.), Szadkowski K. (red.), Węgrzyńska K. (red.), Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016 s. 89-90.</ref>.
Wtedy po raz pierwszy użyto określenia [[I Rzeczpospolita|Rzeczpospolita]] odnośnie [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]].
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* F. Kiryk, ''Kazimierz Wielki. Budowniczy i reformator'', Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 2002 ISBN 83-89136-45-7
{{Konfederacje w historii Polski}}
| |||